WIGILIA PASCHALNA

Komentarze biblijne do czytań liturgicznych.

PIĄTE CZYTANIE Z KSIĘGI PROROKA IZAJASZA
Nowe i wieczne przymierze.

To mówi Pan: «Wszyscy spragnieni, przyjdźcie do wody, przyjdźcie, choć nie macie pieniędzy. Kupujcie i spożywajcie bez pieniędzy i bez płacenia za wino i mleko. Czemu wydajecie pieniądze na to, co nie jest chlebem? I waszą pracę na to, co nie nasyci? Słuchajcie Mnie, a będziecie jeść przysmaki, i dusza wasza zakosztuje tłustych potraw. Nakłońcie wasze ucho i przyjdźcie do Mnie, posłuchajcie Mnie, a dusza wasza żyć będzie. Zawrę z wami wieczyste przymierze: są to niezawodne łaski dla Dawida. Oto ustanowiłem cię świadkiem dla ludów, dla ludów wodzem i rozkazodawcą. Oto zawezwiesz naród, którego nie znasz, i ci, którzy cię nie znają, przybiegną do ciebie ze względu na Pana, twojego Boga, przez wzgląd na Świętego Izraela, bo On cię przyozdobi. Szukajcie Pana, gdy się pozwała znaleźć, wzywajcie Go, dopóki jest blisko. Niechaj bezbożny porzuci swą drogę i człowiek nieprawy swoje knowania. Niech się nawróci do Pana, a Pan się nad nim zmiłuje, i do Boga naszego, gdyż hojny jest w przebaczaniu. Bo myśli moje nie są myślami waszymi ani wasze drogi moimi drogami. Bo jak niebiosa górują nad ziemią, tak drogi moje nad waszymi drogami i myśli moje nad myślami waszymi. Zaiste, podobnie jak ulewa i śnieg spadają z nieba i tam nie powracają, dopóki nie nawodnią ziemi, nie użyźnią jej i nie zapewnią urodzaju, tak iż wydaje nasienie dla siewcy i chleb dla jedzącego, tak słowo, które wychodzi z ust moich: nie wraca do Mnie bezowocne, zanim wpierw nie dokona tego, co chciałem, i nie spełni pomyślnie swego posłannictwa».

Iz 55, 1-11

Zakończenie Księgi Pocieszenia (55,1-13).
We wspaniałym finale pojawia się prawie każdy z głównych tematów, przewijających się w rozdziałach 40-54. Rozdział 55 tworzy inkluzję z rozdziałem 40, powtarzając wiele kluczowych słów i motywów: nowe Wyjście (Iz 40,1-11; 55,12-13); droga (Iz 40,3.27; 55,7-9); wezwanie, by się paść lub jeść (Iz 40,11; 55,1-2); słowo Pańskie (Iz 40,8; 55,11); król (Jahwe, Iz 40,10.23; Dawid, Iz 55,3-5); niebo i ziemia (Iz 40,12; 55,8-11); spór z Izraelem (Iz 40,12-31; 55,6-11); przebaczenie (Iz 40,2; 55,6-7); przybycie narodów (Iz 40,4; 55,12). Wersety 1-5 naśladują styl mądrościowego pouczenia; ww. 6-7 imitują nauczanie kapłańskie, wsparte stwierdzeniami zwartymi w ww. 8-9 i 10-11; ww. 10-11 stanowią końcowe oznajmienie zbawienia.


1-2. W długiej serii nakazów Deutero-Izajasz zaprasza ubogich, by przyłączyli się do radosnej uczty. Charakter fragmentu nawiązuje do stylu literatury mądrościowej (Prz 9,1-5; Syr 24,18-20; por. Begrich, Studien 59-61; Melugin, Formation 26). Posiłek rytualny traci sakralny charakter i staje się częścią codziennego ludzkiego życia. Jedynym warunkiem jest pragnienie Boga (Iz 41,17; 51,21). Prorok nie nalega na jakiś konkretny duchowy substytut materialnego chleba, podkreśla raczej znaczenie właściwej postawy religijnej lub społecznej, w której pokarm powinien być dzielony. Biblia często posługuje się obrazem uczty jako symbolu Bożej troski o Izraela: Paschy (Wj 12) i przymierza zawartego na Synaju (Wj 24,5.11). W późniejszych proroctwach obfitość nowego wieku zostanie ukazana za pomocą obrazu uczty (Iz 25,6; 65,11-15).

3-5. Pominąwszy przymierze Mojżeszowe i powróciwszy do dawniejszych przymierzy (Iz 51,2; 54,9-10), Deutero-Izajasz znosi przymierzowe przywileje królewskiego rodu Dawida (2 Sm 7,8-16; 23,5; 1 Krl 8,23-25; Ps 89,2-38). Prorok już przeniósł na cały lud Izraela takie królewskie tytuły jak „mój sługa" i „mój wybrany" (Iz 44,1; por. Ps 89,4.21).

”wieczyste przymierze”: Nie chodzi o przymierze, które zostanie teraz zawarte i będzie trwać wiecznie, lecz o doprowadzenie obietnic z zamierzchłej przeszłości do stanu wiecznie aktualnego spełnienia (por. Mi 5,1; 7,20). Fraza ta pojawia się w Iz 24,5; 59,21; 61,8; Ez 37,26-28; Mt 26,28; Łk 22,20. Deutero-Izajasz nie zapowiada tutaj nadejścia pozbawionego przywódców i rządów społeczeństwa, lecz nawiązuje do dawnego północnego królestwa Izraela i opowiada się za systemem władzy mniej scentralizowanym od tego, jaki panował wówczas w Jerozolimie (por. Iz 54,13); podobnie odchodzi od koncepcji jednego przybytku do systemu wielu przybytków w dawnej północnej części kraju; por. O. Eissfeldt, „The Promises of Grace to David", IsraelsPropheticHeritage (Fest. J. Muilenburg; red. B.W. Andersona i in.; Nowy Jork, 1962) 196-207.


6. ”Szukajcie Pana”: Zwrot ten, pełniący zwykle rolę zaproszenia do świątyni, zachęca ludzi, by szukali Boga gdzie indziej. W warstwie dosłownej dostrzec można zależność od Jr 29,10-14 (Clifford, FairSpoken 193), co podkreśla ruch od sanktuarium.

8-9. Bóg jest transcendentny i ukryty (45,15), mimo to na tyle bliski, by mógł czuć się obciążony ludzkimi grzechami (Iz 43,24); jesteśmy jak dzieci (Iz 43,1-7), mimo to wymaga się od nas, abyśmy działali energicznie jak dorośli! Oto Boże paradoksy!

10-11. Słowo przychodzi delikatnie od Boga; nie powinno pozostać zawieszone w powietrzu jak chmury, lecz wsiąknąć w ziemię i ponownie wznieść się ku Bogu w roślinach i drzewach. Duch Boży napełnia ludzi, gdzie wydaje Boże owoce. Deutero-Izajasz wyjaśnia historię świata, szczególnie tę, w której uczestniczył Izrael, wskazując na wszechmocną obecność słowa (por. Mdr 8,1; 2 Kor 9,10; J 6,32-35). Podobnie jak w innych fragmentach Deutero-Izajasza, Boże słowo jest nie tyle przesłaniem, co wydarzeniem umieszczonym w kontekście tajemnicy zbawienia Izraela (Iz 44,24-45,8)
 

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001
:.

55,8-9. Rozróżnienie pomiędzy drogami bogów i śmiertelników. W mitologii Bliskiego Wschodu istniała ciągłość pomiędzy światem bogów i światem ludzi. Istniała też hierarchia boskości. Na przykład, na szczycie mezopotamskiego panteonu znajdowała się rada złożona z siedmiu bogów, później zaś byli bogowie prywatni, aniołowie, demony, herosi (ludzie, którzy dostąpili pozycji półbogów) i, na koniec, istoty ludzkie. Nawet najwyższe bóstwa charakterem i sposobem postępowania przypominały ludzi, podlegały też wielu prawom i ograniczeniom, które dotyczyły ich ziemskich odpowiedników. Nie byli bogowie wyniesieni ponad świat naturalny ani transcendentni wobec niego, tak jak pojmowano Jahwe. Byli raczej elementem porządku naturalnego. Mimo to stwierdzenia podobne do padającego w tym fragmencie pojawiają się w literaturze mezopotamskiej. Literatura mądrościowa ukazuje drogi bogów jako niezbadane. W Enuma Elisz ogłoszenie pięćdziesięciu imion Marduka służy opisaniu jego dróg.

55,11. Słowo, które wychodzi z ust moich, nie wraca do Mnie bezowocne. Suwerenne panowanie znajdowało odzwierciedlenie również w poleceniach i rozkazach bogów, którym nie można się było oprzeć, które zawsze były skuteczne. Już w sumeryjskim mieście Lugal-e Ninurta wysławiany jest jako ten, którego rozkazy są niezmienne, zaś decyzje - wiernie wypełniane.

Komentarz Historyczno-Kulturowy do Biblii Hebrajskiej, John H. Walton,
Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Oficyna Wydawnicza "Vocatio", Warszawa 2005
:.


PSALM RESPONSORYJNY

Refren: Będziecie czerpać ze zdrojów zbawienia

Oto Bóg jest moim zbawieniem, *
będę miał ufność i bać się nie będę.
Bo Pan jest moją mocą i pieśnią *
On stał się dla mnie zbawieniem.
Refren.
Wy zaś z weselem czerpać będziecie wodę *
ze zdrojów zbawienia.
Chwalcie Pana, *
wzywajcie Jego imienia.
Refren.
Dajcie poznać Jego dzieła między narodami, *
przypominajcie, że wspaniale jest imię Jego.
Śpiewajcie Panu, bo uczynił wzniosie rzeczy, *
niech to będzie wiadome po całej ziemi.
Refren.

Iz 12,2.3-4b.4cd-5

Końcowa pieśń dziękczynna (12,1-6).
Ta późna kompozycja zamyka rozdz. 2-12 stosownym akcentem. Język i forma przypominają nie tyle literaturę prorocką, ile raczej osobiste psalmy dziękczynne jednostki. Pomimo tego fragment ten zakłada istnienie zbioru wyroczni Izajasza, gróźb i obietnic; groźby zostały zrealizowane (albo są aktualne - w. 1), a czas wybawienia jest bliski.


2. ”zbawieniem moim”: Hebr. yěšû'â powtarza się trzykrotnie w tym krótkim fragmencie.

3-4. ”Czerpać będziecie... Powiedzcie”: przejście od lp. do lmn. wskazuje być może na nowe źródło; ogólny ton nie ulega zmianie.

”Jego dzieła” ('ălîlōtāyw): Izajasz mówił już o „dziele" Jahwe (zob. 5,12.19), ale posługiwał się bardziej precyzyjnymi terminami.

 

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001
:.

12,1-6. Pieśń zwycięstwa. Wyobrażenie rozgniewanego bóstwa, które wymierza sprawiedliwą karę jakiemuś narodowi, pojawi się ponownie w Iz 40,1-2. Wezwanie do chwalenia Bożego imienia znaleźć można również w wielu psalmach, m.in. Ps 22,23-26 i 116,13-14. Owa teodycea Bożego gniewu, uzupełniona motywem przywrócenia pomyślności, pojawia się również w inskrypcji króla Moabitów, Meszy. Król opisuje jak ich bóg, Kemosz, zezwolił na tymczasowe podbicie kraju, w końcu jednak udzielił zwycięstwa nad wrogami. Podobnie asyryjskie roczniki Assarhaddona, Salmanassara I i Tukulti-Ninurty I wielbią ich tryumfującego boga Aszura, który sprawuje "uniwersalne panowanie" i udziela im władzy ujarzmiania i poddawania sobie wszystkich narodów.

Komentarz Historyczno-Kulturowy do Biblii Hebrajskiej, John H. Walton,
Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Oficyna Wydawnicza "Vocatio", Warszawa 2005
:.

«« | « | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | » | »»

aktualna ocena |   |
głosujących |   |
Pobieranie.. Ocena | bardzo słabe | słabe | średnie | dobre | super |

Wiara_wesprzyj_750x300_2019.jpg