ŚWIĘTEJ BOŻEJ RODZICIELKI MARYI

Dzięki uprzejmości Oficyny Wydawniczej „Vocatio” i Księgarni św. Wojciecha (www.mojeksiazki.pl), które wyraziły zgodę na publikację fragmentów wydawanych przez nie pozycji, przedstawiamy czytelnikom cykl: „Zrozumieć Słowo”. Będziemy starali się ukazywać w nim fragmenty Pisma Świętego przewidziane w Liturgii w kontekście historycznym, kulturowym i teologicznym.
Mamy nadzieję, że pomoże to czytelnikom w pełniejszym przeżywaniu spotkania z Chrystusem podczas Eucharystii oraz w coraz lepszym odczytywaniu skierowanego do nas Słowa Bożego i wprowadzaniu go w życie. Zapraszamy do lektury i refleksji.

UROCZYSTOŚĆ ŚWIĘTEJ BOŻEJ RODZICIELKI MARYI

Czytania mszalne

PIERWSZE CZYTANIE
Błogosławieństwo Boże

Czytanie z Księgi Liczb

Pan mówił do Mojżesza tymi słowami:
„Po wiedz Aaronowi i jego synom: tak oto macie błogosławić synom Izraela. Powiecie im:
«Niech cię Pan błogosławi i strzeże. Niech Pan rozpromieni oblicze swe nad tobą, niech cię obdarzy swą łaską. Niech zwróci ku tobie swoje oblicze i niech cię obdarzy pokojem».
Tak będą wzywać imienia mojego nad synami Izraela, a Ja im będę błogosławił”.

Lb 6,22-27

KAPŁAŃSKIE BŁOGOSŁAWIEŃSTWO (6,22-27).
Błogosławieństwo kapłańskie (por. Kpł 9,22-23) stanowi odzwierciedlenie Bożej odpowiedzi na zachowywanie czystości oraz, dobrowolne poświęcenie dokonane przez wspólnotę znajdującą się pod Bożą opieką w 5,1-6,21. Hebrajski tekst błogosławieństwa zachowuje przypuszczalnie przedwygnaniową tradycję ustną, odznacza się też staranną formą poetycką (por. Ps 67,2; Syr 50,20-21). Prawo wypowiadania imienia Jahwe wobec wspólnoty zostało tutaj zarezerwowane dla synów Aarona, co jest powygnaniową zmianą, ograniczającą wcześniejszą praktykę (por. 2 Sm 6,18; 1 Krl 8,14; Pwt 10,8; 21,5).

25. Wyobrażenie promiennego oblicza Boga lub jego obecności mogło mieć pierwowzór w ramach liturgicznej teofanii.

26. Zwrócenie oblicza ku człowiekowi było znakiem Bożej przychylności (por. Ps 4,7; 33,18; 34,16). W czasach niedoli sądzono, iż Bóg „ukrywał oblicze” i opuszczał swój lud (zob. Pwt 31,18; Ps 30,8; 44,25; 104,29).

”pokojem”: Hebrajskie šālôm ma szersze i bogatsze znaczenie, które pełniej oddają słowa „pełnia” i „dobrobyt”.

Katolicki Komentarz Biblijny,
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

22-27. BŁOGOSŁAWIEŃSTWO KAPŁAŃSKIE
Rola błogosławieństwa w świecie Bliskiego Wschodu.
Starożytni wierzyli, że błogosławieństwa i przekleństwa kryją w sobie moc powodowania określonych skutków stanowiących ich spełnienie. Błogosławieństwo, o którym tutaj czytamy, było przypuszczalnie wypowiadane przez kapłana, gdy czciciel opuszczał świątynię po udziale w jakimś rytuale. W części Jerozolimy znanej jako dolina Hinnom odnaleziono dwa małe srebrne zwoje. Były to amulety z groty grobowej (VI lub VII w. przed Chr.), na których zapisano to błogosławień­stwo. Do dzisiaj są one najstarszym egzemplarzem tekstu Pisma Świętego. Motyw rozpromienionego oblicza z powodu doznanego miłosierdzia pojawia się w dokumentach i inskrypcjach z terenów Mezo­potamii (XII w. przed Chr.) oraz w starożytnym li­ście z Ugarit. Prócz tego zwrot wzywający bogów, by udzielili opieki i obdarzyli dobrem, pojawia się regularnie w ugaryckich i akadyjskich pozdro­wieniach. Na koniec, hebrajskie słowa „niech cię Pan błogosławi i strzeże" wymalowano na dużym glinianym dzbanie z IX w. przed Chr. odnalezio­nym w Kuntillet Adżrud w północnym Synaju.

Komentarz Historyczno-Kulturowy do Biblii Hebrajskiej, John H. Walton,
Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Oficyna Wydawnicza "Vocatio", Warszawa 2005 :.

PSALM RESPONSORYJNY

Refren: Bóg miłosierny niech nam błogosławi.

Niech Bóg się zmiłuje nad nami i nam błogosławi;
niech nam ukaże pogodne oblicze.
Aby na ziemi znano Jego drogę,
Jego zbawienie wśród wszystkich narodów.
Refren.
Niech się narody cieszą i weselą,
że rządzisz ludami sprawiedliwie,
i kierujesz narodami na ziemi.
Niechaj nam Bóg błogosławi,
niech się Go boją wszystkie krańce ziemi.
Refren.

Ps 67,2-3,5 i 8

Większość komentatorów uznaje psalm 67 za wspólnotowe dziękczynienie za rok dobrych zbiorów, przypuszczalnie ułożony na Święto Namiotów. Dahood uznaje psalm za modlitwę o dobre żniwa na podstawie interpretacji pierwszego czasownika w w. 7. Struktura: Refren dzieli psalm na ww. 2-4, 5-6,7-8.

2. Werset otwierający czyni aluzję do błogosławieństwa Aarona (Lb 6,24-26); por. Ps 4,7-8; 31,17. 5- Zob. Ps 96,10.

7. ”wydała swój owoc”: Lub „Niech ziemia wyda swój owoc” (Dahood). To tłumaczenie dobrze pasuje do prośby modlitewnej z ww. 2.4.6.8. i refrenu. Por. Kpł 26,4 i Ps 85,13.
 

Katolicki Komentarz Biblijny,
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

67,2. Niech zajaśnieje dla nas Jego oblicze. Obraz bóstwa w tradycji izraelskiej i mezopotamskiej łączy się z jasnym światłem, które w wielu przypad­kach stanowi fizyczne zagrożenie dla ludzi (zob. komentarz do Wj 16,10-11 i 33,18-23). W tym przy­padku oblicze jest dobrotliwe, zaś moc okazana przez Boga dostarcza Psalmiście pociechy i pewno­ści. Podobnie w hymnie koronacyjnym na cześć Ur-Nammu (ok. 2000 przed Chr.) pochodzącym z Ur III monarcha otrzymuje prawo panowania, gdy Enlil zwraca ku niemu „jasne oblicze". Zob. komentarz do Ps 80,3.

Komentarz Historyczno-Kulturowy do Biblii Hebrajskiej, John H. Walton,
Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Oficyna Wydawnicza "Vocatio", Warszawa 2005 :.

DRUGIE CZYTANIE

Bóg zesłał swojego Syna zrodzonego z niewiasty

Czytanie z Listu świętego Pawła Apostoła do Galatów

Gdy nadeszła pełnia czasu, Bóg zesłał swojego Syna, zrodzonego z niewiasty, zrodzonego pod Prawem, aby wykupił tych, którzy podlegali Prawu, abyśmy mogli otrzymać przybrane synostwo. Na dowód tego, że jesteście synami, Bóg wysłał do serc naszych Ducha Syna swego, który woła: „Abba, Ojcze”. A zatem nie jesteś już niewolnikiem, lecz synem. Jeżeli zaś synem, to i dziedzicem z woli Bożej.

Ga 4,4-7

4. W tekstach żydowskich jest często mowa o wypełnieniu się wyznaczonego czasu, co miało stanowić uznanie doskonałej mądrości Bożej, która włada nad ludzkimi dziejami. (Niektórzy komentatorzy porównywali „pełnię czasu” z dojrzałością kultury grecko- rzymskiej do przyjęcia się chrześcijaństwa. Inni sprzeciwiali się temu, wyliczając niemal nieprzekraczalne przeszkody, jakie owa kultura piętrzyła przed pierwszymi chrześcijanami). Paweł porównuje owo wypełnienie się czasu do momentu, w którym chłopiec osiąga wiek dojrzały i jest uważany za dorosłego (około trzynastego łub czternastego roku życia). Określenie „zrodzony pod Prawem” oznacza, że Jezus był zobligowany do przestrzegania Prawa Mojżesza.

”pełnia czasu”: Wychodząc od „czasu wyznaczonego” przez rodzica (4,2), Paweł poszerza znaczenie swojego porównania, odnosząc je do momentu historii, w którym miała miejsce zbawcza Boża interwencja. Ludzka wolność przyszła wraz z Chrystusem.

”zesłał Bóg Syna swego”: Czasownik (ex)apostellein nabrał we wczesnym Kościele szczególnego religijnego znaczenia: „wysłać kogoś na służbę królestwa, wyposażywszy go w autorytet ugruntowany w Bogu”. „Posłanie” ma charakter funkcjonalny, wyjaśniający misję Syna. Brak wzmianki o preegzystencji Syna, która jest tutaj sugerowana

”zrodzonego z niewiasty”: Słowo genomenon zostało użyte w aoryście, co wskazuje na przyjęcie natury ludzkiej dla wypełnienia misji. Słowa te zostały zaczerpnięte ze ST (Hi 14,1; 15,14; 25,4; por. 1 QH 13,14). Zrodzony z niewiasty Jezus podporządkował się Prawu, przyjmując obrzezanie i stając się zdolnym do wzięcia na siebie przekleństwa. Aby jednak Galaci nie wyciągnęli z tego niewłaściwego wniosku, Paweł nie wspomina obrzezaniu Jezusa. Zamiast słowa genomenon, „zrodzony”, niektórzy pisarze patrystyczni czytają gennōmenon i odnoszą je do dziewiczego poczęcia Maryi; jednak ta interpretacja jest anachroniczna

6. Rzymska adopcja wymagała świadków— funkcję tę spełnia tutaj Duch Święty. Jest naturalne, że Duch powinien składać świadectwo, bowiem w judaizmie traktowano Ducha jako Tego, który udziela natchnienia prorokom. Tutaj Duch inspiruje wierzących i przemawia do nich tak jak kiedyś przemawiał do proroków, by przypominać im o ich powołaniu dzieci Bożych. „Abba” to aramejskie „tatuś” — słowo wyrażające szczególną bliskość, rzadko (jeśli w ogóle) stosowane w judaizmie jako forma bezpośredniego zwracania się do Boga.

”Na dowód tego, że jesteście synami”: Spójnik hoti może oznaczać „ponieważ”, tak więc uznanie za synów byłoby podstawą późniejszego zesłania Ducha. Jednak Rz 8,14-17 wydaje się sugerować, że dar Ducha jest konstytutywnym elementem chrześcijańskiego synostwa; dlatego wielu komentatorów uważa, iż ma on raczej znaczenie „to, że”
”Ducha Syna swego”: Duch jest również celem misji wyznaczonej przez Ojca (ho theos); w innych fragmentach jest darem zmartwychwstałego Kyrios.

”Abba, Ojcze!”: Ożywiający Duch zmartwychwstałego Syna jest dynamiczną zasadą przybranego synostwa (zob. Rz 1,3; 8,15-17). Pozwala on chrześcijaninowi z najgłębszym wewnętrznym przekonaniem wołać do Boga: „Ojcze!”. Bez pomocy Ducha wierzący nigdy nie mógłby wznieść do Boga takiego wołania. Aramejski emfatyczny zwrot abbā, dosł. „ojcze”, był używany jako wołacz; później przyjął się w kręgach gr. i, wraz z gr. odpowiednikiem ho pātēr, zaczął pełnić rolę formuły liturgicznej

7. Galaci zostali teraz uwolnieni spod opieki niewolnika-opiekuna z Ga 3,24-25, nastał już bowiem właściwy czas (Ga 4,4 )

”nie jesteś już niewolnikiem”: Chrześcijanin został uwolniony od Prawa, z woli Bożej: Gorsze rękopisy mają „przez Chrystusa” czy „dziedzicem Boga przez Chrystusa”.

Katolicki Komentarz Biblijny,
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu,
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :

ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ
Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja.
Wielokrotnie przemawiał niegdyś Bóg do ojców przez proroków,
a w tych ostatecznych dniach przemówił do nas przez Syna.
Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja.

Hbr 1,1-2

EWANGELIA

Nadano Mu imię Jezus

Słowa Ewangelii według świętego Łukasza

Pasterze pospiesznie udali się do Betlejem i znaleźli Maryję, Józefa i Niemowlę, leżące w żłobie. Gdy Je ujrzeli, opowiedzieli o tym, co im zostało objawione o tym Dziecięciu.
A wszyscy, którzy to słyszeli, dziwili się temu, co im pasterze opowiadali.
Lecz Maryja zachowywała wszystkie te sprawy i rozważała je w swoim sercu.
A pasterze wrócili, wielbiąc i wysławiając Boga za wszystko, co słyszeli i widzieli, jak im to było powiedziane.
Gdy nadszedł dzień ósmy i należało obrzezać Dziecię, nadano Mu imię Jezus, którym Je nazwał anioł, zanim się poczęło w łonie Matki.

Łk 2,16-21

16-18. Pasterze przypuszczalnie sprawdzali obory dla zwierząt dopóki nie znaleźli niemowlęcia, Betlejem było wówczas małym miastem.

”żłobie”: Pasterze odnajdują znak dany przez anioła (w. 12), jednak „znak” ten nie pełni jedynie roli potwierdzenia prawdziwości przekazanej wiadomości. Wskazuje i egzemplifikuje raczej przesłanie, że Jezus jest Zbawicielem (w. 11). „Ten, który się narodził, jest także Zbawicielem. Odpowiada temu jego pełna wymowy obecność w żłobie, będąca znakiem, że Bóg jest tym, który podtrzymuje życie swojego ludu”

”opowiedzieli”: Pasterze przekazali innym, także Maryi i Józefowi, dobrą nowinę, którą usłyszeli, co stanowiło uzupełnienie słów zwiastowanych Maryi w 1,31-33 oraz wypowiedzianych przez Maryję w 1,46-55 i Zachariasza w 1,68-79. Rola i przeznaczenie dzieciątka Jezus przypomina diament, którego boki Łukasz oświetla z różnych stron.

19.19. ”rozważała”: Maryja rozmyślała nad tymi wydarzeniami, szczególnie nad dobrą nowiną przekazaną przez aniołów, starając się odkryć jej znaczenie. Maryj nie pojęła natychmiast pełnego sensu Bożego dzieła w Jezusie. Werset 19 stanowi refren w 2,51, ilustruje drogę wiary Maryi (zob. 8,19-21; 11,27-29; Dz 1,14) Maryja jest wzorem człowieka wierzącego.

21. Do ważnych uroczystości należały narodziny (szczególnie tak niezwykłe jak te) i obrzezanie syna w domu rodzinnym (w tym okresie zwykle dokonywane przez ojca). Tradycja żydowska podaje, że goście zbierali się co wieczór — od narodzin chłopca do jego obrzezania. Żydzi przywiązywali szczególną wagę do synów, bowiem to oni kontynuowali linię rodową, chociaż wydaje się, że w praktyce równie mocno kochali córki.
Trawo wymagało, by obrzezanie zostało dokonane ósmego dnia. Było to wydarzenie szczególne, zaś obyczaj żydowski nakazywał wychowanie dziecka zgodnie z biblijnym prawem. Żydowskim dzieciom, zgodnie ze zwyczajem, nadawano imiona w chwili narodzin. Dowody na to, że chłopcom nadawano imię w dniu obrzezania są stosunkowo późne, z wyjątkiem tego tekstu. Jednak Rzymianie nadawali imię swoim dzieciom po ośmiu lub dziewięciu dniach od urodzenia (odpowiednio dziewczynkom i chłopcom). Łukasz mógł więc powołać się na tę grecko-rzymską praktykę z uwagi na swych czytelników lub, co jest bardziej prawdopodobne, wskazał na grecko-rzymski wpływ na zwyczaje Żydów z Palestyny.

”obrzezać Dziecię”: Jezus, podobnie jak jego poprzednik Jan, został obrzezany (1,59) i w sposób formalny przyłączony do Bożego ludu wybranego, za pośrednictwem którego świat miał zostać zbawiony. Łukasz nawiązuje do 1,31 i do imienia Jezus (Jahwe zbawia).

Katolicki Komentarz Biblijny,
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu,
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :