Zwieńczenie chrystologii w Apokalipsie

Jest to fragment książki "Rozwój chrystologii Nowego Testamentu", który zamieszczamy za zgodą Wydawnictwa WAM.

Nowe tytuły i obrazy ruchome Chrystusa

Tylko te nowe obrazy mamy tu skomentować, ale trzeba zaznaczyć na wstępie, że już dane poprzednie tak z Apokalipsy, jak z innych ksiąg Nowego Testamentu, tu się w niej pojawiają, jak przystało na zwieńczenie. I tak - w liście drugim (Ap 2, 8) na Chrystusa zostaje przeniesiony po raz drugi (por. 1,17) tytuł wyłącznie boski ze Starego Testamentu: Pierwszy i Ostatni (zob. wyżej, s. 164). List trzeci powtarza szczegół opisowy obrazu wstępnego (Ap 1,16) jako określenie tym razem ujęte w schemat tytułów Ten, który ma miecz obosieczny, ostry (2,12). Znany już tytuł nowotestamentowy Syn Boży występuje w liście czwartym, tyle że uzupełniony dwoma szczegółami opisu wizji wstępnej (1,18 - por. wyżej, s. 164). List piąty kombinuje w tytule Chrystusa dwa poprzednie określenia: Siedem Duchów z adresu (1,4) i siedem gwiazd z wizji wstępnej (1,16).
Przechodzimy do nowych tytułów. Gdy w pierwszym liście Chrystus się przedstawia jako

Ten, który trzyma siedem gwiazd w prawej ręce,

oraz jako

Ten, który przechadza się wśród siedmiu złotych świeczników (Ap 2,1), to stwierdza w tym ruchomym obrazie swoją bezpośrednią, pełną władzę nad Kościołem w doczesności, którego życiu z bliska, troskliwie teraz się przygląda. Przy tym ocenia On braki i zalety życia wspólnoty, stawia wymagania i zapowiada bliskie interwencje jeszcze doczesne. Trafnie można streścić jego działanie w określeniu „Władca au courant" (E.-B. Allo). W stałym końcowym refrenie, który obiecuje nagrodę dla zwycięzcy, jest nią sam Chrystus pod nowym symbolem owocu z drzewa życia, które jest w raju Boga. Apokaliptyka, tak kanoniczna, jak apokryficzna, zna ten symbol na tej zasadzie, że czasy ostateczne mają być jakimś powrotem do sytuacji człowieka w raju^[13]. A już do samego Chrystusa odniosła ten symbol tradycja od czasów starożytnych^[14].

Z tytułem Święty (ἄγιος - hagios) łączy się Prawdomówny (ἀληθινός - alethinos) w Ap 3, 7. O tyle są one nowe, że żadnego z nich nie było w preskrypcie i w wizji wstępnej (Ap 1,4-20). Oba jednak należą do tytułów boskich występujących w Starym^[15] i Nowym Testamencie^[16], zwłaszcza wielokrotnie w pismach Janowych^[17].

[13] Por. na Rdz 2, 2; 3, 22 wzorowane teksty: Iz 11, 6-9; 43, 18n; Ez 34, 25; w apokryfach: TestLewi 18,11; Hen Et 24,4; 25,4. Jednakże tu następuje zmiana, gdyż owoc już jest dostępny, co znajduje potwierdzenie w obrazie wód życiodajnych Niebieskiego Jeruzalem czasów mesjańskich, kiedy to jest coś do leczenia (Ap 22,2).
[14] Poprzedników – Andrzeja z Krety i Dionizego bar Salbi – streszcza Beda Czcigodny: „Lignum vitae Christus est, cuius in praesenti Ecclesiae corpore sanctae reficiuntur animae" (Expositio in Apocalypsin, PL 93, 137). Aluzję do Eucharystii znał już Ignacy z Antiochii (Do Ef 20, 2). Ona też kryje się w darze manny ukrytej (Ap 2, 17). Szerzej na ten temat - por. A. Jankowski, ”Manna absconditum" (Ap 2,17) quonam sensu ad Eucharistiam referatur, CT 29 [1958] 3-9.
[15] Pierwszy w: Iz 40,25; 49, 7; Hab 3, 3; drugi w: Iz 65, 16.
[16] 1 P 5,15n; 1 J 2, 20.
[17] 1 J 2, 8; 5, 20; Ap 3, 14; 6, 10; 19, 11.