Teologia Księgi Daniela

2. Królestwo Boże

Jednym z głównych tematów teologicznych Księgi Daniela jest królestwo Boże. Koncepcja królewskiego panowania Boga ze względu na częstotliwość z jaką występuje w niej termin „królestwo" w odniesieniu do Boga stawia ją na pierwszym miejscu wśród wszystkich ksiąg Biblii Hebrajskiej, zaś terminologia odnosząca się do królowania zarówno w stosunku do Boga, jak i do ludzi wystę­puje częściej niż w innych tekstach biblijnych. Już samo zestawienie statystyczne pozwala dostrzec, jak ważną rolę spełnia koncepcja królowania w całej Księdze, ponieważ słowa zawierające pojęcie królowania, panowania, sprawowania wła­dzy (tj. 319 słów) stanowią prawie 6 procent całego jej słownictwa. Temat króle­stwa Bożego jest obecny w całej Księdze Daniela, wyrażony bądź bezpośrednio (Dn 2 - 7), bądź też pośrednio (Dn 8 - 12). W sposób bezpośredni o królestwie Bożym jest mowa w Dn 2, gdzie poprzez schemat następujących po sobie kró­lestw, po których ustanowione zostanie wieczne i niezniszczalne królestwo, Bóg jest ukazany jako Pan historii kierujący biegiem wydarzeń, w Dn 4, w którym głównym tematem jest podporządkowanie się ziemskiego króla absolutnej wła­dzy sprawowanej przez Boga, w doksologiach podkreślających wyższość pano­wania Boga nad wszystkimi władcami (3, 31-33; 4, 31-34 i 6, 26-28) oraz w sen­nej wizji apokaliptycznej (Dn 7), gdzie Bóg przekazuje wieczne i uniwersalne królestwo jakby Synowi Człowieczemu i ludowi świętych Najwyższego.
W Dn 2 królestwo Boże, symbolizowane jako kamień odrywający się od ska­ły, zostaje przedstawione w kontekście snu Nabuchodonozora i jego interpreta­cji, w schemacie czterech kolejno następujących po sobie królestw, jako zastępu­jące je „piąte królestwo". Królestwo ustanowione przez Boga zniszczy wszystkie mocarstwa ziemskie i zajmie ich miejsce, co zostaje wyrażone w obrazie kamie­nia oderwanego od skały i roztrzaskującego posąg. W odróżnieniu od dotych­czasowych imperiów ziemskich, które są nietrwałe i zniszczalne, królestwo Boże będzie niezniszczalne, wieczne i uniwersalne. Z kontekstu wynika, że królestwo ustanowione przez Boga jest rozumiane jako królestwo istniejące na ziemi, które zastąpi dotychczas istniejące mocarstwa pogańskie, które zostaną unicestwione z powodu nasilającego się w nich zła.
W Dn 4 o królowaniu Boga jest mowa w kontekście snu Nabuchodonozora, gdzie zarówno samego króla, jak i jego królestwo symbolizuje drzewo. Opowia­danie podejmuje problem współistnienia królestwa Bożego oraz władzy sprawo­wanej przez ziemskich królów. Nawiązując do znanej na starożytnym Bliskim Wschodzie, zwłaszcza propagowanej w imperium Achemenidów i Seleucydów, koncepcji uniwersalnego supermocarstwa, podkreśla się absolutną władzę nad całym światem, która należy wyłącznie do Boga. Każda władza ziemska pocho­dzi od Boga i dlatego królowie ziemscy sprawują ją z woli Boga, tylko wtedy, gdy uznają nad sobą Jego zwierzchność. W sposób szczególny uwydatniają to doksologie (Dn 3,31-33; 4,31-34), nadając całemu opowiadaniu formę inkluzji, które nawiązują do biblijnej tradycji przedstawiającej Boga jako Króla (np. Ps 145, 13).