Ceniony biblista ks. prof. Mirosław S. Wróbel z KUL dokonał pierwszego w Polsce przekładu aramejskiej wersji Księgi Rodzaju na język polski. Jest to zainicjowanie nowatorskiego na gruncie polskim szerszego projektu pt. „Biblia aramejska”. Pierwszy tom ukaże się w lutym 2014 roku i będzie nosić tytuł: „Targum Neofiti 1: Księga Rodzaju”.

Pierwsza część tego projektu obejmuje aż 15 tomów. Poszczególne tomy zawierać będą tekst aramejski wraz z całym aparatem krytycznym oraz przekład na język polski. Tekst polski będzie zawierał dodatkowo przypisy. Równolegle do naukowej wersji każdej publikacji planowany jest odrębny tom popularnonaukowy, tak aby szersze grono odbiorców mogło skorzystać z tej lektury.

Zamierzeniem autorów i wydawcy jest przedstawienie polskiemu czytelnikowi Biblii aramejskiej (Biblii na użytek ludu), której barwne treści i tradycje były dobrze znane w czasach Jezusa i apostołów. Mistrz z Nazaretu oraz Jego uczniowie słyszeli te tradycje w synagogach, uczyli się ich w szkołach i rozmawiali o nich w domach rodzinnych. Używając na co dzień języka aramejskiego, doskonale rozumieli specyfikę Biblii aramejskiej.

Dlaczego ta publikacja i seria wydawnicza jest ważna dla Kościoła i naszej ojczyzny? – W diasporze aleksandryjskiej w II w. przed Chrystusem dokonano przekładu Biblii hebrajskiej na język grecki (tzw. Septuaginta). Natomiast w środowisku palestyńskim, a więc w ojczyźnie Jezusa z Nazaretu, posługiwano się przekładem aramejskim (Targumami) – tzw. Biblią aramejską. Wiemy, że język aramejski był językiem potocznym, którym posługiwali się na co dzień Jezus i apostołowie. W tym języku Jezus głosił swoją naukę – mówi ks. prof. Mirosław Wróbel.

  ks. Rafał Pastwa/GN Pracę ks. prof. Mirosława Wróbla wyda lubelskie wydawnictwo Gaudium
Nie ulega też wątpliwości, że tak uczył się w szkole i tak rozmawiał z Maryją i Józefem w domu w Nazarecie. Choć w synagodze czytany był przez lektora hebrajski tekst Biblii, to jednak istniała także funkcja tłumacza, który dokonywał przekładu z hebrajskiego na aramejski, podając przy tym objaśnienie i interpretację tego tekstu, aby Boże objawienie było lepiej zrozumiałe dla uczestników liturgii.

– Tłumaczenie na język polski tekstu aramejskiego pochodzącego z I wieku pozwala znacznie lepiej zrozumieć styl przepowiadania samego Jezusa, który w swoim środowisku życiowym słyszał aramejską tradycję Pięcioksięgu. W świetle Biblii aramejskiej lepiej widoczny jest też koloryt Ewangelii, bo ich autorzy wychowani byli na świętych tradycjach przekazywanych po aramejsku. Na podstawie odkryć w Qumran można stwierdzić, że spisana wersja Targumów (aramejskich przekładów Biblii hebrajskiej) powstawała równolegle do przekładu greckiego (Septuaginty) – dodaje ks. prof. Mirosław Wróbel.

W Polsce studia nad Targumami są ciągle w stadium początkowym. Jednak ksiądz profesor jest doskonale przygotowany do pracy nad Targumami dzięki odbytym studiom w Lublinie, Rzymie i Jerozolimie. Profesor Antoni Tronina wyraża nadzieję, że jego praca pociągnie za sobą zapał także innych badaczy – chrześcijańskich i żydowskich.

Praca nad pierwszym tomem Biblii aramejskiej została wykonana w Jerozolimie (Ecole Biblique) i w Lublinie (KUL). Kodeks Neofiti 1 został znaleziony w Bibliotece Watykańskiej w 1949 roku przez hiszpańskiego uczonego Díez Macho. Nazwa tego kodeksu bierze się stąd, że zawiera on pieczątkę Collegium Neophytorum – gromadzącego w Rzymie Żydów, którzy przeszli na chrześcijaństwo.

Kodeks pochodzi z XVI wieku, natomiast sam tekst datowany jest na I w. po Chr. Zawiera on również starożytne żydowskie tradycje przedchrześcijańskie, które są bezcennym źródłem wiedzy na temat żydowskiej egzegezy biblijnej w środowisku, w którym rodzi się chrześcijaństwo. Stanowi on wprowadzenie w bogaty świat tradycji targumicznych, otwiera nową perspektywę dla pogłębionych studiów biblijnych, historycznych, archeologicznych, paleograficznych, socjologicznych i teologicznych.

„Gość Niedzielny” patronuje dziełu przekładu Biblii aramejskiej. W komitecie honorowym całej serii znaleźli się: prymas Henryk Muszyński, abp Stanisław Budzik, – metropolita lubelski, abp Stanisław Gądecki, bp Mieczysław Cisło – przewodniczący Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem, Michael Schudrich – naczelny rabin Polski, ks. prof. Waldemar Chrostowski i ks. prof. Henryk Witczyk.

Książka i cały projekt Biblii aramejskiej w polskiej edycji jest dedykowany profesorom z Lublina, Rzymu i Jerozolimy, którzy są przewodnikami w poznawaniu języka aramejskiego w starożytnych manuskryptach. Dzieło to zostanie wydane przez lubelskie wydawnictwo Gaudium.