Lectio divina

publikacja 02.02.2017 09:10

Lectio divina nie jest kolejną metodą modlitwy, ale to pewna duchowość życia. Jest to droga, która - jeżeli na nią wejdziemy - doprowadzi nas do życia, ponieważ „Słowo jest żywe”, dosłownie „żyjące”.

Lectio divina Roman Koszowski /Foto Gość Kościół zaprasza, by na nowo powracać do praktyki lectio divina, ponieważ ona pozwala nam uczestniczyć w boskim planie działania w świecie

Fragment książki "Narodzić się z Ducha Świętego" Teresy Borkowskiej OPs i Pawła Pawlikowskiego OP publikujemy za zgodą wydawnictwa WAM.

Słowo Boże jest przede wszystkim dialogiem między odwiecznymi Osobami Trójcy Świętej. Dzięki tym słowom wypowiadanym w Bogu i przez Boga zaczyna istnieć świat.

Na początku było Słowo,
A Słowo było u Boga,
I Bogiem było Słowo.
Ono było na początku u Boga.
Wszystko przez Nie się stało,
A bez Niego nic się nie stało,
co się stało.
W Nim było życie,
A życie było światłością ludzi,
A światłość w ciemności świeci
I ciemność jej nie ogarnęła (J 1,1–4).

Lectio divina   e.wydawnictwowam.pl Teresa Borkowska OPs, Paweł Pawlikowski OP: "Narodzić się z Ducha Świętego" Kościół od pierwszych wieków zachowuje wypowiedziane Słowo, które z czasem zostaje zapisane, by było bardziej trwałe, ale jego stwórcza moc jest niezmienna. Kościół zaprasza, by na nowo powracać do praktyki lectio divina, ponieważ ona pozwala nam uczestniczyć w tym boskim planie działania w świecie. Odnowa Kościoła rozpoczyna się w momencie, gdy głoszone jest Słowo, ale także wtedy, gdy przemienia i odmładza ono każdego człowieka.

Lectio divina nie jest kolejną metodą modlitwy, ale to pewna duchowość życia. Jest to droga, która - jeżeli na nią wejdziemy - doprowadzi nas do życia, ponieważ „Słowo jest żywe”, dosłownie „żyjące” (por. Hbr 4,12). Słowo Boga jest zawsze nowym i żywym słowem, dostosowanym do obecnej sytuacji danego człowieka, który rozpoczyna z nim kontakt.

Trzeba zrozumieć, że Słowo Boże zostało zapisane pod natchnieniem Ducha Świętego przez poszczególnych autorów ksiąg za pomocą liter. Pod literą kryje się jednak żywe słowo i ono jest skuteczne, ponieważ to, o czym mówi, dzieje się naprawdę. Czytając je, uczestniczymy w procesie stawania się. To jest jedyne słowo, które ma moc sprawczą. Bóg mówi i to się staje. Księga Rodzaju przedstawia Boga, który wypowiadając Słowo, rodzi nowe życie. Bóg rzekł i na Jego Słowo powstają kolejne byty w świecie (por. Rdz 1,1–31). Ludzkie słowo nie jest w stanie w żaden sposób go zastąpić. Tylko słowo Boga jest pewne, niezmienne, wierne temu, co wypowiada, ma w sobie moc sprawczą.

Żaden mistrz nie da tego, co daje Bóg. Aby doświadczyć tej skuteczności i mocy, trzeba spotkać się ze świętym tekstem. To osobiste i bezpośrednie spotkanie ze Słowem nie może być zastąpione przez żadne komentarze, pomoce, książki o Piśmie Świętym, ponieważ one wszystkie, nawet te najlepsze, zawsze tylko podprowadzają i pozwalają lepiej rozumieć sens dosłowny czytanego tekstu, ale nigdy nie doprowadzą do sedna. Można to porównać do czytania przewodników po górach i oglądania filmów nakręconych przez ludzi, którzy tam byli. Aby jednak móc powiedzieć, czy te góry mnie zachwyciły czy przestraszyły, trzeba podjąć trud i samemu udać się w podróż, poczuć ich zapach, wiatr, doświadczyć zmęczenia i satysfakcji z powodu zdobycia szczytu. Tak jak przewodniki podpowiadają, jak dobrze przygotować się do podróży, na co zwrócić uwagę, co w danym rejonie jest warte odwiedzenia, tak wszystkie komentarze do Pisma Świętego rozświetlają kontekst, przybliżają miejsce i historię tamtego okresu, ale nigdy nie są tym, o czym piszą. W księgach Pisma Świętego można zobaczyć ogromną pokorę Boga. Bóg niepojęty, nieograniczony pozwala człowiekowi „zamknąć” Jego Słowa w tych samych literach, których używamy na co dzień w książkach. Słowo pozwala się dostosować do ludzkiego stanu wiedzy i rozumienia, żeby tylko mogło być obecne i przyjmowane.

Takie wcielenie później będzie jeszcze widoczne w ziemskiej historii Jezusa, który przyjmie ludzkie ciało, ze wszystkimi jego ułomnościami i troskami, wyłączając jedynie grzech, by pokazać, jak ogromna i szalona jest miłość Boga do człowieka. Przyjdzie w cichości i ubóstwie Ten, który jest Panem nieba i ziemi, żeby być bliżej człowieka.

Kiedy otwieramy tekst Pisma Świętego, rozpoczyna się relacja. Jest to dialog między Osobami Boskimi a czytającym człowiekiem. Drogą do poznania tekstu jest miłość. W lectio divina dokonuje się odkrywanie serca Boga w Jego słowie. Stoimy przed wielką tajemnicą. Lectio divina to dosłownie Boże czytanie. Zmienia się tu logika, która towarzyszy zwykłej lekturze książek. Musimy na to pozwolić. Otóż kiedy otwieramy Pismo Święte, mimo że fizycznie to my czytamy, tak naprawdę czyta nam Bóg. To On zna najgłębszy sens danego fragmentu, ale przede wszystkim zna tajemnice naszego serca i potrafi tak mówić, by dotykać tego, co jest najistotniejsze w naszym życiu. Często używa się określenia: „Czytać ludzkimi oczami tak, by czytać oczami Boga”. Trzeba odważyć się na to, by to Bóg czytał. Inaczej, jeżeli pozostaniemy tylko na ludzkim czytaniu (lectio humanae), Biblia pozostanie dla nas kolejnym przykładem literatury pięknej, w której wielość gatunków literackich i bogactwo języka może zachwycić, ale nie zmieni życia. Kiedy natrafi my na „niewygodne” fragmenty, można szybko Biblię odłożyć, tłumacząc sobie, że na jej kartach tyle jest krwi i zgorszenia. Jeśli jednak pozwolimy Bogu, by to On czytał ten tekst, rozpoczyna się czytanie naszego życia i historii.

Przebywanie w obecności Słowa ma dwa podstawowe wymiary: epifanię, czyli objawienie się Boga, oraz antropofanię – czyli objawienie naszego życia takim, jakim zaplanował je Bóg. Stwórca pozwala nam spojrzeć swoimi oczyma na nasze życie. Odkrywa przed nami swoje zamiary, ujawnia swoją troskę o nas, ale pokazuje nam także naszą nędzę, zależność i grzech.

W XI wieku żył pewien mnich, kartuz, który od wielu lat praktykował modlitwę Słowem Bożym. Ponieważ przychodzili do niego po poradę ludzie, którzy nie potrafili modlić się Biblią, bał się, że udzieli im zbyt wielu porad technicznych odnośnie do tej praktyki, co sprawi, że ludzie ci i tak nie dojdą do pełni. Postanowił więc, że będzie opowiadał o tym, co rodzi się w jego sercu, umyśle i woli, gdy rozpoczyna czytanie Słowa Bożego. Mnich nie podał zatem metody, ale opowiedział o tym, jak Słowo w nim żyje. Z tych rozważań powstała droga lectio divina. Jest to droga życia, która rozpoczyna się w momencie czytania, ale nie kończy się, gdy przechodzimy do wykonywania innych czynności. Trzeba nauczyć się żyć w rytmie Słowa.

Podstawowe elementy lectio divina, to: lectio, meditatio, oratio, contemplatio, actio. Wszystkie one stanowią momenty przełomowe w naszym życiu. W nich też możemy dostrzec całą dynamikę, dzięki której możliwe jest życie Słowem.

Lectio

Wyznaczenie sobie przestrzeni, w której panuje cisza, jest pierwszym elementem, o który należy zadbać. Bóg mówi do człowieka nieustannie, codziennie, z miłością, przenika jego głębiny. Przemawia jednak w ciszy. Moment, w którym rozpoczynamy lekturę świętego tekstu, jest również momentem, w którym zaczynamy słuchać. Czytanie tekstu jest równocześnie jego słuchaniem. Ewangelie były przygotowywane tak, aby mogły być odczytywane podczas liturgicznych zgromadzeń. Zresztą do tej pory Kościół praktykuje czytanie tekstów podczas każdej Eucharystii.

Jeżeli rozpoczynamy czytanie w domu, można czytać tekst półgłosem, tak by go usłyszeć. Istotą lectio divina jest bowiem usłyszeć, co mówi do mnie Bóg! Od odpowiedzi na fundamentalne pytanie w naszym życiu: „Co mówi do mnie Bóg?” rozpoczyna się proces nawrócenia i zawierzenia. Ważne są tu dwa wymiary otwartości: z jednej strony, kiedy otwieramy Biblię, stajemy się otwarci na ten tekst, a z drugiej strony tekst, a przez niego Bóg, staje się otwarty na nas. Kiedy zaczynamy czytać, początkowo nic się nie zmienia, ale ze Słowem Bożym jest jak z ziarnem rzuconym w ziemię: Mówił dalej:

„Z królestwem Bożym dzieje się tak, jak gdyby ktoś nasienie wrzucił w ziemię. Czy śpi, czy czuwa, we dnie i w nocy nasienie kiełkuje i rośnie, on sam nie wie jak. Ziemia sama z siebie wydaje plon, najpierw źdźbło, potem kłos, a potem pełne ziarnko w kłosie. A gdy stan zboża na to pozwala, zaraz zapuszcza się sierp, bo pora już na żniwo” (Mk 4,26–29).

Benedykt XVI o pierwszym etapie mówi w taki sposób: „[Lectio to takie czytanie Słowa], które rodzi pragnienie autentycznego poznania jego treści: co mówi tekst biblijny sam w sobie? Bez tego etapu istnieje ryzyko, że tekst stanie się tylko pretekstem, by nigdy nie wyjść poza własne myśli”. Nie chodzi o to, by opanować tekst, ale by pozwolić mu na opanowanie mnie.

To kolejny etap odwróconej logiki. Od początku edukacji szkolnej jesteśmy bowiem sprawdzani, czy rozumiemy dany tekst, czy dostrzegamy jego sens dosłowny i przenośny. Każdy student podczas egzaminów jest sprawdzany z tego, jak wiele zapamiętał z wykładów, jak dobrze opanował wykładane treści. Z Biblią jest odwrotnie. Trzeba nauczyć się stawać czystą kartką, po której pozwalamy pisać Bogu. Nie mamy zapamiętywać tego, co czytamy, ale pozwolić się opanować słowu. Pomocna będzie tu postawa Maryi, która podczas zwiastowania jest zupełnie zmieszana, a odpowiedzi, które daje Jej anioł na kolejne pytania, jeszcze bardziej napełniają Ją niewiedzą:

W szóstym miesiącu posłał Bóg anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret, do Dziewicy poślubionej mężowi, imieniem Józef, z rodu Dawida; a Dziewicy było na imię Maryja. Anioł wszedł do Niej i rzekł: „Bądź pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą”.

Ona zmieszała się na te słowa i rozważała, co miałoby znaczyć to pozdrowienie. Lecz anioł rzekł do Niej: „Nie bój się, Maryjo, znalazłaś bowiem łaskę u Boga. Oto poczniesz i porodzisz Syna, któremu nadasz imię Jezus. Będzie On wielki i będzie nazwany Synem Najwyższego, a Pan Bóg da Mu tron Jego praojca, Dawida. Będzie panował nad domem Jakuba na wieki, a Jego panowaniu nie będzie końca”.

Na to Maryja rzekła do anioła: „Jakże się to stanie, skoro nie znam męża? ”.

Anioł Jej odpowiedział: „Duch Święty zstąpi na Ciebie i moc Najwyższego osłoni Cię. Dlatego też Święte, które się narodzi, będzie nazwane Synem Bożym. A oto również krewna Twoja, Elżbieta, poczęła w swej starości syna i jest już w szóstym miesiącu ta, która uchodzi za niepłodną. Dla Boga bowiem nie m a nic niemożliwego”.

Na to rzekła Maryja: „Oto Ja służebnica Pańska, niech Mi się stanie według twego słowa!”. Wtedy odszedł od Niej anioł (Łk 1,26–38).

Bóg pragnie, aby słowa, które są przed człowiekiem, znalazły się w nim samym. Chce, by całe życie ludzkie było utkane z Jego Słowa, tak jak utkał On w łonie Maryi swoje Słowo – Jezusa. Dopiero uznanie przez Maryję, że dla Boga nie ma nic niemożliwego, pozwala Bogu w pełni działać.

Na tym etapie należy dotrzeć do sensu dosłownego. Poznać to, co tekst mówi sam o sobie. Poznanie to chroni na późniejszych etapach przed narzucaniem własnych myśli i wyobrażeń. Umożliwia pozbycie się lęków, które nie pozwoliłyby Maryi wypowiedzieć ostatecznego fiat. To, co wydaje się nielogiczne i trudne, jeżeli jest wypowiedziane przez Boga, staje się możliwe. A skoro jest możliwe, to można w to bez obaw wejść.

Jezus poprzez wypowiadane Słowo wielokrotnie burzy ludzką logikę i podważa ludzkie doświadczenie nabyte podczas całego życia. Nie robi tego jednak po to, by człowieka poniżyć czy ośmieszyć, ale dlatego, żeby – gdy spełni się Słowo wypowiedziane – w sercu człowieka pojawiła się pewność, że w tej sytuacji miała miejsce boska interwencja.

Szymon Piotr jest doświadczonym rybakiem, wie, kiedy wypływać na jezioro po ryby, a Jezus jest cieślą, a jednak okazuje się, że to, co Szymonowi wydaje się absurdalne, przynosi większe korzyści niż przestrzeganie wyuczonych zasad. Jezus mówi z mocą i dlatego uczeń może Mu zaufać i ponownie zarzucić sieci:

Gdy przestał mówić, rzekł do Szymona: „Wypłyń na głębię i zarzućcie sieci na połów!”. A Szymon odpowiedział: „Mistrzu, całą noc pracowaliśmy i niceśmy nie ułowili. Lecz na Twoje słowo zarzucę sieci”. Skoro to uczynili, zagarnęli tak wielkie mnóstwo ryb, że sieci ich zaczynały się rwać (Łk 5,4–6).

Pozostawanie jedynie na postawionym pytaniu: „Dlaczego?” nie gwarantuje wzrostu wiary i zaufania Bogu. Historia Abrahama pokazuje, że kluczowym pytaniem jest: „Kto to mówi?”. Abraham miał w swojej ojczystej ziemi wszystkiego pod dostatkiem. Jego życie było już ułożone. I nagle w tę historię wkracza Bóg, który namawia go, by z całą rodziną i dobytkiem wyruszył w podróż w nieznane. Skoro autorem słów był sam Bóg, to warto wejść w to, co On proponuje. Na przykładzie Abrahama można zobaczyć, że człowiek wielokrotnie nie rozumie Słowa, ale Słowo zaczyna rozumieć jego życie. To objawienie się Boga z jednej strony pozostaje nadal tajemnicą, ale z drugiej jest bardzo czytelne, dlatego że mówi o historii, którą znamy najlepiej, o naszej historii.

Bóg w pewnym momencie daje zrozumienie tego, co jest napisane. Warto pozwolić Bogu na tym etapie mówić, co jest sednem, sercem czytanego fragmentu, bo wielokrotnie okazuje się, że jest to również sedno i serce naszego życia.

Meditatio

Przeczytany tekst już nie pozostaje na zewnątrz. Staje się obecny w umyśle i sercu człowieka. Słowo chce wyprzedzać każde działanie, które będziemy podejmować. Można to porównać do stosowania się do instrukcji obsługi nowego sprzętu domowego. Aby służył długo, należy najpierw zapoznać się ze wskazówkami producenta, wiedzieć, na co zwrócić szczególną uwagę i czego unikać. To pozostaje w naszym umyśle, gdy zaczynamy pracę z tym urządzeniem. Trzeba tak samo przechowywać w pamięci Słowo, które będzie rzucało światło na wszystkie nasze decyzje i aktywności podejmowane w ciągu dnia. Trzeba nauczyć się żyć w rytmie Słowa.

Teraz już nie wystarczy wiedzieć, co mówi Bóg. Pora już na to, by zrozumieć, co Bóg mówi do mnie. Samo słuchanie bez odniesienia Słowa do siebie może doprowadzić do takiej sytuacji jak w przypadku Dawida, który dopuścił się podwójnego grzechu. Zakochał się w żonie Uriasza – Batszebie, z którą pragnął spędzić resztę życia (grzech cudzołóstwa), ale ponieważ na przeszkodzie stał jej obecny mąż, król tak zaplanował walkę, by on zginął (zlecenie zabójstwa). Dawid pogrążył się w grzechu i jedyną drogą dotarcia do jego sumienia było słowo proroka Natana, posłanego przez Boga. Prorok opowiedział władcy bajkę o zabitej owieczce. Dawid był poruszony usłyszaną historią, ale nie odczytał jej jako skierowanej do siebie. Dopiero gdy Natan wyjaśnił mu jej sens, Dawid zobaczył, że te słowa całkowicie odnoszą się do jego życia:

Pan posłał do Dawida [proroka] Natana. Ten przybył do niego i powiedział:

„W pewnym mieście było dwóch ludzi, jeden był bogaczem, a drugi biedakiem. Bogacz miał owce i wielką liczbę bydła, biedak nie miał nic, prócz jednej małej owieczki, którą nabył. On ją karmił i wyrosła przy nim wraz z jego dziećmi, jadła jego chleb i piła z jego kubka, spała u jego boku i była dla niego jak córka. Raz przyszedł gość do bogacza, lecz jemu żal było brać coś z owiec i własnego bydła, czym mógłby posłużyć podróżnemu, który do niego zawitał. Więc zabrał owieczkę owemu biednemu mężowi I tę przygotował człowiekowi, co przybył do niego”.

Dawid oburzył się bardzo na tego człowieka i powiedział do Natana: „Na życie Pana, człowiek, który tego dokonał, jest winien śmierci. Nagrodzi on za owieczkę w czwórnasób, gdyż dopuścił się czynu bez miłosierdzia”.

Natan oświadczył Dawidowi: „Ty jesteś tym człowiekiem” (2 Sm 12,1–7).

Syndrom Dawida jest obecny u wielu faryzeuszy i uczonych w Piśmie. Odnoszą oni usłyszane słowa do innych, ale nie biorą pod uwagę tego, co Pan w tym momencie mówi o nich i do nich. Taka pułapka zastawiona jest również dzisiaj na kaznodziejów i nauczycieli. Czytają oni tekst i zasadniczo stawiają pytanie: „Co ja im powiem o tym fragmencie?”. Autentyczne słowa i naukę wypowiedzą jednak tylko wtedy, kiedy najpierw odczytają, co tekst mówi o nich. Na tym etapie rozpoczyna się często żmudna praca, polegająca na wybieraniu z danego fragmentu pojedynczych słów lub zdań, które bezpośrednio dotyczą mojej sytuacji. Mogą one dotyczyć stanów radości i uwielbienia Boga – wtedy, gdy taka właśnie jest postawa naszego serca; mogą rzucać światło na przeżywane trudności i problemy, mogą mówić o grzechu, który nie pozwala nam dalej wzrastać w wierze. Praca ta jest konieczna, ponieważ umożliwia nawiązanie kontaktu z własnym sercem i sumieniem.

Bóg mówi do konkretnych ludzi w konkretnej sytuacji, a to pozwala zawsze odnaleźć siebie w tym słowie. Tekst jest też w stanie osądzić plany i zamiary człowieka, potrafi przenikać wszystkie zakamarki jego duszy, ale trzeba Bogu pozwolić się poprowadzić. Bóg wyprowadza na pustynię, by mówić do serca. On nie chce mówić do tłumu, ale chce przemawiać do każdego indywidualnie.

Jeżeli dany tekst zaczyna niepokoić, należy sobie postawić pytanie: dlaczego? Co jest we mnie takiego, że boli, gdy ktoś tego dotyka. To nie Bóg zadaje ból, ale nasze grzechy i rany. Zamknięcie w sobie nie pozwala Bogu na oczyszczenie ran. Dopiero gdy ktoś sam w tekście odnajdzie te rany i pozwoli je Bogu opatrywać, On zacznie to robić. Słowo Boże jest jak zwierciadło. Patrzymy w nie, a ono odbija naszą twarz. Ważny jest ten moment, w którym zobaczymy, że Słowo dotarło do nas poprzez te poruszenia, bo od tego momentu rozpoczyna się proces trawienia. Polega ono na tym, że niszczone jest to, co nie daje życia. Etap ten kończy się nowym życiem:

Był wśród faryzeuszów pewien człowiek, imieniem Nikodem, dostojnik żydowski. Ten przyszedł do Niego nocą i powiedział Mu: „Rabbi, wiemy, że od Boga przyszedłeś jako nauczyciel. Nikt bowiem nie mógłby czynić takich znaków, jakie Ty czynisz, gdyby Bóg nie był z Nim”.

W odpowiedzi rzekł do niego Jezus: „Zaprawdę, zaprawdę, powiadam ci, jeśli się ktoś nie narodzi powtórnie, nie może ujrzeć królestwa Bożego”.

Nikodem powiedział do Niego: „Jakżeż może się człowiek narodzić, będąc starcem? Czyż może powtórnie wejść do łona swej matki i narodzić się?”.

Jezus odpowiedział: „Zaprawdę, zaprawdę, powiadam ci, jeśli się ktoś nie narodzi z wody i z Ducha, nie może wejść do królestwa Bożego. To, co się z ciała narodziło, jest ciałem, a to, co się z Ducha narodziło, jest duchem. Nie dziw się, że powiedziałem ci: Trzeba wam się powtórnie narodzić. Wiatr wieje tam, gdzie chce, i szum jego słyszysz, lecz nie wiesz, skąd przychodzi i dokąd podąża. Tak jest z każdym, który narodził się z Ducha” (J 3,1–8).

Oratio

Ostatnia faza etapu meditatio jest tym momentem przełomowym, w którym dokonuje się wyboru. Albo pozostanę przy swoich myślach i planach, i wtedy czytanie Słowa pozostanie bezowocne, albo opowiem się za Słowem, i wtedy Bóg rozpocznie proces uzdrawiania. Oratio przestaje być modlitwą, a zaczyna być postawą serca, czyli stałą dyspozycją do czynienia pewnych określonych zadań. Bóg daje człowiekowi czas, by móc być nieustannie obecnym w sumieniu i sercu.

Czasem ten etap jest walką z Bogiem, zmaganiem, które jednak przynosi błogosławieństwo, tak jak w biblijnej historii Jakuba. Ta walka oznacza jednak, że już słyszymy Boga i podejmujemy z Nim rozmowę. Słowo już nie może być obojętne. Zresztą Bóg akceptuje dwie nasze postawy: gorącą i zimną, ale nie cierpi, kiedy jesteśmy letni:

Znam twoje czyny, że ani zimny, ani gorący nie jesteś. Obyś był zimny albo gorący! A tak , skoro jesteś letni i ani gorący, ani zimny, chcę cię wyrzucić z mych ust (Ap 3,15–16).

Boga nie przeraża ani nasza ciemność, ani popełnione przez nas błędy, ani lęki, które są wpisane w codzienność, ani chwile niewiary i zwątpienia. Jego przeraża nasza obojętność.

Dobrze przeżyty etap oratio prowadzi do Magnificat, który Maryja wyśpiewała po zwiastowaniu. Jest to pieśń pełna wdzięczności, miłości, zaufania, uwielbienia Boga. Docenia się w nim troskę, jaką Bóg ma dla każdego człowieka. Ten hymn jest codziennie śpiewany przez cały Kościół podczas wieczornej modlitwy brewiarzowej.

Wielbi dusza moja Pana
i raduje się duch mój w Bogu, Zbawicielu moim.
Bo wejrzał na uniżenie swojej Służebnicy.
Oto bowiem odtąd błogosławić mnie będą wszystkie pokolenia.
Gdyż wielkie rzeczy uczynił mi Wszechmocny,
a Jego imię jest święte.
Jego miłosierdzie z pokolenia na pokolenie
nad tymi, którzy się Go boją.
Okazał moc swego ramienia,
rozproszył pyszniących się zamysłami serc swoich.
Strącił władców z tronu,
A wywyższył pokornych.
Głodnych nasycił dobrami,
A bogatych z niczym odprawił.
Ujął się za swoim sługą, Izraelem,
pomny na swe miłosierdzie,
Jak obiecał naszym ojcom,
Abrahamowi i jego potomstwu na wieki.
Chwała Ojcu i Synowi,
I Duchowi Świętemu.
Jak była na początku, teraz i zawsze,
I na wieki wieków. Amen.

Contemplatio

Uwielbienie Boga pozwala na zjednoczenie z Nim, ale także na zjednoczenie ze sobą i ze światem. Pokazuje jasno rzeczy, które do tej pory były zakryte. Zaczynamy widzieć rzeczywistość boskim wzrokiem. Zaczynamy czytać rzeczywistość tak, jak robi to Bóg. Contemplatio to nie mistyczne uniesienie, ale właśnie jeszcze pewniejsze stąpanie po ziemi. Dlatego że ziemia została przez Boga stworzona i do chwili obecnej jest przez Niego podtrzymywana w istnieniu. Zatem tu można spotkać Boga pewniej niż we wszystkich innych uniesieniach. Uzdrowione zostało serce, a uzdrowiony wzrok pozwala żyć pełnią życia.

Benedykt XVI w adhortacji Verbum Domini napisze: Kontemplacja ma bowiem wyrobić w nas mądrościową wizję rzeczywistości, według Boga, i uformować w nas „zamysł Chrystusowy” (1 Kor 2,16). Słowo Boże jawi się tutaj jako kryterium rozeznania: jest ono „żywe, (...) skuteczne i ostrzejsze niż wszelki miecz obosieczny, przenikające aż do rozdzielenia duszy i ducha, stawów i szpiku, zdolne osądzić pragnienia i myśli serca” (Hbr 4,12)21.

Actio

Słowo, które przebywa już w człowieku, w jego sercu i umyśle, nie może pozostać jedynie w nim samym. Jest teraz jak ziarno pszenicy, które – aby wydać plon – musi obumrzeć:

Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Jeżeli ziarno pszenicy wpadłszy w ziemię, nie obumrze, zostanie tylko samo, ale jeżeli obumrze, przynosi plon obfity. Ten, kto kocha swoje życie, traci je, a kto nienawidzi swego życia na tym świecie, zachowa je na życie wieczne. A kto by chciał Mi służyć, niech idzie za Mną, a gdzie Ja jestem, tam będzie i mój sługa. A jeśli ktoś Mi służy, uczci go mój Ojciec (J 12,24–26).