Dzięki uprzejmości Oficyny Wydawniczej „Vocatio” i Księgarni św. Wojciecha (www.mojeksiazki.pl), które wyraziły zgodę na publikację fragmentów wydawanych przez nie pozycji, przedstawiamy czytelnikom cykl: „Zrozumieć Słowo”. Będziemy starali się ukazywać w nim fragmenty Pisma Świętego przewidziane w Liturgii w kontekście historycznym, kulturowym i teologicznym.
Mamy nadzieję, że pomoże to czytelnikom w pełniejszym przeżywaniu spotkania z Chrystusem podczas Eucharystii oraz w coraz lepszym odczytywaniu skierowanego do nas Słowa Bożego i wprowadzaniu go w życie. Zapraszamy do lektury i refleksji.

NIEDZIELA WIELKANOCNA ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO

Czytania mszalne

 PIERWSZE CZYTANIE
Świadectwo Piotra o zmartwychwstaniu

Czytanie z Dziejów Apostolskich

Gdy Piotr przybył do domu centuriona w Cezarei, przemówił: „Wiecie, co się działo w całej Judei, począwszy od Galilei, po chrzcie, który głosił Jan. Znacie sprawę Jezusa z Nazaretu, którego Bóg namaścił Duchem Świętym i mocą. Dlatego że Bóg był z Nim, przeszedł On dobrze czyniąc i uzdrawiając wszystkich, którzy byli pod władzą diabła.

A my jesteśmy świadkami wszystkiego, co zdziałał w ziemi żydowskiej i w Jerozolimie. Jego to zabili, zawiesiwszy na drzewie. Bóg wskrzesił Go trzeciego dnia i pozwolił Mu ukazać się nie całemu ludowi, ale nam, wybranym uprzednio przez Boga na świadków, którzyśmy z Nim jedli i pili po Jego zmartwychwstaniu.

On nam rozkazał ogłosić ludowi i dać świadectwo, że Bóg ustanowił Go sędzią żywych i umarłych. Wszyscy prorocy świadczą o tym, że każdy, kto w Niego wierzy, w Jego imię otrzymuje odpuszczenie grzechów”.

Dz 10,34a.37-43

34-35. W judaizmie bardzo mocno podkreślano Bożą bezstronność; por. Rz 2,11.
Słowa uznania, wyrażone przez Piotra, łączą mowę sytuacją. Niektórzy uważają ją za punkt kulminacyjny pierwotnej legendy, można w niej jednak znaleźć wiele znanych Łukaszowych wyrażeń.

36-37. „Judea” obejmuje tutaj najwyraźniej również Gali1eę i jest używana w szerokim znaczeniu "ziemi żydowskiej", a nie w zwykle stosowanym, węższym znaczeniu południowej części Palestyny.

Gramatyka jest tutaj myląca. Zamiast czynić "słowo" dopełnieniem następującego po nim "wiecie" (w. 37) lub uznawać wyraz "którego" za błąd kopisty, lepiej odczytać je jako apozycję wcześniejszego członu, zaczynającego się od "że" (w. 34), a zatem jako kontynuację uroczystego Piotrowego "przekonuję się". Werset 37 stanowiłby więc nowe zdanie. Treścią "słowa" jest w każdym razie wyznanie "On to jest Panem wszystkich", które należy rozumieć w świetle Rz 10,12 jako credo greckojęzycznych chrześcijan, którzy imię Kyrios uczynili imieniem nie zdefiniowanego przedtem Pantokratōra (w. 42).

”zwiastując im pokój”:: Tradycja eschatologicznego proroctwa, oparta na Iz 52,7 i 61,1 (w. 38), została odniesiona do służby Jezusa; ze zdwojoną siłą pojawia się ono w Łk 7,22; 4,17-19 i w powołaniu uczniów jako heroldów obwieszczających "pokój", stanowi również ważny element misyjnego pouczenia (Łk 10,5-6).

”począwszy od Galilei”: Razem z w. 39 werset ten tworzy geograficzne ramy pierwotnej tradycji o Jezusie, odgrywającej kluczową rolę w ustanowieniu apostolskiego świadectwa (13,31), podobnie jak 1,22 czynił to w kategoriach czasowych. Wzmianka o chrzcie ma szczególne znaczenie dla "odtworzenia" wydarzenia Pięćdziesiątnicy w ww. 44-46, ponieważ w 1,5 Jana Chrzciciela uznano za proroka Pięćdziesiątnicy (por. 11,15-16). Piotrowa kerygma nie jest zatem, jak sądził Dibelius (Studies 162), pozbawiona większego znaczenia w kontekście narracyjnym.

38. Słowa, które przetłumaczono jako "dobrze czyniąc" oznaczają dosłownie "pełniąc dobroczynność". Chodzi o działanie właściwe władcy, bóstwu lub innej wpływowej osobie, która udziela darów lub okazuje miłosierdzie ludziom o niższym statusie społecznym. Zależnie od stopnia znajomości judaizmu, Korneliusz mógł wiedzieć, że w owych czasach każdy namaszczony Duchem Świętym zostałby uznany przez Żydów za kogoś niezwykłego.

”którego Bóg namaścił”: Ta aluzja do Iz 61,1 przypomina obdarzenie Jezusa "mocą" Ducha podczas chrztu (Łk 3,22; 4,14.18). Określenie to wprowadza topoi hellenistycznego "boskiego męża", odsłaniając służbę Jezusa w miarę, jak jego "świadkowie" ją kontynuują (w. 39). Dla nich, podobnie jak dla niego (2,22), potężne czyny stanowiły dowód zbawczego Bożego działania, dokonywanego za pośrednictwem ziemskich wysłanników.

39. ”zawiesiwszy”: Por. 5,30. 40-41.

”pozwolił Mu ukazać się”: Fragment Łk 24,31.45 dostarcza wyjaśnienia tego niezwykłego wyrażenia, skupiającego kerygmę na suwerennym Bożym działaniu. Wprowadzonej przez Łukasza zmianie towarzyszy umieszczenie w centrum akcji apostołów i szerszego grona świadków wydarzeń Wielkanocy, zob. komentarz do 1,2.

41-42. W większości utworów starożytnej literatury żydowskiej Bóg sam jest sędzią.

Wydaje się, że niektórzy Grecy wierzyli, iż herosi i bogowie, którzy założyli miasta, nawiedzali je później w niewidzialnej postaci. Piotrowi nie chodzi jednak o to, że Jezus stał się niewidzialny dla niektórych - przyszedł raczej tylko do tych, których Bóg wybrał.

”ogłosić ludowi”: Szczególna odpowiedzialność Dwunastu względem Izraela (ho Laos) zostaje w ten sposób ponownie potwierdzona (por. 13,31; zob. komentarz do 1,21).

”ustanowił Go sędzią żywych i umarłych”: Uniwersalny zasięg sądu Jezusa, podobnie jak jego panowania (w. 36), staje się podstawowym motywem kazania i głównym punktem łączącym je z kontekstem (podobnie w. 43: „każdy, kto w Niego wierzy”).

43. Ten werset stanowi dopełnienie powtórzenia z Łk 24,44-48.

W niewielu proroctwach mesjańskich (np. Iz 53) bezpośrednio łączono Mesjasza z przebaczeniem grzechów. Przypuszczalnie Piotr stwierdza ogólnie: wszyscy prorocy składali, świadectwo o przebaczeniu za sprawą łaski Bożej, która zostanie dana w czasach Mesjasza (por. np. Jr 23,5-6).
 

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :.

 PSALM RESPONSORYJNY

Refren: W tym dniu wspaniałym wszyscy się weselmy.

Dziękujcie Panu, bo jest dobry,
bo Jego łaska trwa na wieki.
Niech dom Izraela głosi:
„Jego łaska na wieki”.
Refren.
Prawica Pana wzniesiona wysoko,
prawica Pańska moc okazała.
Nie umrę, ale żył będę
i głosił dzieła Pana.
Refren.
Kamień odrzucony przez budujących
stał się kamieniem węgielnym.
Stało się to przez Pana
i cudem jest w naszych oczach.
Refren.

Ps 118,1-2.16-17.22-23

Ps 118. Indywidualna pieśń dziękczynna. Psalm zawiera liczne czasowniki i zaimki w l os. lm. w ww. 23-24.26-27, które są nieco zagadkowe. Być mDże psalm był najpierw pieśnią indywidulną, która została później "zdemokratyzowana"; jeśli mówcą jest król, łatwiej jest zrozumieć wahanie pomiędzy lp. (król) i lm. (lud).

Struktura:
Wydaje się, że psalm składa się z sześciu zwrotek:

ww. 1-4 (wezwanie całego Izraela do wielbienia Jahwe)
ww. 5-9 (ufność psalmisty względem Jahwe)
ww. 10-14 (walka z narodami)
ww. 15-19 (okrzyk zwycięstwa; prośba o pozwolenie wejścia do świątyni)
ww. 20-25.26-28 (wielbienie w świątyni)
w. 29 (inkluzja).
 

1. Por. Ps 106,1; 107,1; 136,1. Figura ramowa powstała przez powtórzenie tej frazy w w. 29.

2-4. Na temat ciągu "dom Izraela… domu Aarona ... bojący się Jahwe" zob. Ps 115,9-11; 135,19-20.

14. Cytat z Wj 15,2a, część klasycznej pieśni zwycięstwa Izraela. Na końcu zwrotki szóstej (w. 28) występuje parafraza Wj 15,2a.

15. Tutaj prawdopodobnie zaczyna się nowy fragment, po zwycięstwie dzięki "dziełu" Jahwe zbawiającym króla i lud (ww. 15.16.24).

19. Król wraca po bitwie, by podziękować Jahwe w świątyni. "Bramy sprawiedliwości" mogą być oryginalną nazwą jednej z bram świątynnych lub metaforyczną aluzją do faktu, iż jedynie "sprawiedliwi” mogą wejść do domu Jahwe (por. w. 20).

22. ”kamień odrzucony przez budujących”: Przypuszczalnie starożytne przysłowie. Kamień uznany „ekspertów" za niegodny ważnego miejsca w budowli stał się najważniejszy. W obecnym kontekście zwrot może odnosić się do króla, który wzrósł w potęgę lub do jego niedawnego zwycięstwa. Tekst ten był bardzo ważny dla pierwotnego Kościoła, który próbował zrozumieć, dlaczego Jezus został odrzucony i wydany na śmierć przez swój lud (por. Mt 21,42; Dz 4,11; l Kor 3,11; Ef 2,20; 1P 2,7-8)

24. ”Oto dzień, który Pan uczynił”: Por. "uczynił" w ww. 15-16. Odniesienie do dzieła Jahwe, poprzez które zamierzał ocalić swój lud lub ukarać występnych (por. Ps 119,126).

25. ”wybaw”: Hebr. czasownik to hôšî’a-nnā’; z skróconej formy hôša’-nnā’ pochodzi "Hosanna".

26. Słowa wypowiedziane prawdopodobnie przez kapłanów, którzy witają prawych (por. w. 20) w świątyni "W imię Pańskie" przywołuje na myśl kontekst bitwy w ww.10-14. Tłum witający Jezusa Mk 11,9 powtarza ten werset.

27. ”Pan... niech nas oświeci!”: Aluzja do kapłańskiego błogosławieństwa z Lb 6,23-26. Wzmianka o pochodzie z gałązkami przywołuje na myśl Święto Namiotów, podczas którego używano gałązek oliwnych.

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

118,22. Kamień odrzucony przez budujących
W budowlach izraelskich z okresu żelaza coraz częściej wykorzystywano ciosany kamień, który wyparł surowe głazy i tłuczeń używany w okresach wcześniejszych. W celu zapewnienia stabilności budowli i połączenia ze sobą sąsiednich murów kładziono starannie ociosany blok kamienny, który stawał się kamieniem węgielnym budowli. Zwykle był on większy od bloków tradycyjnie używanych, zaś jego umieszczenie często wymagało podjęcia specjalnych czynności lub rytuałów. Jego duża gładka powierzchnia nadawała się w naturalny sposób do umieszczania inskrypcji z hasłami religijnymi, imieniem architekta lub króla oraz datą wzniesienia budowli. Możliwe, że kamień węgielny służył również jako podstawa, fundament budowli. Na temat dodatkowych informacji dotyczących tego ostatniego zob. komentarz do Ezd 3,3 i 3,10.

118,22. Kamień węgielny.
Kamień węgielny lub lepiej - blok stanowiący fundament miał zawsze pierwszorzędne znaczenie w procesie budowy lub rekonstrukcji świątyni. Jeden z najbardziej szczegółowych tekstów dotyczących budowania świątyni opisuje, w jaki sposób Gudea wznosił świątynię dla Ningirsu (ok. 2000 przed Chr.). Uroczystość z okazji położenia pierwszej cegły to także moment symboliczny w historii każdej budowli.

Komentarz Historyczno-Kulturowy do Biblii Hebrajskiej, John H. Walton,
Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Oficyna Wydawnicza "Vocatio", Warszawa 2005 :.

DRUGIE CZYTANIE
Dążcie tam, gdzie jest Chrystus

Czytanie z Listu świętego Pawła Apostoła do Kolosan

Bracia:
Jeśliście razem z Chrystusem powstali z martwych, szukajcie tego, co w górze, gdzie przebywa Chrystus zasiadając po prawicy Boga. Dążcie do tego, co w górze, nie do tego, co na ziemi.

Umarliście bowiem i wasze życie ukryte jest z Chrystusem w Bogu. Gdy się ukaże Chrystus, nasze życie, wtedy i wy razem z Nim ukażecie się w chwale.

Kol 3,1-4

W sławnej platońskiej metaforze jaskini (wypowiedzianej na wieleset lat przed Pawłem) cienie przesuwające się na ścianie były ledwie odbiciem prawdziwego świata idei. W czasach Pawła wielu wierzyło, że rzeczywistość niebiańska jest czysta i wieczna, w przeciwieństwie do doczesnego i zniszczalnego ziemskiego świata w dole. Żydowscy pisarze apokaliptyczni także wprowadzali rozróżnienie pomiędzy obszarem niebieskim i ziemskim, podkreślając czystość Boskich sfer na wyżynach niebios.
Żydowscy mistycy, którzy stanowili przyczynę problemów w Kolosach, dążyli przypuszczalnie do owych wyższych sfer niebios przez mistyczne doświadczenia (Kol 2,18); Paweł wskazuje w sposób konkretny, że w sferach niebieskich liczy się tylko jedno: Chrystus. W tym kontekście apostoł przedstawia wartości niebieskie jako skupione wokół postaci Chrystusa, dostępne dla tych, którzy wraz z Nim umarli i zmartwychwstali, wraz z Nim też zostali wywyższeni (por. Ef 2,6). Zwrot "to, co w górze" był czasami używany w tym właśnie znaczeniu.

Początek nowej części ponownie sygnalizuje oun. Wersety te stanowią podsumowanie nauczania zawartego w części poprzedniej, stanowiącej fundament szczegółowego nauczania etycznego, które teraz nastąpi.

1. ”zasiadając po prawicy Boga”: Jest to fragment wczesnochrześcijańskiego wyznania wiary, opartego na słowach Ps 110,1, wykorzystywanego we wczesnym Kościele do wskazania, że mesjańskie obietnice zostały wypełnione w Chrystusie.

3-4. Chociaż zmartwychwstanie już się dokonało, wszystkie warunki nadejścia końca świata nie zostały jeszcze spełnione. Nadal istnieje więc przepaść między tym, co na ziemi, a tym, co w niebie, zaś wypełnienie przeznaczenia Ciała Chrystusa jest ukryte „z Chrystusem w Bogu”; lecz ostatecznie Chrystus i wierzący ukażą się w chwale.

albo do wyboru:

 DRUGIE CZYTANIE
Wyrzućcie stary kwas

Czytanie z Pierwszego listu świętego Pawła Apostoła do Koryntian

Bracia: 
Czyż nie wiecie, że odrobina kwasu całe ciasto zakwasza? Wyrzućcie więc stary kwas, abyście się stali nowym ciastem, jako że przaśni jesteście.

Chrystus bowiem został złożony w ofierze jako nasza Pascha.

Tak przeto odprawiajmy nasze święto nie przy użyciu starego kwasu, kwasu złości i przewrotności, lecz na przaśnym chlebie czystości i prawdy.

1 Kor 5,6b-8

6. Charakterystyczną cechą kwasu jest to, że wnika on w ciasto, co powoduje, iż podczas pieczenia całe ciasto pęcznieje. Paweł posługuje się tutaj kwasem jako symbolem grzechu.

”odrobina kwasu”: Zły przykład rodzi niebezpieczeństwo, że zarażą się inni; każdy grzech ma wymiar społeczny (Rz 14,7; por. Ga 5,9).

7-8. Apostoł zachęca, by Koryntianie pozostali przaśni, jak chleb w okresie Święta Paschy. (Po pierwszym Święcie Paschy Żydzi opuścili Egipt w tak wielkim pośpiechu, że nie mieli czasu zakwasić chleba. Następnym pokoleniom przykazano, by podczas święta spożywali przaśny chleb pamiątkę tego wydarzenia.) Żydzi oczekiwali odkupienia, na podobieństwo ich pierwszego wyjścia z Egiptu, kiedy przyjdzie Mesjasz. Paweł wierzy jednak, że Mesjasz już przyszedł i sam stał się nowym Barankiem Paschalnym.

”stary kwas”: Pozostałości naszej grzesznej przeszłości, która powinna była zostać usunięta (3,17)
 

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :.

ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ
Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja
Chrystus został ofiarowany jako nasza Pascha.
Odprawiajmy nasze święto w Panu.
Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja
1 Kor 5,7b-8a

 EWANGELIA
Apostołowie przy grobie Zmartwychwstałego

Słowa Ewangelii według świętego Jana

Pierwszego dnia po szabacie, wczesnym rankiem, gdy jeszcze było ciemno, Maria Magdalena udała się do grobu i zobaczyła kamień odsunięty od grobu. Pobiegła więc i przybyła do Szymona Piotra i do drugiego ucznia, którego Jezus miłował, i rzekła do nich: „Zabrano Pana z grobu i nie wiemy, gdzie Go położono”.

Wyszedł więc Piotr i ów drugi uczeń i szli do grobu. Biegli oni obydwaj razem, lecz ów drugi uczeń wyprzedził Piotra i przybył pierwszy do grobu. A kiedy się nachylił, zobaczył leżące płótna, jednakże nie wszedł do środka.

Nadszedł potem także Szymon Piotr, idący za nim. Wszedł on do wnętrza grobu i ujrzał leżące płótna oraz chustę, która była na Jego głowie, leżącą nie razem z płótnami, ale oddzielnie zwiniętą na jednym miejscu. Wtedy wszedł do wnętrza także i ów drugi uczeń, który przybył pierwszy do grobu. Ujrzał i uwierzył. Dotąd bowiem nie rozumieli jeszcze Pisma, które mówi, że On ma powstać z martwych.

J 20,1-9

Jezus zmartwychwstał (20,1-29).

Wszystkie cztery Ewangelie podają, że kobiety, które przyszły do grobu Jezusa, znalazły grób pusty (por. Mk 16,1-8). Mt 28,9-10 dodaje wzmiankę o ukazaniu się Pana kobietom. Chociaż tradycja opowiadająca o ukazaniu się Pana uczniom jest bardzo dawna (1 Kor 15,3b-5), narracje relacjonujące jego ukazania są tak różnorodne, że trudno ocenić dawność poszczególnych relacji. J 20,1-29 zawiera trzy rodzaje tradycji:

(1) odkrycie pustego grobu (ww. 1-2, 11-13)
(2) potwierdzenie prawdy o pustym grobie przez Piotra (ww. 3-10; por. Łk 24,12.24)
(3) opowiadania o ukazywaniu się Chrystusa uczniom (ww. 14-18, 19-23, 24-28 l?]).

Niespójności widoczne w narracji wskazują, że ewangelista poddał redakcji wcześniejsze źródła. W J 20,1 Maria Magdalena idzie do grobu sama, jednak w jej relacji (w. 2) pojawia się forma "my", pasująca do tradycji opowiadającej, że do grobu poszło kilka kobiet. Kiedy Maria powraca do grobu w w. 11, widać, że nie zajrzała jeszcze do środka, chociaż zawiadomiła uczniów o wykradzeniu ciała (w. 2). Podobnie jak w relacjach synoptycznych, Maria widzi w grobie aniołów (w. 12), nie przekazują jej jednak wiadomości wielkanocnej. Maria stoi przed Jezusem (w. 16), gdy czytamy, że obraca się w jego stronę (w. 16). Kiedy Piotr i "umiłowany uczeń" zajrzeli do wnętrza grobu (ww. 6-7), spostrzegli leżące płótna, lecz nie dostrzegli aniołów. Wydaje się, że ewangelista wprowadził "umiłowanego ucznia" do opowieści o Piotrze oglądającym grób. W w. 2 fraza zawierająca drugie "do ..." została dodana, by wprowadzić go do opowiadania. Werset 3 rozpoczyna się słowami: "Wyszedł więc Piotr", po czym pojawia się wzmianka o "umiłowanym uczniu" i tekst przechodzi do formy lm. ("szli"). Opis przedmiotów znajdujący się w grobie został powtórzony w ww. 5 i 6. Wiara przypisana "umiłowanemu uczniowi" w w. 8 nie ma żadnego związku z rozgrywającą się akcją. Werset 9 stwierdza, że uczniowie "nie rozumieli".
Ukazanie się Jezusa Tomaszowi w J 20,24-29 nie ma odpowiednika w innych Ewangeliach. Fizyczne dowody życia Zmartwychwstałego są identyczne z ukazywaniem się ukrzyżowanego Jezusa uczniom w Łk 24,39-43. Z owej tradycji ewangelista mógł stworzyć epizod Tomasza.

Pusty grób (20,1-10).

Niektórzy wątpili w prawdziwość opowiadania o pustym grobie po prostu dlatego, że Paweł o tym fakcie nie wspomina (chociaż zakłada go, por. 1 Kor 15,3-4), •uczniowie jednak nie mogliby w wiarygodny sposób głosić zmartwychwstania w Jerozolimie, gdyby ciało Jezusa w dalszym ciągu znajdowało się w grobie. Chociaż starożytne prawo dowodowe różni się od współczesnego (ówczesne w dużym stopniu opierało się na prawdopodobieństwie), starożytni, podobnie jak ludzie współcześni, nie ryzykowaliby własnego życia, gdyby nie sprawdzili grobu. Współcześni krytycy, którzy twierdzą, że pierwsi uczniowie mieli na myśli jedynie duchowe doświadczenie zmartwychwstania i podważają autentyczność tego faktu, wczytują własną współczesną kulturę do Nowego Testamentu - w owym czasie "zmartwychwstanie" oznaczało cielesne powstanie z martwych i nic innego, nikt też nie prześladowałby uczniów jedynie za to, że przeżyli duchowe doświadczenie. Wiara w duchy i zjawy była w owym czasie powszechna i nie naraziłaby ich na problemy z niczyjej strony.

W przeciwieństwie do Ewangelii synoptycznych, zawierających rozległą relację o kobietach idących do grobu i stwierdzających, że jest on otwarty, zaś ciała Jezusa w nim nie ma oraz przyjmujących wielkanocną kerygmę i przesłanie Jezusa skierowane do uczniów (Mk 16,1-8a par.; Łk 24,12.24 nawiązuje do wizyty Piotra lub innego ucznia w celu potwierdzenia wiadomości), J zawiera krótką wzmiankę o odkryciu Marii, po której następuje dłuższa relacja o Piotrze i "umiłowanym uczniu" przy grobie. Strukturalną paralelę epizodu opowiadającego o ich wizycie stanowi drugi epizod, w którym Maria spotyka zmartwychwstałego Pana (ww. 11-18). Epizod ten zawiera również szczegóły związane z odkryciem pustego grobu obecne w innych tradycjach: postacie aniołów i przesłanie, które należało przekazać uczniom.
W Czwartej Ewangelii ani pusty grób, ani pojawienia się Zmartwychwstałego nie ukazują pełnego znaczenia Wielkanocy. Misja Jezusa zostanie dokonana dopiero w chwili jego powrotu do Ojca i do chwały, którą był otoczony "przed stworzeniem świata" (J 20,17; 3,13; 6,51; 7,33; 13,2-3; 14,4.28; 16,5.17.28; 17,13). Duch zstąpi, gdy Jezus zostanie otoczony chwałą (J 7,39; 16,7).

1. Najbliżsi krewni zmarłego pozostawali w domu, obchodząc żałobę przez siedem dni. Maria Magdalena, która smuciła się jakby byłą członkiem rodziny, pozostałaby w domu, gdyby nie trzeba było dokończyć pracy przerwanej przez nadejście szabatu (J 19,42). Z drugiej strony żydowscy żałobnicy (podobnie jak poganie) często odwiedzali groby zmarłych w ciągu trzech dni po pogrzebie.
Pierwszy dzień tygodnia rozpoczynał się o zachodzie słońca (my określilibyśmy tę porę jako sobotę wieczór), szabat zakończył się więc na kilka godzin przed przybyciem Marii do grobu. Maria udała się do grobu przed wschodem słońca ze względu na jej wielkie oddanie dla Jezusa. Wejście do grobu często zamykano kamieniem w kształcie dysku, który był tak ciężki, że trzeba było kilku mężczyzn, by go odsunąć.

”Maria Magdalena”: Jedna z kobiet stojących u stóp krzyża w J 19,25. Jest ona pierwszą z wymienionych w Ewangeliach synoptycznych kobiet, które przyszły do grobu (zob. Mk 16,1; Mt 28,1; Łk 24,10). Użyta w,w. 2 lm. wskazuje, że w źródle Janowym do grobu przyszło kilka kobiet. Ewangelista mógł ograniczyć ich liczbę do Marii Magdaleny, by dostosować tekst do tradycji, w której widzi ona zmartwychwstałego Pana.

”gdy jeszcze było ciemno”: Uwaga na temat wczesnego ranka po szabacie została zaczerpnięta z tradycji. Ewangelista mógł dodać do swego opisu element ciemności, by połączyć tę scenę z symboliką światłości w J. Ponieważ ciało zostało namaszczone w Janowej scenie pogrzebu Jezusa, nie to jest powodem jej przyjścia (por. Mk 16,1; Łk 24,1). Niektórzy egzegeci sądzą, że ten krótki epizod odpowiada najbardziej prymitywnej tradycji opowiadającej o znalezieniu pustego grobu, chociaż kamień jest odsunięty, w opowiadaniu tym oraz w opowiadaniu o Piotrze nie ma żadnych elementów angelofanii. Uczniowie nie będą rozumieli znaczenia tych wydarzeń, dopóki nie ukarze się im zmartwychwstały Pan.

2-3. Niepokojące było przypuszczenie, jakoby żydowscy przywódcy zabrali ciało i przenieśli je do mogiły przeznaczonej dla przestępców. Starożytni Żydzi nie uważali świadectwa kobiety za wiarygodne w większości postępowań prawnych (w ograniczonym zakresie ich świadectwo było jednak przyjmowane w rzymskich sądach); owo uwarunkowanie kulturowe mogło dodatkowo skłonić Jana i Piotra, by sami sprawdzili.

”Zabrano Pana z grobu”: Maria trzy razy wyraża zaniepokojenie, że ciało Jezusa zostało zabrane (ww. 2,13,15)
W pierwszym epizodzie Janowej relacji z pogrzebu ciało Jezusa zostaje wydane na prośbę „Żydów” (J 19,31). Chociaż Janowe źródło mogło rozumieć zaniepokojenie Marii jako dowód, że uczniowie nie zabrali ciała (por. Mt 28,13-15), ewangelista mógł pragnąć, by czytelnik odniósł wrażenie, że mogli zabrać ciało Jezusa. "Obawa przed Żydami” pojawia się zarówno w opowiadaniu o pogrzebie (J 19,38), jak i w relacji, że uczniowie przebywali w ukryciu (J 20,19.26).

”nie wiemy, gdzie Go położono”: Jej relacja może stanowić echo wcześniejszych uwag zawartych w sporach Jezusa z Żydami o tym, że ludzie nie wiedzą "dokąd" on idzie (zob. J 7,12.28; 8,14.28.42) oraz o niewiedzy "dokąd" idzie Jezus pojawiającej się w mowach pożegnalnych (J 13,33; 14,1-5; 16,5). J udzieliła już dwóch odpowiedzi na pytanie o to, dokąd zmierza Jezus. Powraca do Ojca (J 13,1-3; 14,22.28; 17,21-26) i do "miejsca przebywania" z uczniami (J 14,3.18.20.23.28). Niektórzy egzegeci dopatrywali się w tych wersetach ostatniego w J motywu Mojżeszowego - nikt bowiem nie wiedział, gdzie został pochowany Mojżesz (Pwt 34,6). Wersety te miały być odpowiedzią na wszelkie pytania dotyczące Jezusa jako Mojżeszowego proroka On „trwa na wieki” (zob. J 12,34).

”Piotr i ów drugi uczeń”: Chociaż wydaje się że to ewangelista wprowadził do opowieści "umiłowanego ucznia", możliwe, że jedna z wersji tradycji zawierała wzmiankę o nieokreślonej bliżej grupie uczniów, którzy udali się do grobu. Podobnie jak "umiłowany uczeń" znajdował się najbliżej Jezusa podczas Ostatniej Wieczerzy (J 13,25), jego wyjątkowa miłość do Jezusa sprawiła, że jako pierwszy przybył do grobu (w. 4).

4-5. Porównanie różnych postaci były ważnym elementem starożytnych utworów, a także typową metodą retoryczną. To, że umiłowany uczeń (zgodnie z poglądem tradycyjnym, przyjętym w tym komentarzu, chodzi o Jana; być może anonimowo oznaczał on też uczniów w ogólności) przybywa szybciej niż Piotr pasuje do innych porównań w Czwartej Ewangelii (J 13,23-24; 21,7). Opisy fizycznej sprawności stanowiły element narracji podkreślający rolę poszczególnych bohaterów (np. Józef Flawiusz pokonał wszystkich w pływaniu, Autobiografia 15.3), porównanie może więc wskazywać na to, że zwyczajny uczeń jest tak samo ważny jak Piotr.

„nie wszedł do środka”: Za pomocą opóźnienia jego wejścia do wnętrza grobu ewangelista przesuwa kulminacyjny punkt wizyty na wyznanie wiary złożone przez "umiłowanego ucznia".

6-7. Gdyby złodzieje wykradli ciało, zabraliby je razem z płótnami, a gdyby nawet je pozostawili, leżałyby w nieładzie. Ktokolwiek je pozostawił, bardzo schludnie je poukładał. Chusta, którą przykrywano twarz, była nie tylko "złożona", lecz "zwinięta", co wskazywałoby na staranny sposób, w jaki to uczyniono albo, że w dalszym ciągu była zwinięta w taki sposób, w jaki umieszczono ją na głowie Jezusa, co znaczyłoby, że Jego ciało zmartwychwstało wprost z płócien i chust, jakimi było owinięte.
Hipoteza sceptyków, jakoby Jezus jedynie utracił przytomność, później zaś ją odzyskał, nie wyjaśnia, w jaki sposób uwolnił się z płócien, w które Go zawinięto i wyszedł z zapieczętowanego grobu, ignoruje też naturę ukrzyżowania: Józef Flawiusz miał trzech przyjaciół, których zdjęto żywych z krzyża, lecz dwóch z nich zmarło pomimo opieki lekarskiej, ich ciała były bowiem tak bardzo osłabione przez ukrzyżowanie.

chustę ( .. ) leżącą nie razem z płótnami, ale oddzielnie”: Miejsce, w których znajdowały się szaty grobowe, wskazywało, że ciało nie zostało wykradzione.

8-9. Wiara ucznia, która stanowi paralelę do J 11, mogła być spowodowana sposobem, w jaki były ułożone płótna (J 20,6-7). Jan podkreśla, że gdyby uczniowie rozumieli Pismo, już wtedy uwierzyliby w zmartwychwstanie Jezusa.

”Pisma”: Przypuszczalnie pierwotne zakończenie epizodu ukazywało uczniów zupełnie zdezorientowanych. W sposób charakterystyczny dla wczesnochrześcijańskich wyznań wiary (1 Kor 15,4) zmartwychwstanie Chrystusa przedstawiono jako wypełnienie Pisma, brak jednak wskazania konkretnego fragmentu ST jako podstawy tego oczekiwania. Dopóki uwielbienie Jezusa nie zostanie doprowadzone do końca, uczniowie nie będą potrafili "przypomnieć sobie" i zrozumieć znaczenia wydarzeń, które właśnie się rozegrały (zob. J 14,25-26; 16,12-15). "Umiłowany uczeń" został wprowadzony do opowieści jako przykład wiary, która w mgnieniu oka odkrywa prawdę wydarzeń związanych ze zmartwychwstaniem (zob. też J 21,7). Jego postać stanowi jaskrawe przeciwieństwo wątpliwości wyrażonych przez Tomasza (J 20,24-29).

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :.

Tekst i komentarz z Komentarza Żydowskiego do Nowego Testamentu. David H. Stern. Oficyna Wydawnicza Vocatio. Warszawa 2004

I CZYTANIE

Wtedy Kefa zwrócił się do nich: "Wiecie, co się działo w całej J'hudzie, poczynając od Galil, po zanurzeniu, które głosił Jochanan; jak Bóg namaścił Jeszuę z Naceret Ruach Ha-Kodesz i mocą, jak Jeszua chodził, czyniąc dobrze i uzdrawiając wszystkich spętanych przez Przeciwnika, gdyż Bóg był z Nim. Co do nas, to jesteśmy świadkami wszystkiego, co On czynił, i na obszarze J'hudy, i w Jeruszalaim. Zgładzili Go, powiesiwszy Go na palu, lecz Bóg wskrzesił Go trzeciego dnia i sprawił, że Go widziano, nie cały lud, ale świadkowie, których Bóg już wcześniej wybrał, czyli my, którzyśmy z Nim jedli i pili, gdy powstał z martwych. Wtedy nakazał nam głosić i zaświadczać ludowi żydowskiemu, że człowiek ten został przez Boga ustanowiony, aby sądzić żywych i umarłych. Wszyscy prorocy dają o Nim świadectwo, że każdy, kto składa w Nim ufność, przez Jego imię otrzymuje przebaczenie grzechów".

(Dz 10,34a.37-43)

36-43. Oto tezy kazania Kefy, skierowanego do tych bojących się Boga nie-Żydów: Jeszua został posłany przez Boga i wciąż żyje. To On będzie ostatecznym sędzią wszystkich ludzi. Tanach wskazuje na Niego. Ci, którzy złożą ufność w Jego miłosierdziu, otrzymają przez Jego imię - na podstawie tego, kim On jest i czego dokonał - przebaczenia swoich grzechów.

38. Bóg namaścił Jeszuę z Naceret Ruach Ha-Kodesz - w wersecie tym wymienia się Ojca, Syna i Ducha Świętego.

40-41. Pinchas Lapide to wyjątkowa postać wśród ortodoksyjnych uczonych żydowskich, wierzy bowiem w zmartwychwstanie Jeszui jako fakt historyczny, że zdarzyło się naprawdę. Dlaczego zatem Lapide nie jest wierzący? Ponieważ - jak powiada - zmartwychwstanie było wprawdzie widziane, lecz nie przez cały lud żydowski, ale przez stosunkowo niewielu świadków. W odróżnieniu od tego - mówi - cały naród żydowski widział, jak Bóg zstępuje na górę Synaj, toteż mógł powiedzieć: "Uczynimy i będziemy posłuszni" (Wyjścia 24,7; BT). Uwaga Josepha Szulama: Mimo że wszyscy oni widzieli Boga na górze Synaj, to nie poszli za Nim, lecz zaraz powrócili do bałwochwalstwa; innymi słowy, ich deklaracja lojalności nie przełożyła się na rzeczywistość. Moja uwaga: Boża decyzja, aby ukazać zmartwychwstałego Jeszuę tylko niewielu, nie usprawiedliwia niewiary, ponieważ dowody Jego zmartwychwstania są wystarczająco mocne, aby przekonać rozsądnego i otwartego na fakty człowieka (zob. 1 Kor 15,5-8zK).

42. Lud żydowskito tłumaczenie gr. laos; słowa "żydowski" nie ma w tekście, ale wynika ono z niego (zob. 15,5-8zKK).

---

II CZYTANIE

Jeśli zatem zostaliście wskrzeszeni z Mesjaszem, to dążcie do tego, co na górze, gdzie Mesjasz zasiada po prawicy Boga. Skupcie myśli na tym, co na górze, a nie na tym, co tu, na ziemi. Bo umarliście i wasze życie jest ukryte wraz z Mesjaszem w Bogu. Kiedy ukaże się Mesjasz, który jest naszym życiem, wtedy i wy razem z Nim ukażecie się w chwale!

(Kol 3,1-4)

1-5. Wersety te przypominają J 17,14-19 - zalecają nie oderwanie się od świata i unikanie go, ale zachowanie świętości pośród świata. W sposób pozytywny przekazują to samo przesłanie co negatywne ostrzeżenie w 2,16-23zKK. Por. Rz 6,1-23; 8,1-13. Na temat Psalmu 110 - zob. Mt 22,44K.

lub do wyboru:

Nie znacie przysłowia: "Do zakwaszenia całej partii ciasta wystarczy odrobina chamecu?" Pozbądźcie się starego chamecu, abyście byli nowym ciastem, bo naprawdę jesteście przaśni. Nasz bowiem baranek pesachowy, Mesjasz, został złożony na ofiarę. Świętujmy więc seder nie resztkami chamecu, chamecu niegodziwości i zła, ale macą czystości i prawdy.

(1 Kor 5,6b-8)

6-8. Podaję w wątpliwość popularne założenie, że paschalny język Sza'ula ma w tym miejscu charakter czysto przenośny. Nie dostrzegam w kontekście żadnego istotnego powodu, który skłaniałby do zignorowania prostego sensu (p'szat) słów: Świętujmy więc seder. Wydaje się raczej, że pierwsi wierzący, nie-Żydzi również, obchodzili żydowskie święto Pesach. Jak zobaczymy, w obchodach tych łączono tradycyjną żydowską symbolikę paschalną z nową symboliką odnoszącą się do centralnej roli Jeszui Mesjasza w historii Żydów i świata. Zgromadzenie korynckie najwyraźniej obchodziło Pesach bez założenia - jak mogłoby sądzić wielu dzisiejszych chrześcijan - że wracają pod Prawo. Chamec, hebr. "zakwas, zaczyn". W wieczór poprzedzający Pesach Żydzi muszą pozbyć się starego chamecu (obecnego np. w chlebie, wszelkich produktach mącznych i alkoholu zbożowym). Ostatnie kawałki chleba z chamecem należy spalić następnego poranka (po hebrajsku "pozbycie się zakwasu" i "spalenie zakwasu" brzmi tak samo: bi'ur-chamec). W ów wieczór, po zachodzie słońca, rodzina świętuje seder (zob. Mt 26,17K), spożywając szczególny posiłek, podczas którego odczytuje się Haggadę (liturgię upamiętniającą Wyjście z Egiptu). Podczas tego posiłku i przez cały tydzień Pesach jedynym dozwolonym do spożycia rodzajem chleba jest maca (chleb przaśny; zob. Mt 26,17K), zgodnie z Księgą Wyjścia 12,15-20; 13,3-7; Powtórzonego Prawa 16,3. Znamienne, że kara przewidziana za złamanie tego nakazu jest taka sama jak za współżycie z macochą - wytracenie spośród ludu (Wyjścia 12,19; por. w. 1-5zKK). Nawet dziś wielu religijnie niepraktykujących Żydów podczas Pesach - a przynajmniej podczas sederu w pierwszą noc paschalną - mimo wszystko jada tylko macę. W Nowym Testamencie chamec często symbolizuje niegodziwość i zło (Mt 16,6-12; Mk 8,15; Łk 12,1), maca zaś - czystość i prawdę. Jest to zgodne z Tanach, a także tradycją żydowską, a pewien żydowski autor tłumaczy to tak:

Macy używano w systemie ofiarniczym w Świątyni. Ofiary musiały być absolutnie czyste, a wszystko, co zawierało kwas (chamec), uważano za nieczyste, gdyż fermentowało, kwaśniało. (Słowo "chamec" znaczy dosłownie "kwaśny"). Z drugiej strony maca - chleb przaśny - symbolizowała czystość. Talmud powiada: "zakwas reprezentuje złą skłonność serca" (Alfred J. Kolatch, The Jewish Book of Why, Jonathan David Publishers, Inc., Middle Village, NY, 1981, s. 187).

Księga Kapłańska 2,4-11 podaje wymóg, aby pieczywo przynoszone na ofiarę do Świątyni było przaśne. Fragment Talmudu, do którego odwołuje się Kolatch, brzmi:

Po odmówieniu 'Amidy Rabbi Aleksandri zwykł dodawać, co następuje: "Wszechmocny Władco Wszechświata, wiesz dobrze, że wolą naszą jest pełnić Twoją wolę. Co nam w tym przeszkadza? Zaczyn w cieście [...]" (B'rachot 17a).

W przekładzie Soncino w przypisie wyjaśniono, że "zaczyn w cieście" to "zła skłonność, która wywołuje ferment w sercu". Inny autor żydowski ujmuje to tak:

Niektórzy myśliciele żydowscy widzą w chamecu, czyli w tym, co rośnie i staje się zaczynem, symbol tych skłonności w człowieku, które pobudzają go do zła. W całym procesie poszukiwania chamecu i usuwania go widzą przypomnienie, że człowiek powinien przepatrywać swoje czyny i oczyszczać swe postępowanie. Samo wyparcie się niedoskonałej przeszłości, swojego chamecu, nie wystarczy - musi on zostać zniszczony. Kawałki chamecu, jakie rozmieszcza się po domu przed obrzędowymi poszukiwaniami, powinny zatem przypominać człowiekowi o fakcie, że "nie ma na świecie człowieka, który by czynił tylko dobrze, a nigdy nie grzeszył" [Kohelet 7,20] (Mordell Klein (red.), Passover, Keter Books, Jerusalem 1973, s. 38).

Jednakże przysłowie: "Do zakwaszenia całej partii ciasta wystarczy odrobina chamecu?", przytaczane w podobnym kontekście w Ga 5,9, w tym miejscu przekonuje Koryntian nie tylko o tym, że każdy człowiek powinien wystrzegać się grzechu w swoim życiu, ale też że pozwalanie rozpustnikowi deklarującemu się jako współwierzący (zob. w. 9-10) na pozostanie pośród nich to pewna droga do zakażenia grzechem całej wspólnoty mesjanicznej. A resztki chamecu, które pomimo przeszukania nie zostały wyrzucone - nie chodzi tu o poszukiwanie po domu chamecu fizycznego, ale o symboliczne, introspektywne wyszukiwanie grzesznych namiętności i zachowań pozostałych jeszcze po starym życiu w świecie bez Boga - nie przystoi ludziom, którzy naprawdę są przaśni i zostali już oczyszczeni przez Mesjasza, naszego baranka pesachowego. Takie przenikanie się dosłowności i przenośni, tego, co widzialne i co niewidzialne, stanowi istotę każdego żydowskiego święta - w ten sposób duchowa rzeczywistość staje się realna w wymiarze indywidualnym i społecznym. Nasz bowiem baranek pesachowy, Mesjasz, został złożony na ofiarę. W Nowym Testamencie Jeszua Mesjasz jest często przedstawiany jako baranek i ofiara. W J 1,29 i 36 zostaje nazwany "barankiem Bożym, który gładzi grzechy świata". W Dz 8,32 Łukasz cytuje Izajasza 53,7-8, gdzie mowa o Mesjaszu jako zabitym baranku, i jednoznacznie odnosi te słowa do Jeszui. A Księga Objawienia (Apokalipsy) pełna jest fragmentów o Baranku, który został zabity (Ap 5,6-13; 6,1.16; 7,9-17; 12,11; 13,8.11; 14,1-10; 15,3; 17,14; 19,7-9; 21,14.22-23; 22,1-3). W Żm 9,1-10,20 powiedziano, że śmierć Jeszui skutecznie zastąpiła ofiarę za grzech (List do Rzymian 3,25 pośrednio łączy ofiarną śmierć Jeszui z innym świętem żydowskim: Jom Kipur; Jeszua zostaje tam bowiem nazwany kapparą, czyli zakryciem, przebłaganiem za grzech. Nie kłóci się to z Jego rolą baranka paschalnego. W istocie nadaje On nowy sens wszystkim świętom żydowskim). Tutaj jednakże śmierć Jeszui jest postrzegana jako śmierć baranka paschalnego, podobnie jak w J 19,33.36: "Ale gdy podeszli do Jeszui i spostrzegli, że już umarł, nie łamali Mu nóg. [...] Bo rzeczy te wydarzyły się, aby wypełnił się ten fragment Tanach: »Ani jedna z jego kości nie będzie złamana« [Wyjścia 12,46, gdzie mowa o baranku paschalnym]". Podobnie podczas Ostatniej Wieczerzy, którą powszechnie uznaje się za posiłek paschalny, Jeszua nazwał przełamaną macę swoim ciałem, a wino swą przelaną krwią, która zatwierdza Nowe Przymierze (11,23-26; Mt 26,26-29). Odniesienie do Jeszui jako baranka paschalnego należy dostrzec w 1 Ke 1,19, jest tam bowiem mowa o "kosztownej krwawej śmierci ofiarnej Mesjasza jako baranka bez wady i skazy", a przecież właśnie baranek paschalny miał być "bez skazy" (Wyjścia 12,5). W pierwszą noc paschalną, noc Wyjścia z Egiptu, każda rodzina złożyła na ofiarę i spożywała baranka, pomazawszy przedtem jego krwią odrzwia domu, aby anioł śmierci ominął dom i nie zabił pierworodnego w tej rodzinie, gdy zabijał pierworodnych w rodzinach egipskich (Wyjścia 11,4-7; 12,3-13.21-23.29-30). W ten sposób najoczywistszym skutkiem roli Mesjasza jako naszego baranka paschalnego jest to, że dzięki Jego śmierci anioł śmierci ominie nas przy Sądzie Ostatecznym, a my uzyskamy życie wieczne. "Bo Bóg tak ukochał świat, że dał swego jedynego i niepowtarzalnego w swoim rodzaju Syna, aby każdy, kto pokłada w nim ufność, miał życie wieczne, nie doznał zaś zupełnej zagłady" (J 3,16). W grece oryginalnego tekstu niniejszego fragmentu nie ma słowa "baranek", jest tam powiedziane dosłownie: "Bo Mesjasz, nasze Pesach, został złożony na ofiarę". Przypomina to Księgę Wyjścia 12,11 ("Jest to Pesach Adonai") i 12,21 ("[...] i zabijecie Pesach") - brak słowa "baranek" w tekście hebrajskim świadczy tu o całkowitym utożsamieniu wydarzeń paschalnych z barankiem paschalnym: nie ma jednego bez drugiego. Podobnie nie ma innej ucieczki przed zupełną zagłada w śmierci wiecznej w chwili Sądu Ostatecznego niż złożenie ufności w Mesjaszu, który jest naszym Pesach. Podczas pierwszej Paschy zostały nakazane jej coroczne obchody, podczas których każda rodzina miała zabić i spożyć baranka na pamiątkę Exodusu (Wyjścia 12,3-14.21-28). W czasach Jeszui centralnym wydarzeniem święta Pesach było zabijanie baranka dla każdej rodziny na dziedzińcu Świątyni; kiedy Sza'ul pisał ten list, zwyczaj ten nadal obowiązywał. Podczas dzisiejszego aszkenazyjskiego sederu nie ma baranka paschalnego, bo decyzją rabinów, skoro nie można zabić baranka w Świątyni (jest to niemożliwe od jej zburzenia w roku 70 n.e.), to w ogóle nie powinno się go spożywać na Pesach. Na talerzu sederowym kładzie się za to kość nogi jagnięcia oraz pozostałe rytualne składniki tego posiłku, na przypomnienie tego, że niegdyś rzeczywiście składano te ofiary. (Żydzi sefardyjscy jednakże spożywają na Pesach jagnięcinę). Dzisiejszy Żyd mesjaniczny, obchodząc Pesach, utożsamia z barankiem paschalnym Jeszuę Mesjasza, co tradycyjną wymowę tego święta wzbogaca o cały skarbiec nowych znaczeń.

------------------------------------

chamec - kwas seder - wieczerza w wigilię Paschy

 

EWANGELIA

Wcześnie pierwszego dnia tygodnia, kiedy jeszcze było ciemno, Miriam z Magdali poszła do grobu i zobaczyła, że odsunięto kamień z grobu. Pobiegła więc do Szim'ona Kefy i drugiego talmida, tego, którego Jeszua kochał, i powiedziała im: "Zabrali Pana z grobu i nie wiemy. gdzie Go położyli!" Wtedy Kefa i ten drugi talmid ruszyli do grobu. Obaj biegli, ale drugi talmid przegonił Kefę i pierwszy dotarł do grobu. Nachylając się, zobaczył leżące tam lniane płótna pogrzebowe, ale nie wszedł do środka. I zaraz za nim przybył Szim'on Kefa, wszedł do grobu i zobaczył leżące tam płótna pogrzebowe, a także chustę, która była wokół Jego głowy, leżącą nie razem z płótnami, ale złożoną w osobnym miejscu. Wtedy ten drugi talmid, który przybył do grobu pierwszy, też wszedł. I zobaczył, i zaufał. (Nie doszli jeszcze do zrozumienia, że Tanach naucza, że ma powstać z martwych).

(J 20,1-9)

1. Wcześnie pierwszego dnia tygodnia, kiedy jeszcze było ciemno. Czyli zdecydowanie w niedzielę przed świtem; zob. Mt 28,1zK. 5-8 Płótna pogrzebowe to całun, którym owijano ciało, i chusta, którą owijano głowę (por. 11,44). Szczegółowe opisanie przez Jochanana ich nienaruszonego położenia, zwłaszcza zaś oddzielnej pozycji wciąż złożonej chusty na głowę (w. 7), świadczy o tym, że ciało Jeszui zostało w sposób cudowny uwolnione od płócien, które po prostu pozostały na miejscu. Dlatego właśnie ten drugi talmid [...] zobaczył i zaufał.

9. Tanach naucza, iż Mesjasz ma powstać z martwych u Izajasza 53,9-12 i w Psalmie 16,10 (cyt. w Dz 2,24-32).

------------------------------------

Ja'akow - Jakub
Kefa - Kefas, Piotr
Miriam z Magdalit (z Magdali) - Maria Magdalena
Szim'on Kefa - Szymon Piotr
talmid - uczeń