Klucze do Eucharystii

Eucharystia wydaje się czymś całkowicie nowym i wyjątkowym na tle kultu Starego Testamentu. Nic bardziej mylnego. Aby zrozumieć głębiej Najświętszy Sakrament, trzeba uwzględnić kontekst żydowskiej wiary z czasów Jezusa.

Ostatnia wieczerza – polichromia autorstwa Joanny Piech-Kalarus w Domu Ojców Zmartwychwstańców w Krakowie.
henryk przondziono /foto gość

Dawno nie czytałem nic tak świeżego i odkrywczego o Mszy św. jak książka amerykańskiego biblisty Branta Pitre „Jezus i żydowskie korzenie Eucharystii”. Uroczystość Bożego Ciała to świetna okazja, by podzielić się z czytelnikami kilkoma odkryciami, które, miejmy nadzieję, pozwolą spojrzeć głębiej na ten niezwykły cud, jakim jest Eucharystia.

Jezus i nowe wyjście z Egiptu

Powtarzamy tradycyjnie, że to, co wydarzyło się podczas ostatniej wieczerzy, jest początkiem Eucharystii, jej ustanowieniem. To prawda, choć należałoby do tego „początku” włączyć całe Misterium Paschalne, czyli śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa. Jego ciało zostało za nas wydane, a krew za nas przelana na krzyżu. Z kolei zmartwychwstanie oznacza, że nie spożywamy „martwych relikwii” ciała i krwi Jezusa, ale karmimy się żyjącym, uwielbionym Panem, Jego Ciałem i Krwią, Jego obecnością, która dzięki powstaniu z martwych weszła w inny wymiar czasu i przestrzeni.

Dlaczego Jezus zostawił nam po sobie tak niezwykłą żywą pamiątkę? Dlaczego posłużył się chlebem i winem jako „nośnikami” swojej ofiary i obecności? Aby to zrozumieć, trzeba popatrzeć na Eucharystię przez okulary tradycji żydowskiej czasów Jezusa, zarówno tej biblijnej, jak i tej pozabiblijnej. Pitre odwołuje się nie tylko do tekstów Starego Testamentu, ale również do żydowskich pism pozabiblijnych, takich jak dzieła Flawiusza, Miszna, Talmud babiloński, targumy, midrasze.

Powtarzamy zwykle, że Żydzi oczekiwali Mesjasza, który przyniesie im polityczne wyzwolenie, i dlatego nie odczytali właściwie przesłania Jezusa. Nie jest to cała prawda. Wielu starożytnych Izraelitów spodziewało się kogoś więcej niż tylko Mesjasza politycznego. Żydzi łączyli mesjańskie nadzieje z ideą nowego wyjścia (exodus), na które będą się składać cztery wydarzenia: pojawienie się nowego Mojżesza, zawarcie nowego przymierza, pojawienie się nowej świątyni oraz nowej Ziemi Obiecanej. Te nadzieje są zapisane w proroctwach mesjańskich Starego Testamentu. Jezus świadomie dążył do ich wypełnienia. W idei nowego exodusu leżą trzy podstawowe klucze do zrozumienia tajemnicy ostatniej wieczerzy. Są nimi Pascha, manna i chleby pokładne.