Stary Testament

Księga Nehemiasza

Księga Nehemiasza należy do ksiąg historycznych i jest szesnastą księgą Starego Testamentu. W Biblii Hebrajskiej jest połączona z Księgą Ezdrasza (pierwotnie stanowiły całość, dlatego nazywa się ją czasem 2 Księgą Ezdrasza) i należy do zbioru Pism.
Księga jest przypisywana Nehemiaszowi, podczaszemu na dworze perskiego króla Artakserksesa I (465-424 przed Chr.) lub Artakserksesa II (405-359 przed Chr.), ale powstała prawdopodobnie na przełomie IV/III w. przed Chr.

Opisuje (w formie pamiętnika) dzieje Nehemiasza, który wyprosił u perskiego króla pozwolenie na odbudowę Jerozolimy, ponownie zasiedlił stolicę, zwalczał bezprawie (zwłaszcza w stosunku do ubogich), zorganizował służbę świątynną, uregulował przepisy szabatowe i sprawy małżeństw mieszanych.

Księga Tobiasza

Księga Tobiasza jest siedemnastą księgą katolickiego kanonu Starego Testamentu. Należy do ksiąg deuterokanonicznych (protestanci uważają ją za apokryf). Nie ma jej w Biblii Hebrajskiej – została odrzucona jako nie napisana w języku hebrajskim (prawdopodobnie spisano ją po aramejsku, choć w Qumran znaleziono również rękopis hebrajski zgodny z powszechnym przekładem greckim).

Anonimowy autor spisał ją na przełomie III/II w. przed Chr.

Księga Tobiasza opowiada o udrękach życia w diasporze. Jest opowieścią (nowelą) o losach pobożnego i miłosiernego Tobiasza z pokolenia Neftalego i jego rodziny deportowanej do Mezopotamii przez Asyryjczyków żyjących w Niniwie za panowania Sennacheryba (705-681 przed Chr.). Mówi o czynach miłosierdzia dokonanych przez Tobiasza, który wbrew zakazowi władcy grzebał pomordowanych, utracie przez niego wzroku i w konsekwencji majątku. Dalej opisuje losy jego syna (również Tobiasza) udającego się do Medii po odbiór długu w towarzystwie archanioła Rafała, który uwalnia Sarę od demona Asmodeusza i wskazuje lekarstwo na ślepotę ojca. Księgę kończy dziękczynny hymn Tobiasza.

Księga Judyty

Księga Judyty, choć spisana po hebrajsku, zachowała się jedynie w przekładzie greckim, dlatego w katolickim kanonie Starego Testamentu należy do deuterokanonicznych ksiąg historycznych, protestanci uważają ją za apokryf, a Biblia Hebrajska całkowicie ją odrzuca.

Powstała przypuszczalnie w okresie Machabeuszy (II w. przed Chr.), w środowisku chasydów (poprzedników faryzeuszy i esseńczyków) wspierających Machabeuszy.

Świadome pomieszanie imion z okresu perskiego, babilońskiego i asyryjskiego (np. Nabuchodonozor jest przedstawiony jako król asyryjski) prawdopodobnie miało na celu danie do zrozumienia czytelnikom, że księga jest fikcją literacką. Przedstawione postacie i walki miały symbolizować ogólne zmagania narodu wybranego z siłami zagrażającymi jego bytowi religijnemu i politycznemu. Bohaterką księgi jest Judyta, mężna i wierna Bogu niewiasta, która podstępem zabiła asyryjskiego wodza Holofernesa oblegającego twierdzę Betula, uwalniając w ten sposób naród. Tradycja chrześcijańska upatruje w Judycie typ Maryi reprezentującej nowy Lud Boży.

Księga Estery

Księga Estery jest jedną z ostatnich ksiąg historycznych Starego Testamentu, a w Biblii Hebrajskiej należy do zbioru Pism (ostatnia księga Pięciozwoju). Ponieważ w Septuagincie dołączono do niej fragment 10,4-16,24, jest on uważany za deuterokanoniczny i odrzucany przez Żydów i protestantów.

Powstała w okresie hellenistycznym (III-II w. przed Chr.).

Bohaterką księgi jest młoda Izraelitka przebywająca na dworze króla perskiego Kserksesa i jej opiekun Mardocheusz. Księga opisuje, w jaki sposób udało się im zapobiec zagładzie Żydów planowanej przez wezyra perskiego, Hamana. Wydarzenie to dało początek żydowskiemu świętu Purim, nazywanemu też świętem Losów (od losu rzuconego przez Hamana w celu wyznaczenia daty zagłady). Estera, podobnie jak Judyta, dzięki uratowaniu ludu izraelskiego uchodzi w tradycji i liturgii za typ Maryi.

Pierwsza i Druga Księga Machabejska

Księgi Machabejskie to ostatnie księgi historyczne Starego Testamentu. Należą do ksiąg deuterokanonicznych (istnieją też 3. i 4. uznawane za apokryfy); nie ma ich w kanonie Biblii Hebrajskiej.

Pierwsza Księga Machabejska została napisana po hebrajsku po śmierci Jana Hirkana, a przed wejściem Rzymian do Palestyny, przez wykształconego Żyda (dobrego historyka), ale zachowała się tylko w języku greckim. Natomiast Druga Księga Machabejska powstała w języku greckim ok. 120 r. przed Chr. (zatem wcześniej niż pierwsza). Jej autor jest nieznany.

Druga Księga Machabejska nie jest kontynuacją Pierwszej. Obie opisują historię walk judaizmu z hellenizmem (powstanie Machabeuszy). Pierwsza obejmuje okres 40 lat, od wstąpienia na tron Antiocha IV Epifanesa (175 r. przed Chr.) do śmierci ostatniego syna Matatiasza – Szymona, podstępnie zamordowanego w 135 r.

Druga jest streszczeniem pięciotomowego dzieła Jazona z Cyreny. Obejmuje czasy od schyłku panowania Seleukosa IV (187-175 r. przed Chr.), przez oczyszczenie Świątyni (164 r. przed Chr.), do zwycięstwa Judy nad Nikanorem (161 r. przed Chr.). Ma ona szczególne znacznie ze względu na rozwinięcie myśli o życiu pozagrobowym i nieśmiertelności oraz uzasadnienie konieczności modlitwy błagalnej i za zmarłych (po raz pierwszy w Starym Testamencie!).

Księga Hioba

Księga Hioba (22. księga Starego Testamentu) należy do ksiąg dydaktycznych. Biblia Hebrajska zalicza ją do zbioru Pism (do grupy ksiąg Pięciozwoju).

Najczęściej datuje się ją na VI w. przed Chr. (po wygnaniu babilońskim), choć niektórzy podają szeroki przedział: VII-IV w. przed Chr.

Akcja opowiadania toczy się w czasach patriarchów. Jest tłem do poruszenia problemu niezawinionego cierpienia, próbą odpowiedzi na pytanie, co począć ze sobą w obliczu takiego doświadczenia, a także wyobrażeniem Boga i celu życia. Księga ma formę dysputy Hioba z przyjaciółmi, którzy uznają Boga za sprawiedliwego sędziego, który nagradza za wierność, a karze za niegodziwość. Prowadzi ona Hioba do granicy zwątpienia; zaczyna się on zastanawiać, czy Bóg nie jest brutalną, pozbawioną wrażliwości siłą. Księga pisze, że Bóg odmienił los Hioba dopiero wtedy, gdy zaakceptował on swoje cierpienie i przebaczył przyjaciołom. Odzyskał wówczas wszystko.
W Księdze Hioba zostało postawionych wiele pytań, lecz pozostały one bez odpowiedzi. Problem cierpienia niewinnych rozwiązał dopiero Jezus Chrystus.