Datacja Paschy Jezusa

Czas Ostatniej Wieczerzy w przekazie Czwartej Ewangelii

Inaczej kwestia datacji Ostatniej Wieczerzy wygląda w przekazie Czwartej Ewangelii. Niewątpliwie św. Jan bardzo dba o to, żeby nie przedstawić Ostatniej Wieczerzy jako żydowskiej wieczerzy paschalnej. Według św. Jana zwierzchnicy żydowscy prowadzący Jezusa do Piłata nie weszli do pretorium, „aby się nie skalać i móc spożyć Paschę” (J 18,28). A zatem z janowego tekstu wynika, że proces Jezusa toczył się jeszcze przed wieczerzą paschalną wszystkich Żydów, zaś ukrzyżowanie miało miejsce wtedy, gdy w świątyni zabijano baranki na wieczorny posiłek rytualny, czyli w piątek. Według tej chronologii Jezus umiera w tym samym czasie, kiedy w świątyni zabijano baranki paschalne. Umiera jako prawdziwy Baranek, który w tamtych barankach był tylko przeczuwany. Owa zbieżność konania baranków z męką Jezusa – doniosła z teologicznego punktu widzenia – skłoniła wielu komentatorów do uznania, iż przekaz św. Jana należy uznać za teologiczne spojrzenie na te wydarzenia. Niektórzy wskazywali, iż św. Jan zmienił chronologię, chcąc w ten sposób stworzyć to teologiczne powiązanie, choć od razu trzeba zaznaczyć, iż o tym powiązaniu Ewangelia jasno nic nie mówi[3].

Kolejność wydarzeń w przekazie św. Jana jest taka sama jak u synoptyków. W czwartek miała miejsce Ostatnia Wieczerza Jezusa z uczniami – nie będąca jednak ucztą paschalną. W piątek – a zatem nie samo święto, lecz w wigilię święta miał miejsce proces Jezusa i wykonanie wyroku śmierci. Sobota to spoczynek w grobie, zaś niedziela – zmartwychwstanie. Różnica dotyczy jedynie charakteru Ostatniej Wieczerzy – w przekazie Ewangelii wg św. Jana nie była to uczta Paschalną.

W Ewangelii wg św. Jana można wskazać przynajmniej trzy miejsca, które wyraźnie wskazują na czas sprawowania Ostatniej Wieczerzy i wydarzeń po niej następujących:

„Było to przed Świętem Paschy. Jezus wiedząc, że nadeszła Jego godzina przejścia z tego świata do Ojca, umiłowawszy swoich na świecie, do końca ich umiłował” (J 13,1); „Od Kajfasza zaprowadzili Jezusa do pretorium. A było to wczesnym rankiem” (J 18,28); „Gdy więc Piłat usłyszał te słowa, wyprowadził Jezusa na zewnątrz i zasiadł na trybunale, na miejscu zwanym Lithostrotos, po hebrajsku Gabbata. Był to dzień Przygotowania Paschy, około godziny szóstej” (J 19,13-14).

Również po śmierci Jezusa św. Jan zapisze, iż „był to dzień Przygotowania, aby zatem ciała nie pozostawały na krzyżu w szabat – ów bowiem dzień szabatu był wielkim świętem – Żydzi poprosili Piłata, żeby ukrzyżowanym połamano golenie i usunięto ich ciała” (J 19,31).

Warto także pamiętać także o wzmiance w Talmudzie Babilońskim, iż Jezus został powieszony w wigilię święta Paschy: „Naucza się, że Jeszu został powieszony w wigilię święta Paschy. Czterdzieści dni przed wykonaniem wyroku herold głosił: „Ma zostać ukamienowany, gdyż uprawiał magię i wzywał Izraela do apostazji. Jeśli ktokolwiek ma coś do powiedzenia w jego obronie, niech wystąpi i wstawi się za nim”. Skoro jednak nikt nie stanął w jego obronie, został on powieszony w wigilię święta Paschy”

W (wigilię Szabatu)[4] wigilię Paschy Jezusa Nazarejczyka (Jesus Nazarene)[5], oni powiesili Go. Posłaniec poszedł czterdzieści dni przed nim (obwieszczając): Jezus Nazarejczyk (Jesus Nazarene)[6] zostanie ukamienowany, bo uprawiał czary i podburzał i zwodził Izrael (ku bałwochwalstwu). Ktokolwiek może powiedzieć coś na jego obronę, niech przyjdzie i powie. Lecz jako że nikt nie przyszedł na jego obronę, powiesili go (w wigilię Szabatu)[7] w wigilię Paschy[8].

Warto także zwrócić uwagę, iż wszyscy ewangeliści zgodnie przekazują, iż śmierć krzyżowa Jezusa miała miejsce w przeddzień szabatu (Mk 15,42; Łk 23,54; J 19,31). Również św. Mateusz wyraźnie przekazuje, iż straż postawiono przy grobie Jezusa nazajutrz po dniu Przygotowania (Mt 27,62) i zaznacza, że „po upływie szabatu, o świcie pierwszego dnia tygodnia przyszła Maria Magdalena i druga Maria obejrzeć grób” (Mt 28,1). A zatem nie ulega wątpliwości, iż Jezus umarł w piątek przed zachodem słońca i wtedy też pochowano Jego ciało. A jako, że rozpoczynał się szabat, kobiety nie mogły dokończyć czynności namaszczenia[9].