Drukuj
publikacja 15.05.2005 20:39
A
___________________________________________________________________
A B C D E F G H I J K L
Ł M N O P Q R S T U W Y Z
___________________________________________
Aaron :.
Achaja :.
Achaz :.
Abraham :.
Adam :.
Ain Karim :.
Anioł :.
- Anioł Stróż :.
- Cherubini :.
- Serafini :.
- Archaniołowie :.
Antiochia :.
- Pizydyjska :.
- Syryjska :.
Apokalypsis :.
Apostoł :.
Arcykapłan :.
Areopag :.
Arka Przymierza :.
As :.
Azariasz :.
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S T U W Y Z
Król judzki, panujący w latach 736-721 przed Chr. (według innych źródeł rządził do 728 lub 716 r. przed Chr.).
Był synem Jotama. Jego imię, które jest skróconą wersją imienia Joachaz, znaczy: Jahwe ujął (domyślnie: za rękę). Okres jego panowania nie był pomyślny dla królestwa judzkiego. Zostało ono zaatakowane przez Syrię, Izrael i Filistynów. Wówczas prorok Izajasz, zapewniając, że Bóg może uczynić cud dla swego ludu, zapowiedział narodziny Emmanuela z niewiasty. Achaz nie uwierzył prorokowi, złożył ofiarę obcym bóstwom i poprosił o pomoc króla asyryjskiego, co spowodowało, że królestwo judzkie stało się poddanym Asyrii. W świątyni jerozolimskiej kazał zbudować nowy ołtarz całopalenia, a następnie zamknął świątynię i zbudował sobie ołtarze na ulicach miasta. By zapłacić haracz Asyrii, zabrał ze świątyni miedziane przedmioty, dlatego po śmierci nie pochowano go w grobach królewskich.
(za: Gość Niedzielny Nr 51/2001)
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S T U W Y Z
Imię to według Rdz 17,5 znaczy: ojciec wielu narodów. Abraham otrzymał je od Boga w miejsce pierwotnego imienia Abram, które znaczy: ojciec jest wzniosły.
Według Biblii Abraham wyznaje wiarę w jednego Boga, któremu bezgranicznie ufa i którego czci i kocha ponad wszystko, bardziej niż własnego syna, wykonując wszystkie Jego rozkazy dokładnie i bez wahania. Z rozkazu Boga Abraham opuszcza rodzinne strony, wyrusza z Ur chaldejskiego do Kanaanu (Rdz 12, l-8) i prowadzi życie koczownika w Kanaanie i w Egipcie.
W końcu osiada w Mamre w pobliżu Hebronu. Kocha także ludzi, ceni zgodę i dlatego rozstaje się z Lotem, lecz nie zapomina o nim w nieszczęściu, uwalniając go z niewoli. Wstawia się do Boga za grzeszną Sodomą i Gomorą. Bóg zawiera z Abrahamem przymierze i obiecuje, że Abraham stanie się ojcem wielu narodów. (Dzieje Abrahama zob. Rdz 11, 26-25, 10).
Obietnice dane Abrahamowi wypełniły się w osobie Jezusa Chrystusa i w ludzie Bożym Nowego Przymierza. Nowy Testament stawia Abrahama za wzór wiary w Boga, ufności Bogu i miłości do Boga, posłuszeństwa Bogu (Mt 8,11; Łk 16,22-31; Rz 4,1-25; Ga 3, 6-9; Hbr 11,8-9; Jk 12,21-24).
(za: Gość Niedzielny Nr 8/2002)
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S T U W Y Z
ADAM
(hebr. - “człowiek”)
Stworzony z ziemi; praojciec wszystkich ludzi; według starszej relacji biblijnej Bóg ulepił go „z prochu ziemi i tchnął w jego nozdrza tchnienie życia”, potem dopiero powstały rajski ogród i zwierzęta, które Adam pomagał Bogu nazwać.
Inna wersja mówi, że pierwszy człowiek powstał na samym końcu stworzenia, kiedy istniał już Eden. Z żebra Adama Bóg stworzył Ewę, na której widok mężczyzna miał wypowiedzieć słowa: „Ta dopiero jest kością z mojej kości i ciałem z mego ciała”.
W tradycji żydowskiej Adam był pierwotnie istotą dwupłciową, zaś powstanie Ewy wiązało się z wyodrębnieniem się z Adama jego żeńskiego pierwiastka.
W następstwie rozerwania pierwotnej pełni ludzie skazani zostali na wieczne poszukiwanie swoich „drugich połówek” (zobacz Uczta Platona). Adam uległ namowom kobiety i zjadł zakazany owoc z drzewa poznania dobra i zła. Za karę Bóg wygnał pierwszych małżonków z raju. Odtąd Ewa miała rodzić w bólach, Adam zaś pracować na chleb „w pocie czoła”.
(za: Gość Niedzielny Nr 26/2002)
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S T U W Y Z
Miasto w Judei leżące ok. 7 km na północny zachód od Jerozolimy (dzisiaj na skutek rozrastania się miasta właściwie weszło już w jej granice i stało się dzielnicą). Wspominane jest w Księdze Jozuego (15,59) - w Septuagincie jako Karem. Według F.M. Abla jest to również Beth ha-Kerem w Jr 6,1 i Ne 3,14. Chociaż Pismo Święte o tym nie wspomina, to jednak według starej tradycji sięgającej V wieku, to właśnie tutaj mieszkali rodzice Jana Chrzciciela i tutaj Maryja przyszła z Nazaretu (około 2 lub 3 dni drogi), aby nawiedzić Elżbietę.
W Ain-Karim znajdują się dziś dwa sanktuaria: pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela (pierwszy kościół wybudowano tutaj w V w. - nad grotą, w której według tradycji się narodził) oraz Nawiedzenia NMP (w tym miejscu, gdzie miało nastąpić spotkanie Maryi z Elżbietą i gdzie według legendy miał się schronić Jan Chrzciciel podczas prześladowania niewiniątek przez Heroda w 1938 r. natrafiono na ślady budowli biznant. i murów z XII w.)
Niedaleko Ain-Karim, na zboczu okalających je gór znajduje się klasztor franciszkański nazywany potocznie Św. Jan w Górach, gdyż według tradycji tam właśnie przebywał św. Jan w młodości
(s)
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S T U W Y Z
gr. angelos — posłaniec, zwiastun
1) w sensie ściśle teologicznym - osobowa, lecz niematerialna istota rozumna i wolna, stworzona przez Boga;
2) w sensie szerszym (etymologicznym) - posłaniec Boży; w tym znaczeniu słowo to odnosi się także do ludzi, którzy byli wysłannikami Boga, np. Mojżesz (Lb 20,16), Jan Chrzciciel (Mt 11,10-11), biskupi Kościołów w Azji Mniejszej (Ap 1,20), oraz do Mesjasza (Mch 1,1).
Aniołowie dobrzy i źli oraz inne, podobne do nich istoty nie są zjawiskiem specyficznie biblijnym, stąd w Piśmie św. możliwa jest obecność elementów zapożyczonych z innych kultur; Objawienie spełnia wobec tych obcych wątków rolę oczyszczającą i dającą boską gwarancję ostatecznego kryterium.
W Starym Testamencie Aniołowie występowali zwykle jako posłańcy Boga do świata i pośrednicy w Jego zbawczych planach; tworzą niebieski dwór (tzw. zastępy), zwani niekiedy Synami Boga (Hb 1,6; 2,1; Dn 3,92), Świętymi (Hb 5,1; 15,15; Ps 89,6.8; Dn 4,10), Czujnymi (Dn 4,10), Książętami (Dn 10,13.20; 12,1). Wśród Aniołów szczególnie wyróżniał się Anioł Jahwe (Rdz 16,7.9; Wj 3,2; Lb 22,22-35; Sdz 13,12) lub Anioł Boga (Rdz 13,6.9; 21,17), przez którego Bóg ujawniał swoją obecność, mówił i działał. Aniołowie, we wszystkim od Boga zależni, wyznaczani na opiekunów poszczególnych narodów lub do spełnienia określonych zadań, otrzymują stosowne do tego imiona (np. Michał, Rafał, Gabriel). Szczególne zainteresowanie Aniołami w niektórych okresach mogło być znakiem żywszego odczucia - transcendencji i majestatu Boga. W ST mowa jest także o Cherubach, którzy chronili wejście do raju (Rdz 3,24) i byli nosicielami Boga (2 Sm 22,11; Ps 18,11). W swej wizji proroczej Izajasz widział także Serafinów (Płonących), którzy byli przed Tronem Boga (Iz 6,2 n. 6).
W Nowym Testamencie, wraz z przyjściem Chrystusa, jedynego Pośrednika, rola Aniołów wyraźnie maleje; pojawiali się obok Chrystusa (Mt 4,11; Łk 22,43) jako słudzy Dobrej Nowiny i znak obecności Królestwa Bożego (Zwiastowanie, Narodzenie, Getsemani, Zmartwychwstanie i in.). Paweł Apostoł podkreślał absolutne pierwszeństwo Chrystusa: Aniołowie w Chrystusie zostali stworzeni (Kol 1,16) i zjednoczeni z Bogiem (Kol 1,20).
Uwzględnianie rodzajów literackich nakazuje ostrożność w wyciąganiu z Pisma św. wniosków dotyczących zwłaszcza natury Aniołów, ich liczby i klasyfikacji ("chóry", hierarchia). Objawienie wypowiada się o Aniołach zawsze w kontekście historii zbawienia; wypowiedzi o Aniołach stanowią naświetlenie centralnych prawd wiary, przede wszystkim tajemnicy Chrystusa i zbawienia świata.
- ANIOŁ STRÓŻ
każdy człowiek od chwili narodzenia jest otaczany troskliwą opieką anioła, który jako opiekun i stróż prowadzi go przez życie oraz strzeże przed złem.
- CHERUBINI
biblijne określenie jednej z grup istot duchowych z otoczenia Boga. W Starym Testamencie symbolizowali na przykład niemożność powrotu do stanu, który wyrażał obraz raju (Rdz 3,24). Ich rolą jest wskazywanie na Bożą obecność, symbolizowanie potęgi i władzy Stwórcy. Ich wyobrażenia zdobiły przybytek i Arkę Przymierza. Według Starego Testamentu, w przeciwieństwie do aniołów, nie byli posłańcami Boga do ludzi (1Krl 7,36). Nowy Testament wspomina o nich tylko w opisie Arki Przymierza, zawartym w Liście do Hebrajczyków (9,5). Ojcowie Kościoła uważali, że są jedną z dziewięciu grup aniołów.
- SERAFINI
uskrzydlone anioły asystujące przy tronie Jahwe (Iz 6,2.6), zakrywające swoje oblicze na znak czci dla Boga. Imię ich znaczy „ognisty”, „palący”.
- ARCHANIOŁOWIE
nazwa wyższego chóru aniołów, spełniających wobec ludzi nadzwyczajne posłannictwa w historii zbawienia. Tradycja chrześcijańska zalicza do tego grona Gabriela, Michała i Rafała.
(zobacz WIĘCEJ :.)
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S T U W Y Z
- PIZYDYJSKA
Antiochia Pizydyjska to miasto leżące w środkowo-wschodnim rejonie Azji Mniejszej (Pizydii) na brzegach rzeki Antios. Założona przed 280 r. przed Chr., została silnie ufortyfikowana najpierw przez Greków, a potem przez Rzymian. W 189 r. przed Chr. ogłoszona została przez Rzymian wolnym miastem, a w 6 r. przed Chr. Augusta uznał ją za kolonię rzymską. Był ośrodkiem administracji cywilnej i wojskowej w południowej części prowincji rzymskiej Galacji.
To całkowicie zhellenizowane greckojęzyczne miasto odwiedzili Paweł i Barnaba podczas pierwszej podróży misyjnej.
- SYRYJSKA
Antiochia Syryjska (obecnie Antakya w Turcji) to hellenistyczne miasto nad Orontesem w żyznej dolinie Amuk, w północno-zachodniej części rzymskiej prowincji Syrii. Leżała na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych wiodących do Damaszku, Palestyny, Egiptu oraz wybrzeży Morza Egejskiego.
Miasto założył ok. 300 r. przed Chr. Seleukos I Nikator i nazwał od imienia swojego ojca Antiocha, jednego z wodzów Aleksandra Macedońskiego. Antiochia była stolicą hellenistycznego państwa Seleucydów w Syrii. Za panowania Antiocha IV Epifanesa zbudowano tu wielką bibliotekę publiczną. W 64 r. przed Chr. miasto zdobyli Rzymianie.
Antiochia była od tego czasu stolicą rzymskiej prowincji Syrii, trzecim miastem imperium, ośrodkiem kultury greckiej i centrum handlowym. Żydzi zamieszkiwali ją od czasów założenia i mieli prawo żyć w niej wg swoich zwyczajów. Chrześcijaństwo zostało przeniesione do Antiochii ok. 40 r. przez hellenistów, którzy uciekli tam po męczeńskiej śmierci Szczepana. Powstała tu gmina, która jako pierwsza przyjęła do swojej wspólnoty poganochrześcijan. Gmina antiocheńska była macierzystą wspólnotą św. Pawła. W Antiochii po raz pierwszy nazwano wyznawców Chrystusa chrześcijanami.
(ck)
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S T U W Y Z
to w języku greckim dosłownie ”objawienie”. Pojęcie to charakteryzuje teksty, których powstanie zależy od kryzysu historycznego, kulturowego i religijnego w judaizmie czasów greckich i rzymskich (III w. przed Chr. - I w. po Chr.). W literaturze apokaliptycznej (Dn 7-12, teksty etiopskiej Księgi Henocha, niekanoniczne Apokalipsy Ezdrasza i Barucha) na pierwszy plan wysuwa się przełom czasów ostatecznych i katastrofa końca świata. Historia od początku jest postanowiona przez Boga, a wszystko zdąża nieodwołalnie do jej końca. Apokaliptyka żydowska wyraża pragnienie jak najszybszego końca dziejów i nadzieję na rychłe rozpoczęcie ostatecznego panowania Boga. Jej zasadniczym przesłaniem nie jest apel o nawrócenie, lecz zachęta do wytrwania aż do końca i pocieszenie w okresie prześladowań.
(za: ks. Artur Malina, Gość Niedzielny Nr 46/2004)
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S T U W Y Z
APOSTOŁ
gr. apostolos: posłaniec, poseł, wysłannik.
Apostołami są najpierw uczniowie Jezusa, wybrani przez Niego do grona Dwunastu.
Oto ich imiona: Szymon, nazwany Piotrem, i jego brat Andrzej, Jakub i Jan, Filip i Bartłomiej, Mateusz i Tomasz, Jakub, syn Alfeusza, i Szymon, zwany Gorliwy, Juda, syn Jakuba, i Judasz Iskariota (Łk 6,13-16).
Liczba 12 nawiązuje do dwunastu pokoleń izraelskich - fundamentu Ludu Bożego Starego Testamentu. Apostołowie stanowią fundament nowego Ludu Bożego - Kościoła. Po śmierci Judasza Iskarioty dołączono do Dwunastu, w wyniku losowania, Macieja (Dz 1, 13). Zadaniem Dwunastu jest dawanie świadectwa o Panu Jezusie w Jerozolimie i w Judei, i aż po krańce ziemi (Dz 1, 8).
Później tytuł apostoła nadawano innym głosicielom Ewangelii. Św. Paweł szczyci się tytułem apostoła Jezusa i broni go przed zarzutami (2 Kor 2,14-7.16; Ga 1, 1.10-2,21). W znaczeniu dosłownym apostołami są wszyscy głosiciele dobrej nowiny o zbawieniu świata przez zmartwychwstałego Jezusa. Szczególną rolę w gronie Apostołów pełnił św. Piotr. Apostołowie stanowią fundament Kościoła, który cały jest apostolski.
(za: Gość Niedzielny Nr 2/2002)
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S T U W Y Z
ARCYKAPŁAN
(najwyższy kapłan)
Kapłan stojący na czele kolegium kapłanów, sprawujący nadzór nad świątynią i kultem. Pierwszym arcykapłanem był Aaron - brat Mojżesza. Jego następcami byli jego potomkowie, a każdorazowy pierworodny syn pełnił ten urząd dożywotnio. Od końca III w. przed Chr. sprawujący władzę w Palestynie zaczęli mianować arcykapłanów według swego upodobania, lekceważąc tradycję.
Arcykapłan był głównym przedstawicielem narodu żydowskiego i jego pośrednikiem wobec Boga oraz władzy rzymskiej w Palestynie. Musiał odznaczać się świętością. Mieszkał w pobliżu świątyni, gdzie w jego imieniu codziennie składano ofiarę Bogu. Osobiście czynił to w szabat, święta nowiu Księżyca i znaczniejsze uroczystości (por. Wj 29,42). Przewodniczył także liturgii Dnia Pojednania (por. Kpł 4,5; 17,6).
Nowy Testament wspomina o większej liczbie arcykapłanów działających w tym samym czasie. Byli oni członkami arystokratycznej warstwy kapłańskiej, a wybitniejszych z nich zaliczano do sanhedrynu; sprawowali też pieczę nad finansami i policją świątynną. Razem ze starszymi ludu i uczonymi w Piśmie stanowili władzę narodu żydowskiego. Do bardziej znanych arcykapłanów należeli m.in. Annasz I i jego zięć Kajfasz (który skazał Jezusa na śmierć) oraz Ananiasz (sędzia w procesie św. Pawła). Instytucja arcykapłanów przestała istnieć po zburzeniu Jerozolimy w 70 r. po Chr.
(za: Gość Niedzielny Nr 15/2002)
Zobacz także: Arcykapłani :.
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S T U W Y Z
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S T U W Y Z
Mała rzymska moneta o niewielkiej wartości, wykonana z brązu, używana w czasach Jezusa. W ciągu jednego dnia pracy można było wtedy zarobić 16 asów, czyli równowartość rzymskiego denara lub greckiej drachmy.
(za: Gość Niedzielny Nr 25/2002)
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S T U W Y Z
AZARIASZ
(hebr. „pomógł Jahwe”)
Imię wielu osób, głównie z pokolenia Judy, od czasów Salomona po powrót z wygnania babilońskiego.
1. Król Judy (2 Krl 14,21; 15,1.7.17.23.27; 1 Krn 3 12) nazywany też Ozjaszem.
2. Dwóch synów króla judzkiego Jozafata (2 Km 21,2).
3. Królewski namiestnik i dowódca (1 Krl 4,5; 2 Krn 23,1).
4. Prorok (2 Krn 15,1)
5. Kilku kapłanów: 1 Krl 4,2; 1 Krn 6,21; 9,11; 2 Krn 29,12; Ne 8,7.
6. Różni przywódcy rodów i inne osoby: Jr 42,2; 1 Krn 2,8.38-39; 2 Krn 28,12; Ne 3,23-24; 7,17; 12,33.
7. Pierwotne imię Abed-Nego (Dn 1,6-7.11.19; 2,17; 1 Mch 2,59; Pieśń Trzech Młodzieńców, Dn 1,65).
(EB)
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S T U W Y Z
AREOPAG
(gr., „wzgórze Aresa”)
Niewysokie wzgórze w Atenach, na północny zachód od Akropolu. Na wzgórzu znajdowały się kamienne siedzenia dla spotykającej się na nim rady, wywodzącej się z grona doradców królów ateńskich. Choć władza polityczna rady upadła w V w. przed Chr., zachowała ona jurysdykcję w sprawach o zabójstwo. O Pawle powiedziano, że przemawiał na Areopagu (Dz 17,19.22) i nawrócił członka rady, Dionizego (Dz 17,34).
(EB)
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S T U W Y Z
ACHAJA
Prowincja rzymska, obejmująca południową połowę półwyspu greckiego. Nazwa wywodzi się z określenia Greków w źródłach chetyckich i egipskich. U Homera Achajami są towarzysze Achillesa i Agamemnona. W czasach historycznych nazwa dotyczyła południowo-wschodniej Tesalii i północnego wybrzeża Peloponezu. Po podziale na prowincje w 27 r. przed Chr. rzymska prowincja Achaja obejmowała dolną połowę Grecji. W NT nazwa prowincji jest powiązana z nauczaniem Pawła w jej stolicy, Koryncie (Dz 18,27; 1 Kor 16,15; 2 Kor 1,1).
(EB)
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S T U W Y Z