Ewangeliarz Peresopnicki

Tow. Ukraińskie w Lublinie/sx

publikacja 08.05.2009 12:19

Ewangeliarz Peresopnicki odegrał znaczącą rolę w dziejach kultury ukraińskiej XVI w. Również dzisiaj pełni rolę symboliczną, ponieważ to właśnie na Ewangeliarzu Peresopnickim swą przysięgę prezydencką składają prezydenci Ukrainy.

Ewangeliarz Peresopnicki

Ewangeliarz Peresopnicki jest cennym zabytkiem rękopiśmiennym świadczącym o rozwoju prawosławnej myśli teologicznego na ziemiach ukraińskich, języka ukraińskiego oraz sztuki. Było jeden z pierwszych pełnych przekładów Ewangelii na ówczesny język ukraiński.
Ewangeliarz powstał na początku drugiej połowy XVI w. na zamówienie prawosławnych książąt wołyńskich Anastazji Zasławskiej-Holszańskiej oraz jej córki i zięcia – książąt Iwana i Ewdokii Czartoryjskich. Pisarzami – twórcami dzieła byli Mychajło Żurawnyćkyj, syn prawosławnego duchownego z Sanoka oraz mnich Hryhorij, późniejszy przełożony (archimandryta) monasteru w Peresopnicy. Prace nad dziełem trwały pięć lat, ukończone zostały w 1561 r. w monasterze w Peresopnicy (obecnie wieś w obwodzie rówieńskim na Ukrainie).

Zabytek ten ma wielką wartość pod względem teologicznym, językoznawczym, kulturo- logicznym, a także artystycznym, ponieważ jest ilustrowany pięknymi miniaturami. Świadczy on także o roli języka ukraińskiego w życiu Kościoła prawosławnego w metropolii kijowskiej w XVI wieku.
Rękopis liczy 482 pergaminowe karty, waży ponad 9 kg. Obecnie przechowywany jest w Kijowie.
W 2008 roku ukazał się w Kijowie reprint rękopisu Ewangeliarza Peresopnickiego, wydany z inicjatywy ihumenii Serafymy przez Ukraiński Kościół Prawosławny. Jest on dokładnym odtworzeniem oryginału. Zachowane zostały wszystkie jego szczegóły: rozmiar, format, kolor papieru, okładka, ilustracje, waga. Poszczególne stronice są dokładnymi kopiami oryginału, włącznie z zachowaniem śladów palców, wosku, na jednej ze stronic jest też autograf hetmana Iwana Mazepy). Reprint ukazał się w nakładzie 1000 egz.
W latach 2008-2009 odbyło się już kilkadziesiąt prezentacji tego wydawnictwa na Ukrainie i w wielu krajach świata. Z inicjatywy Marianny Jarej z Sanoka na początku maja br. prezentacje Ewangeliarza Peresopnickiego odbywają się w Polsce. Będzie on zaprezentowany w czterech miastach: w Warszawie (7 V), Sanoku (9 V), Gorlicach (10 V), a 8 maja 2009 r. także w Lublinie.