ŚWIĘTO ŚWIĘTEJ RODZINY - ROK B

publikacja 23.12.2008 15:09

Komentarze biblijne do czytań liturgicznych wg starego lekcjonarza. W lekcjonarzu z 2015 r. zmieniono pierwsze i drugie czytanie.

ŚWIĘTO ŚWIĘTEJ RODZINY - ROK B Francisco de Zurbarán (PD) Sercami waszymi niech rządzi Chrystusowy pokój, słowo Chrystusa niech w was przebywa z całym swym bogactwem

Dzięki uprzejmości Oficyny Wydawniczej „Vocatio” i Księgarni św. Wojciecha (www.mojeksiazki.pl), które wyraziły zgodę na publikację fragmentów wydawanych przez nie pozycji, przedstawiamy czytelnikom cykl: „Zrozumieć Słowo”. Będziemy starali się ukazywać w nim fragmenty Pisma Świętego przewidziane w Liturgii w kontekście historycznym, kulturowym i teologicznym.
Mamy nadzieję, że pomoże to czytelnikom w pełniejszym przeżywaniu spotkania z Chrystusem podczas Eucharystii oraz w coraz lepszym odczytywaniu skierowanego do nas Słowa Bożego i wprowadzaniu go w życie. Zapraszamy do lektury i refleksji.

ŚWIĘTEJ RODZINY – JEZUSA, MARYI i JÓZEFA – Rok B

Czytania mszalne

 PIERWSZE CZYTANIE
Kto jest posłuszny Bogu, czci swoich rodziców

Czytanie z Księgi Syracydesa

Pan uczcił ojca przez dzieci,
a prawa matki nad synami utwierdził.
Kto czci ojca, zyskuje odpuszczenie grzechów,
a kto szanuje matkę, jakby skarby gromadził.
Kto czci ojca, radość mieć będzie z dzieci,
a w czasie modlitwy swej będzie wysłuchany.
Kto szanuje ojca, długo żyć będzie,
a kto posłuszny jest Panu, da wytchnienie swej matce.
Synu, wspomagaj swego ojca w starości,
nie zasmucaj go w jego życiu.
A jeśliby nawet rozum stracił, miej wyrozumiałość,
nie pogardzaj nim, choć jesteś w pełni sił.
Miłosierdzie względem ojca nie pójdzie w zapomnienie,
w miejsce grzechów zamieszka u ciebie.

Syr 3,2-6.12-14

Prawdziwa religijność, tzn. bojaźń Pańska wraz ze wszystkimi jej konsekwencjami (1,11-30), pociąga za sobą obowiązki względem innych, w pierwszym rzędzie wobec rodziców.


1-6. Szacunek dla ojca i matki, węgielny kamień biblijnej etyki (Wj 20,12; Pwt 5,16) przynosi długie życie (por. 1,12), odpuszczenie grzechów i inne błogosławieństwa, por. Wj 21,17;Tb 4,3-4; Prz 1,8; Mt 15,3-6.

Katolicki Komentarz Biblijny,
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001
:.



 PSALM RESPONSORYJNY

Refren: Błogosławiony, kto się boi Pana.

Błogosławiony każdy, kto się boi Pana,
kto chodzi Jego drogami.
Bo z pracy rąk swoich będziesz pożywał,
szczęście osiągniesz i dobrze ci będzie.
Refren.
Małżonka twoja jak płodny szczep winny
we wnętrzu twojego domu.
Synowie twoi jak sadzonki oliwki
dokoła twojego stołu.
Refren.
Oto takie błogosławieństwo dla męża,
który boi się Pana.
Niechaj cię Pan błogosławi z Syjonu,
oglądaj pomyślność Jeruzalem przez całe swe życie.
Refren.

Ps 128,1-2,3,4-5

Psalm mądrościowy, łączący Ps 127, z którym dzieli wspólne słownictwo i tematy mądrościowe: formuła „szczęśliwy” (127,5; 128,1-2), błogosławieństwo wielu synów (127,3-5; 128,3.6), "dom" (127,2; 128,3), refleksja nad ludzkim wysiłkiem (127,4; 128,2) oraz porównania obu psalmów (127,4; 128,3). Tematami mądrościowymi w Ps 128 są bojaźń wobec Jahwe i Jego droga.

Struktura:

ww. 1-3 (bojaźń przed Jahwe i nagroda w postaci synów);
ww. 4-6 (Boże błogosławieństwo dla tego, który boi się Jahwe)


2. Ludzki wysiłek, niezbędny do zdobycia pożywienia ukazany jest tutaj w bardziej pozytywnym świetle niż w Ps 127,2. W Ps 127 temat pracy wprowadza słowo "na próżno", tutaj oddaje go słowo "szczęśliwy". 

5. Por. paralelę w Ps 134,3

6. ”Pokój nad Izraelem”: To błogosławieństwo kończy również Ps 125. Odnośnie podobnej modlitwy końcowej por. Ps 29,11

Katolicki Komentarz Biblijny,
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001
:.

 DRUGIE CZYTANIE
Chrześcijańskie zasady życia domowego

Czytanie z Pierwszego listu świętego Pawła Apostoła do Kolosan

Bracia:
Jako wybrańcy Boży, święci i umiłowani, obleczcie się w serdeczne miłosierdzie, dobroć, pokorę, cichość, cierpliwość, znosząc jedni drugich i wybaczając sobie nawzajem, jeśliby miał ktoś zarzut przeciw drugiemu: jak Pan wybaczył wam, tak i wy.

Na to zaś wszystko przyobleczcie miłość, która jest więzią doskonałości. A sercami waszymi niech rządzi pokój Chrystusowy, do którego też zostaliście wezwani, w jednym Ciele. I bądźcie wdzięczni.

Słowo Chrystusa niech w was przebywa z całym swym bogactwem: z wszelką mądrością nauczajcie i napominajcie samych siebie przez psalmy, hymny, pieśni pełne ducha, pod wpływem łaski śpiewając Bogu w waszych sercach. I wszystko, cokolwiek działacie słowem lub czynem, wszystko czyńcie w imię Pana Jezusa, dziękując Bogu Ojcu przez Niego.

Żony, bądźcie poddane mężom, jak przystało w Panu. Mężowie, miłujcie żony i nie bądźcie dla nich przykrymi. Dzieci, bądźcie posłuszne rodzicom we wszystkim, bo to jest miłe Panu. Ojcowie, nie rozdrażniajcie waszych dzieci, aby nie traciły ducha.
Kol 3,12-21

Podobnie jak lista grzechów i cnót, zasady życia domowego są ogólnym napomnieniem i pouczeniem, którego przykłady znaleźć można w popularnej gr. filozofii. Tego rodzaju pouczenia znajdują się w kilku miejscach NT (Ef 5,22-6,9; 1 P 2,13-3,7; Tt 2,1-10; 1 Tm 2,8-15; 6,1-2, w których, podobnie jak tutaj, nadano im chrześcijańską perspektywę etyczną. Zasady życia domowego odzwierciedlają ówczesne poglądy społeczne i nie odnoszą się do konkretnej sytuacji w Kolosach. Autor zwraca się do trzech par adresatów: żon i mężów, dzieci i rodziców oraz niewolników i panów. Podporządkowany drugiemu członek każdej pary zostaje wezwany do „bycia posłusznym" (poddanym), następnie zaś druga osoba zostaje wezwana do spełniania swojego obowiązku. Wszystkie zasady współżycia powinny być stosowane „jak przystało w Panu" (3,18). jako „miłe Panu" (3,20), w postawie „służcie Chrystusowi jako Panu" (3,24). W.A. Meeks traktuje pojawianie się takich zasad xv późnych pismach NT jako dowód tego, że deutero-Pawłowa pareneza miała na względzie charakter chrześcijańskiej wspólnoty, istniejącej w ceniącym porządek społeczeństwie, z rodziną jako podstawową komórką Pawłowej misji.

Paralele z Listem do Efezjan są tutaj tak ewidentne, że wielu komentatorów sądzi, iż List do Efezjan powtarza i rozwija przesłanie Listu do Kolosan. Gdy jakiś list uważany za list Pawłowy różni się znacznie od innego listu apostoła, niektórzy badacze przypisują go innemu autorowi, (idy zaś list, w którym odnaleziono owe różnice, zdradza też pewne podobieństwo do innego listu Pawła, powiadają, iż jeden autor naśladował drugiego. Faktycznie żadna z powyższych argumentacji nie jest wystarczająca, o ile nie zostaną podane istotne dowody przemawiające za nie-Pawłowym autorstwem. Paweł mógł posłać w tym okresie swojego życia podobne instrukcje różnym Kościołom lub nawet pozwolić swojemu pomocnikowi, by dostosował pewne podstawowe zalecenia do potrzeb różnych wspólnot


12-13. „Wybrani", „świeci" i „umiłowani" to określenia używane w Starym Testamencie w odniesieniu do Izraela. Paweł sporządza katalog cnót, również tradycyjną formę literacka stosowaną w ówczesnych czasach.

14-15. Miłość pojawia się często jako ważna cnota w starożytności (czasami jako główna cnota w judaizmie), lecz w literaturze wczesnochrześcijańskiej jest zwykle przedstawiana jako cnota najwyższa, i to w sposób, który nie ma odpowiednika w innych utworach starożytnych. „Pokój" (w. 15) oznacza przypuszczalnie „pokój miedzy sobą", życie w jedności (w. 14). Cnota ta była wysoko ceniona zarówno w literaturze judaistycznej, jak i grecko-rzymskiej.

16. O ile Ef 5,18-19 podkreśla role odgrywaną przez Ducha w kulcie, w Liście do Kolosan Paweł kieruje swa uwagę ku błędnowiercom, którzy nie uważali, że wystarczy tylko Chrystus, podkreśla wiec tutaj „Słowo Chrystusa". Na temat kultu, zob. komentarz do Ef 5,19.

17. Kultura antyczna była przeniknięta religią, jednak większość pogańskich praktyk religijnych sprowadzała się do rytualnych obrzędów, które nie wywierały moralnego wpływu na codzienne życie i etykę wyznawaną przez ludzi. Dla Pawia, przeciwnie, każdy aspekt życia musiał zostać poddany panowaniu Chrystusa.

Arystoteles opracował „zasady życia domowego", radząc mężczyznom, jak powinni właściwie postępować z żonami, dziećmi i niewolnikami. W czasach Pawła ludzie prześladowani lub członkowie religijnych mniejszości, podejrzewani o działalność społecznie wywrotową, posługiwali się podobnymi kodeksami, by wykazać, że popierają tradycyjne rzymskie wartości rodzinne. Paweł przejmuje te zasady, przekształca je jednak w dużym stopniu. Zob. bardziej szczegółową analizę w Ef 5,22-6,9.


18. Wszyscy starożytni moraliści podkreślali, że żony powinny być „poddane" swoim mężom, niewielu wahałoby się użyć terminu „posłuszne", jak to czyni Paweł (por. Kol 3,20.22; zob. komentarz do Ef 533)

19. Chociaż starożytne pouczenia skierowane do mężów kładły zwykle nacisk na to, w jaki sposób powinni sprawować władze nad żonami, Paweł podkreśla, iż winni je miłować.

20. W całym świecie antycznym (także w prawie Starego Testamentu, zob. Pwt 21,18-21) wymagano, by młodsze dzieci były posłuszne rodzicom. Chociaż prawo rzymskie pozwalało ojcu domagać się posłuszeństwa nawet od dorosłych dzieci, dorośli, którzy nie mieszkali już z rodzicami, winni im zwykle okazywać jedynie szacunek.

21. Większość starożytnych ojców i nauczycieli stosowało wobec dzieci kary fizyczne. Podobnie jak nieliczni starożytni moraliści, Paweł opowiada się za bardziej łagodnym wychowywaniem dzieci.

Katolicki Komentarz Biblijny,
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001
:.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu,
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000
:.

ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ

Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja
Sercami waszymi niech rządzi Chrystusowy pokój,
słowo Chrystusa niech w was przebywa z całym swym bogactwem.
Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja

Kol 3,15a.16a

 EWANGELIA
Dziecię rosło napełniając się mądrością

Słowa Ewangelii według świętego Łukasza

Gdy upłynęły dni Ich oczyszczenia według Prawa Mojżeszowego, Rodzice przynieśli Jezusa do Jerozolimy, aby Go przedstawić Panu. Tak bowiem jest napisane w Prawie Pańskim: „Każde pierworodne dziecko płci męskiej będzie poświęcone Panu”. Mieli również złożyć w ofierze parę synogarlic albo dwa młode gołębie, zgodnie z przepisem Prawa Pańskiego.

A żył w Jerozolimie człowiek, imieniem Symeon. Był to człowiek prawy i pobożny, wyczekiwał pociechy Izraela, a Duch Święty spoczywał na nim. Jemu Duch Święty objawił, że nie ujrzy śmierci, aż zobaczy Mesjasza Pańskiego. Za natchnieniem więc Ducha przyszedł do świątyni. A gdy Rodzice wnosili Dzieciątko Jezus, aby postąpić z Nim według zwyczaju Prawa, on wziął Je w objęcia, błogosławił Boga i mówił: 

„Teraz, o Władco, pozwól odejść słudze Twemu w pokoju, według Twojego słowa. Bo moje oczy ujrzały Twoje zbawienie, któreś przygotował wobec wszystkich narodów: światło na oświecenie pogan i chwałę ludu Twego, Izraela”.

A Jego ojciec i Matka dziwili się temu, co o Nim mówiono. Symeon zaś błogosławił Ich i rzekł do Maryi, Matki Jego: „Oto Ten przeznaczony jest na upadek i na powstanie wielu w Izraelu i na znak, któremu sprzeciwiać się będą. A Twoją duszę miecz przeniknie, aby na jaw wyszły zamysły serc wielu.

Była tam również prorokini Anna, córka Fanuela z pokolenia Asera, bardzo podeszła w latach. Od swego panieństwa siedem lat żyła z mężem i pozostała wdową. Liczyła już osiemdziesiąty czwarty rok życia. Nie rozstawała się ze świątynią, służąc Bogu w postach i modlitwach dniem i nocą. Przyszedłszy w tej właśnie chwili, sławiła Boga i mówiła o Nim wszystkim, którzy oczekiwali wyzwolenia Jerozolimy.

A gdy wypełnili wszystko według Prawa Pańskiego, wrócili do Galilei, do swego miasta Nazaret. Dziecię zaś rosło i nabierało mocy, napełniając się mądrością, a łaska Boża spoczywała na Nim.

Łk 2,22-40

Symeon zapowiada rolę dzie­ciątka Jezus, które przyniesiono do świą­tyni (2,21-40).

Oprócz kantyku Nunc Dimittis (2,29-32) Łukasz wykorzystał tutaj jako materiał źródłowy opowieść o Annie i Elkanie z 1 Sm 1-2. Elkanie i jego niepłodnej żonie Annie urodził się syn, Samuel, który został ofiarowany Bogu. Stary człowiek, kapłan Heli, dokonał obrzędu ofiarowania w świątyni w Szilo i pobłogosławił rodziców Samuela. Łukasz rozwinął to podanie wprowadzając temat wypełnienia obietnicy, świątyni, uniwersalizmu, odrzucenia, świadec­twa i kobiety.
Budowa opowiadania jest nastę­pująca:
2,21-24 tworzy tło dla podwójnego świa­dectwa Symeona i Anny w 2,25-38, zaś 2,39-40 stanowi podsumowanie. Główny punkt teolo­giczny całości tworzy 2,29-32. Budowa Łukaszowych mów w Dz świadczy o jego umiejętności łączenia różnych tradycji z własnymi poglądami teologicznymi i tworzenia powiązań między mo­wami. Tę samą cechę można dostrzec w malowaniu kon­trastów i w kształtowaniu kolejnych zwiastowań w 1,5-2,52; 1,46-55; 1,68-79; 2,14; 2,29-32: Mesjasz z pokolenia Dawida, Jezus, jest nie tylko Zbawi­cielem niektórych, chociaż to oni zostali wybra­ni, lecz wszystkich ludzi; pokonuje On wysiłki swoich nieprzyjaciół zaprowadzając pokój. W 2,29-32 pojawia się temat uniwersalizmu, bę­dący jednym z wyróżników Łk.

22-24. Wersety te nawiązują do Wj 13,2.13 i Kpł 12,8. Rodzice Jezusa właściwie, pobożnie wypełniają Prawo Mojżesza. Ofiara, którą złożyli wskazuje na to, że byli ludźmi ubogimi (Kpł 12,8). Zgodnie ze zwyczajem, Maryja powinna położyć dłonie na gołębiach, następnie kapłan niósł je do południowo-zachodniego rogu ołtarza, skręcał kark jednemu i składał go jako ofiarę przebłagalną za grzech, na­stępnie palił drugiego jako ofiarę całopalną.

22. ”Prawa Moj­żeszowego”: Zob. też 2,23.24.27.39. „Celem Łuka­sza jest podkreślenie posłuszeństwa Prawu Moj­żeszowemu. Nowa droga Bożego zbawienia bę­dzie wiodła przez posłuszne wypełnienie tego Prawa" (FGL 421). Prawa dotyczące oczyszcze­nia znajdują się Kpł 12,2-8; Łk 2,22 zawiera alu­zję do Kpł 12,6, zaś Łk 2,24 do Kpł 12,8. Prawo dotyczące poświęcenia pierworodnego dziecka płci męskiej znajduje się w Wj 13,1-2. Kiedy dziecko kończyło pierwszy miesiąc życia trzeba było wykupić je za cenę pięciu szekli (Lb 3,47-48; 18,15-16). Łukasz nie wspomina o tym, lecz pisze o ofiarowaniu Jezusa, czego nie regulują przepisy ST. Wydaje się, że Łukasz akcentuje ofia­rowanie poświęconego Bogu Jezusa, by nawią­zać do ofiarowania Samuela w 1 Sm 1,22-24 i do swoich dwu ulubionych interpretacyjnych frag­mentów ST: Pana wstępującego do swojej świąty­ni (Ml 3,1-2); Jezusa w świątyni jako Najświętsze­go, który przyszedł po 70 tygodniach (Dn 9,24). Zob. BBM, 445-446.

”Jerozolimy”: Łukasz używa tutaj formy Hierosolyma, do której sięgnie rów­nież w 13,22; 17,28; 23,7 oraz 25 razy w Dz. W 2,25 używa gr. nazwy Ierousalem, która zo­stanie użyta jeszcze 26 razy w tej Ewangelii i 39 razy w Dz. Wysiłki zmierzające do precyzyjnego teologicznego odróżnienia tych dwóch gr. wy­razów nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Zamienne używanie dwóch różnych nazw na określenie Jerozolimy w 2,22.25 oraz w Dz 1,4.8 może wskazywać na literacki zamysł Łukasza. Sięgając po pośrednią wersję etymologiczną roz­powszechnioną w starożytności na obszarze Mo­rza Śródziemnego, za pomocą przeciwieństwa Łukasz ukazuje, że Hierosolyma, która pojawia się jako pierwsza i oznacza „święte Salem" czy „święte miejsce", stanowi etymologiczne opar­cie nazwy Ierousalem, która pojawia się jako dru­ga. Zob. D.D. Sylva, ZNW 74 (1983), 207-221. Je­rozolima jest bardzo ważnym tematem i symbo­lem w Łk, wskazując na Boże błogosławieństwo i ukazując ciągłość między obietnicą a jej wypeł­nieniem oraz między judaizmem a odnowionym Izraelem, który rozpoczyna wędrówkę z Jerozo­limy aż po krańce ziemi (Dz 1,8).


25-26. Opisane spotkanie z Symeonem miało bez wątpienia miejsce na Dziedzińcu Kobiet. Boża interwencja na rzecz Izraela została opisana jako „pociecha" lub „pocieszenie" (por. np. Iz 49,13; 51,3; 52,9; 66,13). „Duch Święty" był w sposób szczególny łączony z 'proroctwem. Na temat słów „nie ujrzy śmierci aż zobaczy Mesjasza Pańskiego", por. Ps 91,16; Tb 10,13 i 11,9; czasami w Starym Testamencie sprawiedliwy nie ujrzy nieszczęścia, zaś nieprawy nie doświadczy dobra (np. 2 Krl 6,2; 22,20).

25. ”Symeon”: Ten stary człowiek, którego imię znaczy „słuchający", został opisany w po­dobny sposób jak rodzice Jana Chrzciciela (1,6).

”pociechy Izraela”: Iz 40,1 w LXX oraz 66,12-13 w LXX stanowią tło oczekiwania na zbawczy akt Boga.

”Duch Święty”: Dar tego stwórczego życia „nie przyniósł religijnego zaspokojenia, lecz głód i pragnienie ostatecznego spełnienia (...) Bli­skość wypełnienia obietnicy dominowała w ży­ciu Symeona i tych, którzy go słuchali" (Schweizer, Good News 56).


27-32. Uwielbienie Symeona jest wyrazem starotestamentowej pobożności, podobnie jak Rdz 46,30 oraz takich proroctw jak Iz 42,6 i 49,6.

27. ”świątyni”: Chociaż Sy­meon nie był kapłanem, podobnie jak Anna jest wyrażeniem istoty kultu świątynnego: służby Bogu. Teraz wszystko jest już przygotowane do Nunc Dimittis Symeona, ponieważ „Prawo, Duch proroczy i kult świątynny połączyły się, by stworzyć scenę, na której ukazana zostanie wiel­kość Jezusa" (BBM 53).

29. Słownictwo użyte www. 29-32 zdaje się być zaczerpnięte z pism Izajasza: 52,9-10; 49,6; 46,13; 42,6; 40,5 (tamże 458).

30. ”zbawienie”: Temat ten pobrzmiewa w zwiastowaniach zawartych w 1,5-2,52, stwarza­jąc czasami napięcie teologiczne: 1,47; 1,71.77; 2,11.

31-32. Boże zbawienie poszerza w Jezusie swe granice, obejmując Boży lud Izraela, a na­stępnie inne narody (zob. 24,44-47). Narodów nie można traktować jako władców, którzy mu­szą zostać strąceni z tronu (1,51-53), czy jako nie­przyjaciół, którzy powinni zostać pokonani (1,69-71); oni również są dziedzicami Bożych obietnic.

33-35. Proroctwo w żydowskiej i grecko-rzym-skiej tradycji było często niezrozumiałe, łatwiejsze do pojęcia dopiero później, nie zaś w czasie gdy było wypowiadane. Słowa Symeona nawiązują przy­puszczalnie do „kamienia obrazy" z Iz 8,14-15 i za­powiadanego zmartwychwstania. „Miecz" może oznaczać cierpienia Maryi spowodowane męką Jezusa (ból matki może symbolizować cierpienia syna zob. np. Sdz 5,28).

34. Antycypując jeden z szerszych te­matów swojej Ewangelii, Łukasz zwraca uwagę, że wielu Bożych wybranych odrzuci Jezusa (zob. 4,16-30). Scenicznym szeptem Łukasz zapowia­da krzyż.

35. ”miecz”: Najbardziej pouczającą pa-ralelą ze ST jest Ez 14,17 i miecz rozróżniania. „Obraz ten ukazuje selektywny miecz sądu, nisz­czący jednych i oszczędzający drugich, miecz roz­różniania a nie jedynie kary..." (BBM 464). Ma­ria, wzór człowieka wierzącego, także będzie musiała podjąć decyzję „za" lub „przeciw" Boże­mu objawieniu w Jezusie; więzi rodzinne nie ro­dzą wiary.

36. Chociaż w Starym Testamencie występują prorokinie, odgrywają one jednak znacznie mniej­szą rolę od proroków w tradycji żydowskiej pocho­dzącej z tego okresu. Imię „Anna" (Tb 1,9) odpo­wiada hebrajskiemu imieniu z 1 Sm 1,2.

”Anna”: Jej imię znaczy „Łaska, przy­chylność". Podobnie jak Symeon, także Anna sta­nowi ucieleśnienie oczekiwania na Pana. Składa ciche świadectwo o znaczeniu Jezusa dla ludzi, którzy z niecierpliwością oczekują odkupienia. Zestawienie Symeona i Anny odpowiada zesta­wieniu Zachariasza i Elżbiety w rozdz. 1. i zapo­wiada inny wielki Łukaszowy temat: „Łukasz w taki sposób porządkuje materiał, że mężczyź­ni i kobiety stają razem przed Bogiem. Są równi dostojeństwem i łaską, otrzymali te same dary i mają te same obowiązki (por. Rdz 1,27; Ga 3,28)" (Flender, Luke 10). Inne pary występu­jące w Łk to wdowa z Sarepty i Naaman (4,25-28), uzdrowiony opętany i teściowa Piotra (4,31-39), setnik z Kafarnaum i wdowa z Nain (7,1-17), Szymon i grzesznica (7,36-50), kobiety przy grobie i uczniowie idący do Emaus (23,55-24,35), Lidia i naczelnik więzienia w Filippi (Dz 16,13-34).


37-38. Kultura żydowska i grecko-rzymska często przedstawiała wdowy, które nie wyszły powtórnie za mąż, jako niewiasty pobożne i wierne Bogu. Ju­dyta, słynna wdowa w tradycji żydowskiej, miała żyć we wdowieństwie aż do śmierci w 105 roku. Jeśli dodamy dwie liczby, które zostały tutaj poda­ne (siedem i osiemdziesiąt cztery - przyjmując osiemdziesiąt cztery lata za okres wdowieństwa Anny, nie zaś za jej wiek, i założymy, że wyszła za mąż w typowym w owych czasach wieku czterna­stu lat) - dojdziemy do wniosku, że także liczyła sobie 105 lat.

39. Nazaret”: Łukasz kończy temat znaczenia ofiarowania Jezusa w świątyni w Je­rozolimie opisem podróży świętej rodziny do Nazaretu. Do świątyni powrócą w 2,41-52.

40. ”nabierało mocy”: Zob. opis w J 1,80.

”łaska Boża”: Pobrzmiewa tutaj echo 1 Sm 2,21.26, opo­wieści o Samuelu, która wywarła silny wpływ na narrację Łukasza w 2,21-40.

Katolicki Komentarz Biblijny,
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001
:.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu,
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000
:.

 

 

Tekst i komentarz z Komentarza Żydowskiego do Nowego Testamentu. David H. Stern. Oficyna Wydawnicza Vocatio. Warszawa 2004

DRUGIE CZYTANIE
Dlatego jako Boży lud wybrany, święty i gorąco umiłowany, przyobleczcie się we współczucie i uprzejmość, pokorę, łagodność i cierpliwość. Bądźcie wyrozumiali dla siebie nawzajem; jeśli ktoś ma do kogoś pretensje, niech mu przebaczy. W istocie, tak jak Pan wam przebaczył, tak i wy macie przebaczać.
Nade wszystko zaś przyobleczcie się w miłość, która doskonale wszystko spaja, i niech szalom, który pochodzi od Mesjasza, decyduje o postanowieniach waszego ser­ca, bo dlatego właśnie zostaliście powołani, by być częścią jednego Ciała.
I bądźcie wdzięczni - niech mieszka w was Słowo Mesjasza z całym swym bogactwem, gdy nauczacie i doradzacie sobie wzajemnie, gdy śpiewacie psalmy, hymny i ducho­we pieśni, wdzięczni Bogu w swoich sercach. Wszystko zatem, co robicie czy mówicie, czyńcie w imię Pana Jeszui, składając przez Niego dzięki Bogu Ojcu.
Żony, bądźcie uległe mężom, jak to przystoi w Panu.
Mężowie, kochajcie swoje żony i nie traktujcie ich surowo.
Dzieci, bądźcie posłuszne rodzicom we wszystkim, bo to się podoba Panu.
Ojcowie, nie drażnijcie swoich dzieci i nie wywołujcie w nich rozgoryczenia, żeby nie traciły ducha.

 

(Kol 3,12-21)

 

12. Boży lud wybrany. Wyrażenie to znajdujemy w Rz 8,33 i Tt 1,1; zob. też Mt 24,31; Mk 13,27. Jak jasno wynika z w. 10-11, nie-Żydzi, którzy powierzyli siebie Bogu i żydowskiemu Mesjaszowi Jeszui, zostali wszczepieni w Isra'ela (Rz 11,17-24zKK) I wraz z Żydami, którzy uczynili to samo, są współuczestnikami tego, co obiecał Bóg. (zob. Też Ef 2,11-3,11). Nie oznacza to jednak – jak chciałby pewien skądinąd pożyteczny komentarz – że “Izrael był wybranym ludem Bożym, ale w nowym zrządzeniu Opatrzności rolę tę przejął Kościół”.

15. Szalom oznacza w tym miejscu raczej coś w rodzaju pełni, zupełności niż pokoju (zob. Mt 10,12zK). Pełnia czy też jedyność Mesjasza, Jego rola, polega na dokonywaniu sądu, decydowaniu, planowaniu I rządzeniu w sercu wierzącego (por. Flp 2,1-13)

16-17. Por. podobny nakaz w Ef 5,18-20, gdzie w miejscu określenia ”Słowo Mesjasza” widnieje słowo “Duch”


EWANGELIA

 

Kiedy nadszedł czas ich oczyszczenia według Tory Moszego, wzięli Go do Jeruszalaim, aby Go ofiarować Adonai (jak napisano w Torze Adonai: „Każdy pierworodny płci męskiej ma być poświęcony Adonai), a także aby złożyć ofiarę z pary synogarlic lub dwóch młodych gołębic, jak tego wymaga Tora Adonai. Był w Jeruszalaim człowiek imieniem Szim'on. Człowiek ów był caddikiem, był pobożny, wyczekiwał żarliwie Boga, aby pocieszył Isra'ela, a Ruach Ha-Kodesz był nad nim. Ruach Ha-Kodesz objawił mu, że nie umrze, póki nie ujrzy Mesjasza Adonai. Za podpowiedzią Ducha udał się na teren Świątyni, a kiedy rodzice wnieśli dziecię Jeszuę, aby z Nim postąpić według wymagań Tory, Szim'on wziął Go w ramiona, uczynił b'rachę Bogu i rzekł:
„Teraz, Adonai, według Twego słowa
sługa Twój jest spokojny, a Ty pozwól mu odejść.
Bo ujrzałem na własne oczy Twoje jeszu'a,
które przygotowałeś w obecności wszystkich ludów:
światłość, która przyniesie objawienie goim
i chwałę Twojemu ludowi Isra'elowi".
Ojciec i matka Jeszui zdumiewali się tym, co mówi o Nim Szim'on.34 Szim'on pobłogo­sławił ich i powiedział matce dziecka, Miriam:
„To dziecko sprawi, że wielu w Isra'elu upadnie i powstanie,
stanie się znakiem, przeciwko któremu będą występować.
Co więcej, miecz przeszyje również twoje serce.
Wszystko to stanie się, aby ujawnić najskrytsze myśli wielu ludzi".
Była tam też prorokini Chana Bat-P'nu'el z plemienia Aszera. Była bardzo stara. Z mężem żyła siedem lat po ślubie i od tego czasu pozostała wdową. Miała teraz osiem­dziesiąt cztery lata. Nigdy nie opuszczała terenów Świątyni, ale wielbiła tam Boga nocą i dniem, poszcząc i modląc się. Nadeszła akurat w tej chwili i zaczęła dziękować Bogu i rozpowiadać o dziecku wszystkim, którzy wyczekiwali oswobodzenia Jeruszalaim.
Kiedy Josef i Miriam dopełnili wszystkiego, czego wymaga Tora Adonai, wrócili do Galil, do swego miasta Naceret.
Dziecko rosło i nabierało sił, i napełniało się mądrością - łaska Boża była nad Nim.

(Łk 2,22-40)

22-24. Wersety te zawierają opis przestrzegania dwóch elementów prawa żydowskiego: pidion-haben (wykupienia pierworodnego syna) oraz oczyszczenia matki po porodzie.
Uroczystość wykupienia pierworodnego potomka płci męskiej przypomina Żydom o ich wykupieniu z niewoli w Egipcie (Wyj­ścia 13,2-16) i o tym, jak ocaleli przed ostatnią z dziesięciu plag, jakie spadły na Egipcjan - przed zagładą ich pierworodnych synów (Wyj­ścia 11,45; 12,29-30) - dzięki temu, że zgod­nie z Bożym nakazem, zabili baranka i pomazali odrzwia jego krwią. Widząc ją, anioł śmierci omi­jał rodziny Izraelitów (Wyjścia 12,3-14.21-28).
Każda zatem rodzina poświęca swego pierwo­rodnego do służby Bożej, ale potem wykupuje chłopca za cenę pięciu szekli świątynnych (Liczb 18,16). Za to Bóg przyjmuje lewitów, potomków Jakubowego syna Lewiego, do służby w Przybytku czy Świątyni (Liczb 3,12-13.45; 8,14-19).
Pidion-haben ma miejsce, kiedy syn skończy 30 dni (Liczb 3,14). Dziś dokonuje się tego zwykle w 31 dniu życia, ale nie jest to wymóg biblijny. Relacja w. 22 sugeruje, że albo Miriam i Josef poszli do Jeruszalaim w czasie pidion-haben i pozostali tam przez dziesięć dni aż do czasu oczyszczenia Miriam, albo też że przełożyli oni pidion-haben do czasu obrzędu oczyszczenia.
Oczyszczenie matki opisano w Księdze Kap­łańskiej 12,1-8. Matka syna pozostaje rytualnie nieczysta przez 40 dni po jego urodzeniu. Czter­dziestego pierwszego dnia składa się ofiarę:

Jednoroczne Jagnie na ofiarę całopalną i młodego gołę­bia lub synogarlicę na ofiarę za grzech. [...] Jeśli jednak nie stać jej na Jagnie, może wziąć parę synogarlic lub dwa młode gołębie, [...] a kohen dokona za nią przebłagania i będzie oczyszczona (Kapłańska 12,6-8).

Z faktu, że Łukasz odwołuje się do tego frag­mentu (w. 24), wnioskujemy, że Josef i Miriam byli raczej ubodzy. W dzisiejszym judaizmie ortodoksyjnym kobiety nie mogą składać ofiar, bo nie ma Świątyni, mogą jednak zanurzyć się w mikwe, co jest przynajmniej częściowym wy­pełnieniem rytuału oczyszczenia.

Czas ich oczyszczenia. Tylko Miriam była rytualnie nieczysta, toteż liczba mnoga jest tutaj za­skoczeniem. Łukasz mógł mieć na myśli koniecz­ność jej oczyszczenia wraz z rytuałem wykupienia Jeszui. Bądź też Josef mógł wraz z Miriam poddać się rytuałowi oczyszczenia - było to dozwolone, choć nie nakazane (por. oczyszczenie Sza'ula w Dz 21,22-27zKK). W naszych czasach - choć nie wymaga tego ani Tora spisana, ani ustna - nie­którzy ortodoksyjni Żydzi zanurzają się w mikwe w piątkowe popołudnie, aby rytualnie oczyścić się przed nadejściem szabbatu.

25. Wyczekiwał żarliwie Boga, aby pocieszył Isra'ela. To „pocieszenie" stanowi główny temat części Księgi Izajasza (rozdz. 40-66), do której Szim'on kilkakrotnie się odwołuje w w. 29-35. Pocieszenie, o którym prorokował Izajasz, mia­ło nadejść przez Mesjasza (zob. Izajasz 40,1; 49,13; 52,9).

29-32. Wersety te są na Zachodzie znane pod nazwą Nunc dimittis. Podobnie jak Magnificat Miriam (1,46-55zK) i Benedictus Z'charii (1,68-79zK), opierają się one na Tanach zarów­no pod względem stylu, jak i pod względem tematyki. Wersety 30-31 blisko wiążą się z Iza-jaszem 40,5 w przekładzie Septuaginty, gdzie czytamy: „wszelkie ciało ujrzy zbawienie Boże", oraz z Izajaszem 52,10.

Jeszu'a. To tłumaczenie greckiego soterion; oba słowa oznaczają „zbawienie". Mamy tu jednak do czynienia z grą słów, bo hebrajskie jeszu'a to zarazem żeńska forma imienia Me­sjasza - Jeszua (zob. Mt 1,21zK).

32.Światłość, która przyniesie objawienie goim. Por. Izajasz 42,6: „Jam jest Adonai [...] i uczynię ciebie przymierzem dla ludu" - czyli dla Żydów - „oraz światłością dla goim" (po­gan, narodów, nie-Żydów; zob. Mt 5.47K). Po­dobnie Izajasz 49,6: „Uczynię cię też światłością goim", i Izajasz 51,4.

34 Por. Izajasz 8,14.

36 Plemię Aszera, jedno z „dziesięciu zaginio­nych plemion Izraela", które zanikły po podboju Północnego Królestwa w 722 roku p.n.e. (zob. J 4,9K), tak że w Ziemi pozostało tylko plemię J'hudy i Binjamina oraz plemię L'wiego, służą­ce w Świątyni. Jednakże w poszczególnych ro­dzinach mogła przetrwać tożsamość plemienna i przekaz genealogiczny.

37. Miała teraz osiemdziesiąt cztery lata. Inna - choć mniej prawdopodobna - możliwość: „Była wdową od osiemdziesięciu czterech lat".

38. Wyczekiwali oswobodzenia Jeruszalaim albo też „odkupienia Jeruszalaim". Por. Izajasz 52,9: „Bo Adonai pocieszył swój lud, odkupił Jeruszalaim". Wszystkie fragmenty z Izajasza cytowane w w. 25-28 w dużym stopniu opie­rają się na tych fragmentach z Izajasza, które utożsamiają Mesjasza z ludem izraelskim; zob. w. 25K;Mt2,15K.
----------------------------------

Adonai - Pan, Jahwe
b'racha -błogosławieństwo
caddik – człowiek sprawiedliwy
goim - poganie, narody,nie-Żydzi
Hanna Bat-Pnuel - Hanna (Anna) córka Fanuela
Jeruszalaim - Jerozolima, Jeruzalem
Jeszua - Jezus, Jozue
jeszua - zbawienie (gra stów z imieniem Jeszua)
Miriam - Maria
Ruach Ha-Kodesz - Duch Święty
Szim'on - Szymon, Symeon
Tora - Nauka, Prawo, Piecioksiąg Mojżesza