Niezwykle ciekawy artykuł, który w moim odczuciu zachowuje optykę "złotego srodka", skłania jednocześnie do wejścia w polemikę - przynajmniej w tych kwestiach, które odebrałem jako nieufność wobec samego symbolu. Paul Ricoeur utrzymywał, że symbol na pewnym etapie jego odczytywania „odrywa się od autora” i niejako zaczyna żyć własnym życiem. Oczywiście można w tym znaleźć pewne zagrożenia – relatywizacją i zatraceniem pierwotnego sensu przez narastająca wieloznaczność odczytu. Czy jednak nie jesteśmy skazani na mimowolną ewolucję pierwotnych sensów? Przywołany już Ricoeur stosował też obrazowe powiedzenie, że „szczep przemienia dziczkę”. W świetle tych słów można się spodziewać, że nadawanie nowych znaczeń dawnym tekstom, jeśli tylko czynione jest w duchu Ewangelii, owocować będzie coraz szlachetniejszym gronem, bo przecież wierzymy, że i Duch Święty wieje stosownie do czasów (co nie znaczy, że się do nich „dopasowuje”).

Nic nie stoi w miejscu – nowe odszyfrowanie symbolu nie musi nieść zmiany samego Słowa, ani jego głębokiej intencji. W 1 Liście do Tesaloniczan czytamy: „głoszenie Ewangelii wśród was nie dokonało się przez samo tylko słowo, lecz przez moc i przez Ducha Świętego, z wielką siłą przekonania.” (Tes 1,5). Kiedy więc czytam Pismo, staram się je odbierać najpierw tak, jak mogli je odczytywać bezpośredni adresaci (tłum słuchający przypowieści Jezusa czy uczniowie odczytujący listy apostołów) – z ich świadomością, ich religijnością, ich perspektywą widzenia rzeczywistości. Jednak zaraz potem przychodzi powtórne odczytanie – w kontekście naszych czasów i przez pryzmat całej historii Kościoła. Widać w tym ogrom przebytej drogi i widać w wielu miejscach rozległy dorobek reinterpretacyjnej przebudowy (lub dobudowy) pierwotnych znaczeń – oczywiście z zachowaniem samego rdzenia znaczeniowego, który jest zakorzeniony w Duchu.

W dziejach odczytywania Biblii to samo słowo niosło więc nieco odmienne skojarzenia, wyobrażenia, a nawet konkluzje - bo wraz z wędrówką pokoleń zmieniały się horyzonty. Inaczej dziś patrzymy na rolę kobiety, na relację do dzieci, na znaczenie sacrum w życiu Kościoła. Zmieniło się traktowanie innowierców, nieco inną optykę przykładamy do wglądu w przestrzeń wiary i nadziei. Myślę, że to wszystko dzieje się za sprawą nieustannej reinterpretacji słów Biblii, które wciąż pozostają tym samym Fundamentem. Tylko zewnętrznie Kościół się zmienia – tak jak na grubych murach romańskich wzrosły strzeliste wieże surowego gotyku, a ten z czasem wypełnił się bogactwem baroku i ludzkim sercem renesansu… Fundament pozostaje ten sam – jest nim Ewangelia odczytywana w Jezusie Chrystusie, dzięki czemu ta sama budowla od wieków stoi bez większych pęknięć, choć z pewnością ci co ją wznosili mogliby mieć kłopot z jej rozpoznaniem.