II Niedziela w Wielkim Poście - Rok B

Dzięki uprzejmości Oficyny Wydawniczej „Vocatio” i Księgarni św. Wojciecha (www.mojeksiazki.pl), które wyraziły zgodę na publikację fragmentów wydawanych przez nie pozycji, przedstawiamy czytelnikom cykl: „Zrozumieć Słowo”. Będziemy starali się ukazywać w nim fragmenty Pisma Świętego przewidziane w Liturgii w kontekście historycznym, kulturowym i teologicznym.
Mamy nadzieję, że pomoże to czytelnikom w pełniejszym przeżywaniu spotkania z Chrystusem podczas Eucharystii oraz w coraz lepszym odczytywaniu skierowanego do nas Słowa Bożego i wprowadzaniu go w życie. Zapraszamy do lektury i refleksji.

II Niedziela Wielkiego Postu – Rok B

Czytania mszalne

PIERWSZE CZYTANIE
Ofiara Abrahama

Czytanie z Księgi Rodzaju

Bóg wystawił Abrahama na próbę. Rzekł do niego: „Abrahamie!” A gdy on odpowiedział: „Oto jestem”, powiedział: „Weź twego syna jedynego, którego miłujesz, Izaaka, idź do kraju Moria i tam złóż go w ofierze na jednym z pagórków, jaki ci wskażę”.
A gdy przyszedł na to miejsce, które Bóg wskazał, Abraham zbudował tam ołtarz, ułożył na nim drwa i związawszy syna swego Izaaka położył go na tych drwach na ołtarzu. Potem Abraham sięgnął ręką po nóż, aby zabić swego syna.
Ale wtedy anioł Pana zawołał na niego z nieba i rzekł: „Abrahamie, Abrahamie!”
A on rzekł: „Oto jestem”.
Powiedział mu: „Nie podnoś ręki na chłopca i nie czyń mu nic złego! Teraz poznałem, że boisz się Boga, bo nie odmówiłeś Mi nawet twego jedynego syna”.
Abraham obejrzawszy się poza siebie, spostrzegł barana uwikłanego w zaroślach. Poszedł więc, wziął barana i złożył w ofierze całopalnej zamiast swego syna.
Po czym anioł Pana przemówił głośno z nieba do Abrahama po raz drugi: „Przy sięgam na siebie, mówi Pan, że ponieważ uczyniłeś to i nie szczędziłeś syna twego jedynego, będę ci błogosławił i dam ci potomstwo tak liczne jak gwiazdy na niebie i jak ziarnka piasku na wybrzeżu morza; potomkowie twoi zdobędą warownie twych nieprzyjaciół. Wszystkie ludy ziemi będą sobie życzyć szczęścia na wzór twego potomstwa, dlatego że usłuchałeś mego rozkazu”.
Rdz 22,1-2.9-13.15-18

1. ”A po tych wydarzeniach”: zwyczajowe wprowadzenie do nowej części (15,1; 22,20; 39,7; 40,11)

”Bóg wystawił Abrahama na próbę”: Tylko w tym miejscu Rdz i w całym Pięcioksięgu próba dotyczy jednostki; w innych fragmentach Bóg poddaje próbie naród Izraela (Wj 15,25; 16,4; Pwt 8,2.16; 13,4; 33,8). Typowym kontekstem Bożych prób jest sytuacja Izraela na pustyni, poddawanego sprawdzianom mającym ujawnić jego prawdziwą postawę. Portret poddawanego próbie Abrahama stał się charakterystycznym rysem opowiadania o praojcu do tego stopnia, że tradycja rabiniczna uważała cały ten cykl narracyjny za dziesięć sprawdzianów czy prób, Abraham jako protoplasta Izraela musiał całe swoje życie i przyszłość powierzyć Bogu. Podobnie jak w przypadku Hioba, czytelnik wie o czymś, o czym główny bohater opowiadania nie ma najmniejszego pojęcia, tj. że Bóg poddaje go jedynie próbie.

”Oto jestem”: wyraz całkowitej dyspozycyjności (por. Iz 6,8).

2. Określenie „syna jedynego” nie jest precyzyjne, bowiem Abraham będzie miał również innych synów; już użyte w LXX określenie ton agapēon właściwie oddaje hebrajskie słowo oznaczające „umiłowanego” przez Boga. W każdym słowie Bóg podkreśla wartość, jaką Abraham przywiązuje do tego syna

”Moria”: 2 Krn 3,1 jest jedynym innym tekstem, w którym pojawia się wzmianka o tym miejscu; utożsamia się w nim Moria z jednym ze wzgórz Jerozolimy, na którym Salomon zbudował świątynię; Abraham był zatem pierwszym, który oddawał tam Bogu cześć. Moria jest nazwą opartą na grze hebrajskich słów „widzieć” (rā’â).

11. Anioł Pański przemówił z nieba i otworzył oczy Hagar, by mogła ujrzeć studnię (21,17-19). Ten sam anioł teraz powstrzymuje Abrahama przed zabiciem Izaaka; pośredniczy on w przekazywaniu Bożego słowa i działania.

12. Boży sąd, który rozległ się w głosie anioła, potwierdza całkowite posłuszeństwo Abrahama. Abraham naprawdę lęka się Boga, nie zawahał się bowiem ofiarować Mu swego umiłowanego syna. Ostatecznie nauczył się przekazania kontroli nad własnym życiem, by w ten sposób móc otrzymać je z powrotem jako łaskę.

13. Znalazł się baran ofiarny. To odczytanie zastępuje hebrajskim ‘ahad, „jeden”, bezsensowne masoreckie ‘ahar, „poza siebie” (hebr. resh [r] i daleth [d] często mylono w rękopissacłi). Składanie ofiar z dzieci było szeroko rozpowszechnione w Kanaanie i fenickich koloniach w Afryce Północnej. Obrzęd ten praktykowano nawet w Izraelu, na co wskazują słowa potępienia ofiar z dzieci (2 Krl 16,3; Mi 6,7); składanych w czasach kryzysu jako sposób odwrócenia Bożego gniewu. Izraelici uważali, że pierworodne dzieci należą do Jahwe (Wj 13,11-16; 34,19-20), lecz „odkupywali” je składając inne ofiary. Opowieść ukazuje, w jaki sposób Bóg pokierował założycielem narodu, by „odkupił” swojego pierworodnego, składając ofiarę ze zwierzęcia. Sposób, w jaki Izrael różni się od swych sąsiadów w tym względzie, jest tylko jednym z aspektów bogatej w treści narracji, nie jest też jej głównym przesłaniem.

15-19. Ten sam Anioł Pański powtarza teraz po raz siódmy wielkie obietnice (por. 12,2-3.7; 13,14-17; 15- 17- 18) – co wskazuje na punkt kulminacyjny narracji w ich najbardziej szczodrobliwej formie.

Katolicki Komentarz Biblijny,
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

22,2. Kraj Moria. Jedyną informacją na temat po­łożenia kraju Moria, podaną w tym tekście, jest to, że znajdował się on w odległości trzech dni drogi od Beer-Szeby. Liczba ta może być jednak zwyczaj­nie tradycyjną miarą oznaczającą czas pełnej po­dróży. W każdym razie nie podano, w jakim kierunku udał się Abraham. Druga i ostatnia bib­lijna wzmianka o [BT: górze] Moria pojawia się w 2 Krn 3,1, gdzie odnosi się do miejsca lokalizacji świątyni w Jerozolimie. Nie ma tam jednak żadnej aluzji na temat Abrahama lub epizodu opisanego w tym rozdziale. Ponieważ wzgórza okalające Jero­zolimę są zalesione, Abraham nie musiałby za­bierać drzewa do spalenia ofiary. Jest to zatem przypuszczalnie zwykła zbieżność nazw, nie zaś od­nośnik dotyczący tego samego miejsca.

22,1-2. Ofiary z dzieci. Na Bliskim Wschodzie bóg, który obdarzał ludzi płodnością (E1), był upraw­niony do domagania się swojej części. Przekonanie to znajdowało wyraz w składaniu ofiar ze zwierząt, zboża i dzieci. Teksty pochodzące z kolonii fenickich i punickich (np. Kartagina z Afryki Północ­nej), ukazują rytuał składania ofiar z dzieci jako sposób zapewnienia nieprzerwanej płodności. Bib­lijni prorocy oraz przepisy zawarte w Księdze Po­wtórzonego Prawa i Księdze Kapłańskiej wyraźnie zakazują tej praktyki; z drugiej jednak strony wska­zuje to, że gdzieniegdzie była ona nadal stosowana. W istocie, opowieść o „ofierze", którą Abraham złożył z Izaaka, wskazuje, że patriarcha wiedział o ofiarach z ludzi i nie był zaskoczony żądaniem Jahwe. Jednak biblijna narracja dostarcza rów­nież przykładu zastąpienia ofiary ludzkiej ofiarą zwierzęcą, co wyraźnie odróżnia praktyki Izraela od praktyk stosowanych w innych kulturach.

22,13-18. Ofiara zastępcza. W tym fragmencie ba­ran został złożony w ofierze zamiast Izaaka. Poję­cie ofiary zastępczej nie było tak rozpowszechnio­ne, jak można by się spodziewać. Na Bliskim Wschodzie "rytuały magii sympatycznej wymagały często zabicia zwierzęcia w celu usunięcia groźby wiszącej nad człowiekiem. Jednak z instytucją re­gularnej ofiary łączyło się raczej wyobrażenie daru składanego bogom lub wspólnoty z bóstwem. Nawet w Izraelu niewiele wskazuje na to, że insty­tucja ofiar była pojmowana głównie jako czynność zastępcza, zawierająca element substytutu. Odku­pienie pierworodnych podczas pierwszej Paschy byłoby ważnym wyjątkiem, pojawiającym się jed­nak na marginesie instytucji ofiar.

Komentarz Historyczno-Kulturowy do Biblii Hebrajskiej, John H. Walton,
Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Oficyna Wydawnicza "Vocatio", Warszawa 2005 :.

PSALM RESPONSORYJNY

Refren: W krainie życia będę widział Boga.

Nawet wtedy ufałem, gdy mówiłem:
„Jestem w wielkim ucisku”.
Cenna jest w oczach Pana
śmierć świętych Jego.
Refren.
O Panie, jestem Twoim sługą,
jam sługa Twój, syn Twej służebnicy.
Ty rozerwałeś moje kajdany,
Tobie złożę ofiarę pochwalną
i wezwę imienia Pana.
Refren.
Wypełnię me śluby dla Pana
przed całym Jego ludem.
W dziedzińcach Pańskiego domu,
pośrodku ciebie, Jeruzalem.
Refren.
Ps 116,10 i 15.16-17.18-19

Ps 116 - Indywidualny psalm dziękczynny. Liczne cechy aram. (ww. 7.12.16) wskazują na jego późne powstanie. LXX dzieli psalm na dwa utwory (ww. 1-9 = LXX Ps 114; ww. 10-19 = LXX Ps 115), które odpowiadają głównym częściom.
Struktura: Część I (ww. 1-9): ww.1-4 (udręka psalmisty); ww. 5-9 (ocalenie przez Jahwe); Część II (ww. 10-19): ww. 10-14 (wiara psalmisty i jego śluby); ww. 15-19 (jego lojalność i śluby).

1-4. Fragment przypomina Ps 18,2-7a.

1. ”Miłuję Pana”: Por. Ps 18,2. Dosłownie: „Miłuję, ponieważ [kî] Jahwe wysłuchał”. Kolejny czasownik z domyśłnym dopełnieniem rozpoczyna Część II (w. 10): „Ufałem (Jahwe), ponieważ [kî]…”.

7. „Wróć, moja duszo”: Gdy ktoś zasłabł (z powodu głodu czy strachu), myślano, że jego dusza/duch „odeszła” od niego. Gdy osoba dochodziła do siebie, dusza „wracała’. Psalmista zapewnia swą duszę, że może bezpiecznie wrócić po przerażającym doświadczeniu (ww. 3-4). Por. Rdz 35,18; 1 Sm 30,12; Ps 23,3; Dn 10,17.

13. ”Wezwę imienia Pańskiego”: W w. 2 psalmista wzywa imię Pańskie z lęku; w ww. 13 i 17 ta sama fraza oznacza wielbienie Jahwe w świątyni.

15. ”Drogocenną jest w oczach Pana śmierć Jego czcicieli”: Tekst niejasny. Trudno zrozumieć, dlaczego ich śmierć ma być „drogocenna dla Jahwe.

19. Podobnie jak końcowy werset Części I (w. 9) mówi o „krainie żyjących” (tj. świątyni), ostatni werset Części II wyraźnie wymienia „dom Pański” [świątynię].

Katolicki Komentarz Biblijny,
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

116.13. Kielich zbawienia. Związek tego wersetu z wypełnieniem ślubów w świątyni wskazuje, że ofiary z płynów (libacje) miały stanowić świadec­two Bożej dobroci i opieki. W świecie starożytnym libacja była powszechną formą dziękczynienia, czę­sto przedstawianą na egipskich, fenickich i mezopotamskich reliefach. Ofiara z płynów symbolizuje wybawienie (zbawienie) udzielone przez bóstwo, często też stanowi wybawienie od złożonego ślu­bu.
116.14. Wypełnienie ślubów. W większości kultur Bliskiego Wschodu śluby miały charakter dobro­wolny i warunkowy (m.in. w państwie Chetytów, Ugarit, Mezopotamii oraz, rzadziej, w Egipcie). W świecie starożytnym śluby najczęściej składano w kontekście prośby zanoszonej do bóstwa. Wa­runkiem spełnienia ślubu było zwykle uzyskanie czegoś od bóstwa lub otrzymanie jego ochrony. Przedmiotem ślubu był najczęściej dar, który miał zostać złożony bogom. Dar ten przyjmował zwykle formę ofiary, zdarzały się też jednak dary na rzecz sanktuarium lub kapłanów. Śluby spełniano zwykle w sanktuarium, zaś sama uroczystość miała charak­ter publiczny. W literaturze ugaryckiej król Keret składa ślub, prosząc bóstwo o żonę, która urodzi mu potomka. W zamian przyrzeka złożyć bogu zło­to i srebro w ilości odpowiadającej wadze oblubie­nicy.

Komentarz Historyczno-Kulturowy do Biblii Hebrajskiej, John H. Walton,
Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Oficyna Wydawnicza "Vocatio", Warszawa 2005 :.

DRUGIE CZYTANIE
Bóg nie oszczędził dla nas własnego Syna

Czytanie z Listu świętego Pawła Apostoła do Rzymian

Bracia:
Jeżeli Bóg z nami, któż przeciwko nam? On, który nawet własnego Syna nie oszczędził, ale Go za nas wszystkich wydał, jakże miałby nam wraz z Nim i wszystkiego nie darować? Któż może wystąpić z oskarżeniem przeciw tym, których Bóg wybrał? Czyż Bóg, który usprawiedliwia? Któż może wydać wyrok potępienia? Czy Chrystus Jezus, który poniósł za nas śmierć, co więcej - zmartwychwstał, siedzi po prawicy Boga i przyczynia się za nami?
Rz 8, 31b-34

Hymn na cześć miłości Bożej zamanifestowanej w Chrystusie (8,31-39).
Omówiwszy różne aspekty nowego życia w jedności z Chrystusem i jego duchem, oraz podstawy chrześcijańskiej nadziei, Paweł kończy tę część listu retorycznym (hymnicznym?) fragmentem o miłości Boga objawionej w Chrystusie Jezusie. Fragment ten cechują nasycony emocjami język oraz powtarzające się rytmiczne frazy.

31. Stary Testament często mówi, że Bóg jest „razem z” lub „po stronie” swojego ludu (Ps 56,9; 118,6; 33,21; Ez 34,30; 36,9). Każdy, kto występował przeciwko Izraelowi, występował przeciwko Niemu (zob. Iz 50,8; por. 54,17).

”któż przeciwko nam”: Terminologia zaczerpnięta z sali rozpraw, podobna do użytej w Hi i 3 rozdz. Za. Boży plan zbawienia wyraźnie ukazuje chrześcijanom, że Bóg jest po ich stronie.

32. ”On, który nawet własnego Syna nie oszczędził”: Zob. 5,8; 8 3. Słowa te mogą stanowić nawiązanie do Rdz 22,16 – do Abrahama, który nie oszczędził Izaaka. Bóg-sędzia wydal już wyrok pomyślny dla nas; dlatego nie ma powodu oczekiwać, by zmienił swój werdykt w przyszłości.

33-35. Bóg jawi się tutaj jako adwokat (Rz 8,30 na sądzie w dniu ostatecznym. Teksty żydowskie w wyrażają pewność, że Bóg ostatecznie obroni Izraela, jak to czynił co roku w Dzień Przebłagania. Paweł jest pewien, że Bóg obroni chrześcijan dzięki wstawiennictwu Chrystusa.

Przedmiotem dyskusji są znaki interpunkcyjne użyte w tym wersecie. Wszystkie pytania należy traktować jako retoryczne.

33. ”Któż może wystąpić z oskarżeniem przeciw tym, których Bóg wybrał?”: Paweł zakłada oczywiście odpowiedź przeczącą. Możliwa aluzja do Iz 50,8-9 skłania niektórych komentatorów do rozumienia tego zdania jako stwierdzenia, na które następujące po nim pytanie stanowi reakcję.

34. ”co więcej – zmartwychwstał”: Paweł kieruje uwagę czytelnika na zmartwychwstanie Chrystusa (por. 4,24-25) oraz rzadkie odniesienie do wywyższenia Chrystusa (bez nawiązania do jego wniebowstąpieniu).

”przyczynia się za nami”: Paweł przypisuje uwielbionemu Chrystusowi działanie, które stanowi kontynuację obiektywnego aspektu odkupienia ludzkości: nadal wstawia się on u Ojca za chrześcijanami W Hbr 7,25; 9,24 działalność wstawiennicza połączona jest z kapłańskim urzędem Chrystusa – myśl, która nie pojawia się w pismach Pawłowych, Por. 1,J 2,1

Katolicki Komentarz Biblijny,
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu,
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :

ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ
Aklamacja: Chwała Tobie, Królu wieków
Z obłoku świetlanego odezwał się głos Ojca:
„To jest mój Syn umiłowany, Jego słuchajcie”.
Aklamacja: Chwała Tobie, Królu wieków
Por. Mt 17,7

EWANGELIA
Przemienienie Pańskie

Słowa Ewangelii według świętego Marka

Jezus wziął z sobą Piotra, Jakuba i Jana i zaprowadził ich samych osobno na górę wysoką. Tam przemienił się wobec nich. Jego odzienie stało się lśniąco białe tak, jak żaden wytwórca sukna na ziemi wybielić nie zdoła. I ukazał się im Eliasz z Mojżeszem, którzy rozmawiali z Jezusem.
Wtedy Piotr rzekł do Jezusa: „Rabbi, dobrze, że tu jesteśmy; postawimy trzy namioty: jeden dla Ciebie, jeden dla Mojżesza i jeden dla Eliasza”. Nie wiedział bowiem, co należy mówić, tak byli przestraszeni.
I zjawił się obłok, osłaniający ich, a z obłoku odezwał się głos: „To jest mój Syn umiłowany, Jego słuchajcie”. I zaraz potem, gdy się rozejrzeli, nikogo już nie widzieli przy sobie, tylko samego Jezusa.
A gdy schodzili z góry, przykazał im, aby nikomu nie rozpowiadali o tym, co widzieli, zanim Syn Człowieczy nie powstanie z martwych. Zachowali to polecenie, rozprawiając tylko między sobą, co znaczy powstać z martwych.
Mk 9,2-10

Bóg objawił swoją chwałę Mojżeszowi na Górze Synaj, gdy więc zszedł na dół, jego twarz jaśniała Bożą chwałą (Wj 32-34). W Mk 9,2-13 chwała Jezusa, który jest większy od Mojżesza i Eliasza, również została objawiona na górze. On zatem w sposób doskonały mówi w imieniu Boga (Pwt 18,18-19)

2. Góra Synaj była miejscem, na którym Bóg objawił swoją chwalę. Jezus czeka „sześć dni” zanim wstąpi na górę, by podkreślić to samo (Wj 24,16). Fakt, że Jezus zabiera ze sobą towarzyszy, może być nawiązaniem do Wj 24,1.9, chociaż nie jest to do końca jasne (według tej relacji wraz z Mojżeszem obecnych było 70 starszych). Przemienienie lub transformacja występuje zarówno w greckich mitach, jak i w żydowskiej literaturze apokaliptycznej; w każdym razie tłem przemienienia Jezusa musi być gloryfikacja Mojżesza na Górze Synaj.

”Po sześciu dniach”: Określenie ram czasowych mogło być częścią tradycyjnej opowieści. Może też mieć jakiś związek z przygotowaniem Izraela do oczyszczenia na Synaju (zob. Wj 24,15-16). Możliwe jest również, ponieważ siódmy dzień następuje po szóstym, że jest to zapowiedź tygodnia pasyjnego w Jerozolimie.

”Piotra, Jakuba i Jana”: Zob. komentarz do 5,37. W Łk 9,28 czytamy, że Jezus udał się na górę, aby się modlić; Marek nie wyjaśnia, dlaczego Jezus to uczynił,

”na górę wysoką”: Tradycja wskazuje na górę Tabor lub Hermon. Góry były typowym miejscem nadprzyrodzonych objawień i teofanii.

„przemienił się wobec nich”: Słowo metamorphōthē wskazuje formę przemienienia Jezusa. Uczniowie mogli oglądać chwałę jego przemienionej postaci, w której miał istnieć na wieki po śmierci i zmartwychwstaniu (zob. 2 Kor 3,18). Może to mieć jakiś związek z chwałą Mojżesza (zob. Wj 34,29).

3.W literaturze żydowskiej aniołowie i inne istoty niebieskie opisywane są jako postacie przyodziane w białe szaty. Pranie ubrań było zwykle zadaniem wykonywanym przez kobiety, tekst nawiązuje jednak do zawodowych praczy, którymi mogli być zarówno mężczyźni, jak i kobiety.

4. Według tradycji żydowskiej Eliasz nigdy nie umarł. Mojżesz został pogrzebany przez samego Boga - w pewnych żydowskich tradycjach pozabiblijnych utrzymuje się nawet, że Mojżesz w dalszym ciągu żyje (por. komentarz do Ap 11,6). Te dwie postacie miały powrócić w jakimś sensie przed końcem świata.

”Eliasz z Mojżeszem”: Jeśli te dwie postacie ST reprezentują Prawo i Proroków, to porządek, w jakim zostali wymienieni, jest niezrozumiały (por. Mt 17,3). Tekst może zawierać aluzję do ich wzięcia do nieba (zob. 2 Krl 2,11; Pwt 34,6) lub ich przyszłej roli w nadchodzącym królestwie (zob. Ml 3,23-24; Pwt 18,15.18).

5-6. Propozycja Piotra, by wznieść na górze namioty może być aluzją do namiotów Izraelitów na pustyni, które wyrażały uznanie Bożej obecności pośród Izraelitów za czasów Mojżesza.

”Rabbi, dobrze, że tu jesteśmy”: Nazwanie Jezusa „rabbi” wydaje się dziwne; w Mt 17,4 użyto słowa „Panie”, zaś w Łk 9,33 „Mistrzu”. Powodem, dla którego uczniowie dobrze się tam czuli, była wyjątkowa, pełna chwały, natura owego wydarzenia. Propozycja Piotra, by zbudować trzy namioty, ma na celu przedłużenie trwania tego doświadczenia; tekst zawiera przetrwania tego doświadczenia; tekst zawiera przypuszczalnie aluzję do Namiotu Spotkania (zob. Kpł 23,39-43).

7. Głos z nieba powtarza główne przesłanie Mk 1,11, może jednak dodawać do niego nową aluzję biblijną. Słowa Jego słuchajcie” mogą się odnosić do Pwt 18,15, gdzie Izraelici otrzymują zapowiedź przyjścia „proroka (…) podobnego do Mojżesza” nowego Mojżesza, który ma nadejść.

”zjawił się obłok, osłaniający ich”: W kontekście innych aluzji do Księgi Wyjścia w tej relacji obłok należy rozumieć jako znak Bożej obecności podobnie jak w Wj 16,10; 19,9; 24,15—16; 33,9. Głos rozlegający się z obłoku jest głosem Boga.

”To jest mój Syn umiłowany”:. Głos z nieba koryguje wyznanie Piotra (zob. 8,29) i nawiązuje do określenia Jezusa, które padło podczas ‘chrztu (zob. 1,11). Polecenie słuchania Jezusa może nawiązywać do jego przepowiedni dotyczących męki (8,31; 9,31; 10,33-34).

8. Można porównać nagłe zniknięcie Eliasza i Mojżesza z żydowskim poglądem przyjmowanym szczególnie przez późniejszych rabinów, jakoby Eliasz mógł się ukazywać i znikać, podobnie jak anioł.

”nikogo już nie widzieli przy sobie, tylko samego Jezusa”: Doświadczenie kończy się nieoczekiwanie. Nadprzyrodzony charakter wizji czyni z niej zapowiedź wiecznej chwały Jezusa. Zanim jednak dojdzie do tego, Jezus musi odbyć podróż do Jerozolimy.

9. ”gdy schodzili z góry”: Słowa te łączą rozmowę o przyjściu Eliasza z opowiadaniem o Przemienieniu Jezusa oraz jego przyszłą męką.

”zanim Syn Człowieczy nie powstanie z martwych”: W przeciwieństwie do innych nakazów milczenia, wykonanie tego było bardziej prawdopodobne (tylko trzech uczniów uczestniczyło w wydarzeniu), a też czas jego obowiązywania był wyraźnie określony.

10. rozprawiając tylko między sobą, co znaczy „powstać z martwych”: Uczniowie zastanawiali się, w jaki sposób Jezus może zostać wzbudzony z martwych przed powszechnym zmartwychwstaniem i niezależnie od niego, a które miało nastąpić w momencie nadejścia królestwa Bożego. W kontekście ówczesnej kultury trudno było uczniom zrozumieć, co się stało. Zakładali oni, Że wszyscy sprawiedliwi zmartwychwstaną jednocześnie w czasach ostatecznych (por. Dn 12,2).

Katolicki Komentarz Biblijny,
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu,
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :