Ziemia Biblii

SZLAKI KOMUNIKACYJNE PALESTYNY

Topografia i geografia Palestyny wywarła olbrzymi wpływ na dzieje, mentalność i osiągnięcia jej mieszkańców. Izraelici, będąc „ludźmi pustyni”, kierowali niemal całą swoją uwagę na ziemię, w której mieszkali.
 

W Palestynie, ze względu na ukształtowanie terenu, najłatwiej jest się przemieszczać po linii północ-południe. Taki też jest kierunek dwóch najważniejszych szlaków komunikacyjnych. Pierwszy to Droga Morska łącząca Egipt – przez Gazę, dolinę Ezdrelon i Chasor – z Ugarit i Damaszkiem w Syrii, a następnie z Mezopotamią oraz Anatolią i Europą. Drugi to Szlak Królewski, prowadzący z Egiptu przez pustynię na wschód od Morza Martwego do Damaszku, z odgałęzieniem do Arabii.
Od najdawniejszych czasów najbardziej uczęszczana była Droga Morska. Tędy przechodziły wojska i karawany oraz wysłannicy władców Egiptu, Mezopotamii i Anatolii. Kilka miast wzdłuż tej trasy ustawicznie zasiedlano, bo pełniły ważne funkcje strażnic i stanic. Najważniejsze z nich to Megiddo, miejsce krzyżowania się wpływów politycznych, kulturalnych, religijnych oraz niezliczonych konfliktów zbrojnych.
Szlak Królewski zazwyczaj wykorzystywali koczownicy. Nie budowano tam silnych fortyfikacji. Niewielkie miejscowości były zasiedlone na stałe w końcu III tysiąclecia i między XIII a VI w. przed Chr., to znaczy w okresach wzmożonych kontaktów z Arabią. Korzystanie z tego szlaku było utrudnione z powodu band napadających na kupców i podróżnych.
Na terenie Palestyny istniały również drogi wewnętrzne, z których największą rolę odgrywały dwie przebiegające wzdłuż linii północ–południe: Droga Górska, prowadząca z Hebronu do Sychem, oraz usytuowana po obu stronach rzeki droga wzdłuż Jordanu, łącząca Jerycho z Bet Szean. Pierwsza droga odgrywała ważną rolę w czasach przedizraelskich i to po niej przemieszczali się patriarchowie. Jej znaczenie wzrosło w okresie podzielonej monarchii (930-722 r. przed Chr.), a zwłaszcza wtedy, gdy nasiliły się kontakty między Jerozolimą i Samarią. W późniejszych stuleciach była rzadziej uczęszczana, przede wszystkim z powodu wrogości pomiędzy Żydami a Samarytanami.
Drogi biegnące wzdłuż linii wschód-zachód miały charakter lokalny i tylko sporadycznie były uczęszczane przez obcych. Pozostawały w całkowitej zależności od głównych szlaków handlowych i istniały nie tyle po to, aby je łączyć, lecz aby umożliwić dostęp do miast i osad położonych w środkowej Palestynie. Podróżowanie po nich było męczące i niebezpieczne. Przemieszczanie się z wybrzeża do doliny Jordanu wymagało pokonywania dużych różnic wysokości (trzeba było wspiąć się na grzbiet Pasma Centralnego, a następnie zejść z niego).
Mimo trudnych warunków geograficznych utrudniających przemieszczanie się mieszkańcy Palestyny dużo podróżowali i dobrze znali okoliczne ziemie. Świadczy o tym np. znajdujący się w Księdze Hioba opis hipopotama czy krokodyla – zwierząt żyjących w Egipcie.

 

Tekst i mapy ze strony ks. Kazimierza Kuczaja - za zgodą jej autora