Narodzenie Pańskie - Msza o świcie

Dzięki uprzejmości Oficyny Wydawniczej „Vocatio” i Księgarni św. Wojciecha (www.mojeksiazki.pl), które wyraziły zgodę na publikację fragmentów wydawanych przez nie pozycji, przedstawiamy czytelnikom cykl: „Zrozumieć Słowo”. Będziemy starali się ukazywać w nim fragmenty Pisma Świętego przewidziane w Liturgii w kontekście historycznym, kulturowym i teologicznym.
Mamy nadzieję, że pomoże to czytelnikom w pełniejszym przeżywaniu spotkania z Chrystusem podczas Eucharystii oraz w coraz lepszym odczytywaniu skierowanego do nas Słowa Bożego i wprowadzaniu go w życie. Zapraszamy do lektury i refleksji.

NARODZENIE PAŃSKIE - MSZA O ŚWICIE

Czytania mszalne

PIERWSZE CZYTANIE
Przyszedł Zbawiciel

Czytanie z Księgi proroka Izajasza

Oto, co Pan obwieszcza wszystkim krańcom ziemi:
«Mówcie do Córy Syjońskiej: oto twój zbawca przychodzi. oto Jego nagroda z Nim idzie i zapłata Jego przed Nim. Nazywać ich będą Ludem Świętym, odkupionymi przez Pana. a tobie dadzą miano: „Poszukiwane”, „Miasto nie opuszczone”».

Iz 62, 11-12

62.10-12 Refleksja końcowa. Ogłoszenie zbawienia kończy się litanią tytułów Syjonu w w. 12. Ostatnie wersety oddają atmosferę Święta Namiotów, szczególnie radosny nastrój wspaniałej procesji odbywającej się pierwszego dnia.

Katolicki Komentarz Biblijny,
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

PSALM RESPONSORYJNY
Ps 97 (96), 1 i 6. 11-12

Refren: Światło zabłyśnie, bo Pan się narodził.

Pan króluje, wesel się, ziemio, *
radujcie się, liczne wyspy!
Jego sprawiedliwość rozgłaszają niebiosa *
i wszystkie ludy widzą Jego chwałę.

Refren.

Światło wschodzi dla sprawiedliwego *
i radość dla ludzi prawego serca.
Weselcie się w Panu, sprawiedliwi, *
i sławcie Jego święte imię.

Refren.

DRUGIE CZYTANIE
Bóg zbawił nas z miłosierdzia

Czytanie z Listu Świętego Pawła Apostoła do Tytusa

Umiłowany:
Gdy ukazała się dobroć i miłość zbawiciela naszego, Boga, do ludzi, nie ze względu na sprawiedliwe uczynki, jakie spełniliśmy, lecz z miłosierdzia swego zbawił nas przez obmycie odradzające i odnawiające w duchu Świętym, którego wylał na nas obficie przez Jezusa Chrystusa, Zbawiciela naszego, abyśmy usprawiedliwieni Jego łaską stali się w nadziei dziedzicami życia wiecznego.

Tt 3, 4-7

3,3-4 Starożytni filozofowie czasami zachęcali ludzi, by naśladowali sposób postępowania samego Boga. Paweł wskazuje na Bożą dobroć wobec grzeszników, okazaną w obdarowaniu ich zbawieniem, by wyjaśnić, dlaczego chrześcijanie powinni być uprzejmi wobec wszystkich ludzi, także wobec swoich wrogów. Filozofowie uważali większość ludzi za „służących różnym żądzom i rozkoszom", dopóki nie zostaną z tego stanu wyzwoleni przez prawdziwą filozofię. Paweł zgadza się z ich oceną ludzkiej kondycji, widzi jednak inne rozwiązanie problemu (Tt 3,5).

Termin filantropia przetłumaczony jako „miłość do ludzi" był stosowany przez pogańskich moralistów szczególnie na oznaczenie sympatii jaką ludzie darzyli się nawzajem. Dla Pawła Bóg okazał w *Chrystusie podobne uczucie wobec całej ludzkości. (Czasami słowo to było odnoszone do najwyższego Boga, jednak częściej do dobroczynności cesarza.) Paweł ukazuje, w jaki sposób najbardziej cenione w jego kulturze cnoty odzwierciedlają stosunek Boga do człowieka.

3,4. Podobnie, jak w 2,11 objawienie Boga jest uosobione i powiązane z przyjściem Chrystusa. Fragment ten jednak przedstawia Chrystusa jako Boże narzędzie (w. 6), dobroć i miłość Zbawiciela, naszego Boga, do ludzi: Te boskie przymioty są bezpośrednio związane z etycznymi wymogami z 3,1-2.

3,5 *Esseńczycy i inni Żydzi łączyli *Ducha świętego z oczyszczeniem, zwłaszcza na podstawie Ez 36,25-27, gdzie Bóg oczyszcza swój lud z grzechu bałwochwalstwa. Ponieważ *chrzest był w palestyńskim judaizmie decydującym aktem nawrócenia na wiarę żydowską, pełni tutaj rolę naturalnego obrazu nawrócenia (zob. komentarz do J 3,5).

3,5. sprawiedliwe: Słownictwo dotyczące usprawiedliwienia występujące tutaj prawdopodobnie nie pochodzi bezpośrednio od Pawła, lecz z Ef 2,8-9 (lub z wcześniejszego popularnego podsumowania wykorzystanego przez obydwa teksty).

przez obmycie odradzające: tj. przez chrzest. Autor używa określenia, które zaczerpnął ze słownictwa religii hellenistycznej, palingenesia, „odrodzenie", tutaj wyraża Pawłowe pojmowanie „nowego stworzenia".

3,6. Na temat „wylania" Ducha, zob. J1 2,28 (cytowany w Dz 2,17).

3,7. Krótka Pawłowa wykładnia nauki o usprawiedliwieniu.

3,7-8. „Usprawiedliwiony" oznacza „uznany przez sąd za sprawiedliwego" lub „uniewinniony" przed sądem Bożym. Zgodnie ze *Starym Testamentem i nauczaniem żydowskim sędzia musiał skazać winnego, uniewinnić zaś mógł jedynie niewinnego. Jednak w Starym Testamencie Bóg, działając w imię miłości opartej na przymierzu, obiecał też, że weźmie w obronę swój lud i ogłosi go sprawiedliwym z powodu jego wierności (zob. komentarz do Rz 1,17). Słowo „dziedzice” odzwierciedla starotestamentowe wyobrażenia dotyczące odziedziczenia Ziemi Obiecanej. Jest to obraz, którym we wczesnym judaizmie w naturalny sposób posługiwano się, by przedstawić wejście do przyszłego *królestwa Bożego.

Na temat „życia wiecznego", zob. komentarz do Tt 1,2-3; na temat „nadziei", zob. komentarz do Tt 2,13. Dla Pawła, podobnie jak dla wyznawców judaizmu, życie wieczne rozpoczynało się wraz ze *zmartwychwstaniem umarłych, gdy nastąpi koniec tego świata i początek nowego. Jednak dla Pawła nadzieja ta została już zapoczątkowana zmartwychwstaniem *Chrystusa.

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :

ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ
Łk 2, 14

Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja.

Chwała Bogu na wysokościach,
a na ziemi pokój ludziom, w których sobie upodobał.

Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja.

EWANGELIA

Pasterze znaleźli Maryję, Józefa i Niemowlę

Słowa Ewangelii według świętego Łukasza 

Gdy aniołowie odeszli od nich do nieba, pasterze mówili między sobą: «Pójdźmy do Betlejem i zobaczmy, co się tam zdarzyło i o czym nam Pan oznajmił».

Udali się też pośpiesznie i znaleźli Maryję, Józefa oraz leżące w żłobie Niemowlę. Gdy Je ujrzeli, opowiedzieli, co im zostało objawione o tym dziecięciu. a wszyscy, którzy to słyszeli, zdumieli się tym, co im pasterze opowiedzieli.

Lecz Maryja zachowywała wszystkie te sprawy i rozważała je w swoim sercu. a pasterze wrócili, wielbiąc i wysławiając Boga za wszystko, co słyszeli i widzieli, jak im to zostało przedtem powiedziane.

Łk 2,15-20 

1, 1-20 Okoliczności narodzin Jezusa

Fragment ten jest przykładem najwyższego artyzmu Łukasza. Łączy on przekazy głoszące, że Maria i Józef pochodzili z Nazaretu oraz że Jezus narodził się w Betlejem (zob. § 9-11 i 13), wprowadza postacie Heroda Wielkiego, Cezara Augusta i Kwiryniusza, za rządów których przeprowadzono spis ludności, następnie wykorzystuje tradycyjne podania oraz wymienione osoby, aby rozwinąć osiem głównych tematów (pokarm, łaska, radość, uniżenie, pokój, zbawienie, dzień dzisiejszy, uniwersalizm) tworząc wspaniały teologiczny gobelin.

Fragment ten ma budowę następującą: 2,1-7 (okoliczności i narodziny Jezusa); 2.8-14 (zwiastowanie aniołów o przyszłej roli Jezusa); 2,15-20 (reakcje na zwiastowanie aniołów). Kluczem do zrozumienia 2,1-20 jest fragment 2,11-14. W wersetach tych można usłyszeć Łukasza. W 1,51-53 i 1,69-71 cytował podania tradycyjne, przedstawiające Jezusa-wojownika - Mesjasza wywodzonego się z linii Dawida. W typowy dla siebie sposób, polegający na zestawianiu różnych poglądów, chciał dotrzeć do różnych opinii na temat Jezusa i Jego służby (zob. H. Flender, St. Luke [Phl, 1967], 8-35; E. Schweizer, Luke [Atlanta, 1982]). Łukasz ukazuje Jezusa jako Mesjasza z rodu Dawida, który przynosi ludziom eschatologiczny dar pokoju. Pod koniec swojej narracji o służbie pokoju Jezusa Łukasz, w 19,38 powtarza słowa, które chór aniołów wypowiedział podczas narodzin (2,14). Nawet będąc bezsilnym niemowlęciem Jezus był Zbawicielem i tym, który przyniesie pokój, w przeciwieństwie do potężnego rzymskiego władcy Cezara Augusta, który też czczony był w kulcie jako zaprowadzający pokój. Anielskie objawienie przyszłej roli Jezusa przyjęli prości pasterze. rozważała je też Maria, wskazując w ten sposób wiernym na konieczność rozmyślania o pokoju, jak i czynienia go. Zob. Schneider. Lucas 64-8.

15-18. Pasterze przypuszczalnie sprawdzali obory dla zwierząt dopóki nie znaleźli niemowlęcia, Betlejem było wówczas małym miastem.

15. Pasterze chętnie przyjęli dobrą nowinę przekazaną im przez aniołów.

16. ”żłobie”: Pasterze odnajdują znak dany przez anioła (w. 12), jednak „znak” ten nie pełni jedynie roli potwierdzenia prawdziwości przekazanej wiadomości. Wskazuje i egzemplifikuje raczej przesłanie, że Jezus jest Zbawicielem (w. 11). „Ten, który się narodził, jest także Zbawicielem. Odpowiada temu jego pełna wymowy obecność w żłobie, będąca znakiem, że Bóg jest tym, który podtrzymuje życie swojego ludu”

17. ”opowiedzieli”: Pasterze przekazali innym, także Maryi i Józefowi, dobrą nowinę, którą usłyszeli, co stanowiło uzupełnienie słów zwiastowanych Maryi w 1,31-33 oraz wypowiedzianych przez Maryję w 1,46-55 i Zachariasza w 1,68-79. Rola i przeznaczenie dzieciątka Jezus przypomina diament, którego boki Łukasz oświetla z różnych stron. 

19. ”rozważała”: Maryja rozmyślała nad tymi wydarzeniami, szczególnie nad dobrą nowiną przekazaną przez aniołów, starając się odkryć jej znaczenie. Maryj nie pojęła natychmiast pełnego sensu Bożego dzieła w Jezusie. Werset 19 stanowi refren w 2,51, ilustruje drogę wiary Maryi (zob. 8,19-21; 11,27-29; Dz 1,14) Maryja jest wzorem człowieka wierzącego. 

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :