Świętych Aniołów Stróżów

Dzięki uprzejmości Oficyny Wydawniczej „Vocatio” i Księgarni św. Wojciecha (www.mojeksiazki.pl), które wyraziły zgodę na publikację fragmentów wydawanych przez nie pozycji, przedstawiamy czytelnikom cykl: „Zrozumieć Słowo”. Będziemy starali się ukazywać w nim fragmenty Pisma Świętego przewidziane w Liturgii w kontekście historycznym, kulturowym i teologicznym.
Mamy nadzieję, że pomoże to czytelnikom w pełniejszym przeżywaniu spotkania z Chrystusem podczas Eucharystii oraz w coraz lepszym odczytywaniu skierowanego do nas Słowa Bożego i wprowadzaniu go w życie. Zapraszamy do lektury i refleksji.

Czytania mszalne

PIERWSZE CZYTANIE
Anioł strzeże w czasie drogi

Czytanie z Księgi Wyjścia

Tak mówi Pan:
„Oto Ja posyłam anioła przed tobą, aby cię strzegł w czasie twojej drogi i doprowadził cię do miejsca, które ci wyznaczyłem. Szanuj go i bądź uważny na jego słowa. Nie sprzeciwiaj się mu w niczym, gdyż nie przebaczy waszych przewinień, bo imię moje jest w nim. Jeśli będziesz wiernie słuchał jego głosu i wykonywał to wszystko, co ci polecam, będę nieprzyjacielem twoich nieprzyjaciół i będę odnosił się wrogo do odnoszących się tak do ciebie. Mój anioł poprzedzi cię i zaprowadzi do Amoryty, Chetyty, Peryzzyty, Kananejczyka, Chiwwity, Jebuzyty, i Ja ich wygładzę”.
Wj 23,20-23

Błogosławieństwa związane z zachowywaniem przymierza (23,20-33 [E]). Starożytne kodeksy prawne kończyły się niekiedy przekleństwami i błogosławieństwami, np. Kodeks Lipit Isztara (ANET 161), Kodeks Hammurabiego (ANET 178-180), Prawo Świętości (Kpł 26,3-45), Pwt 27-28. Przykłady biblijne wskazują na pewną swobodę w stosowaniu tego gatunku, przystosowując go do historycznych okoliczności. Podobnie jak w przypadku błogosławieństwa, obiecanego Jakubowi opuszczającemu Kanaan („Ja jestem z tobą i będę cię strzegł, gdziekolwiek się udasz”, Rdz 28,15; por. ww. 20-22), Jahwe za pośrednictwem Anioła będzie towarzyszył ludowi i doprowadzi go do jego ziemi. Warunkiem dostąpienia błogosławieństwa jest okazywanie podczas wędrówki posłuszeństwa Aniołowi, którym jest sam Jahwe „zstępujący na ziemię, by być widzianym w szczególnym celu (A. McNeile, cytat z: Driver, Exodus 284) i pierwszemu przykazaniu (po podboju Ziemi Obiecanej, ww. 23-25). Błogosławieństwo - to Boża obecność dostarczająca ochrony podczas wędrówki (ww. 20-22), żywność i woda oraz zdrowie, długie życie, pomoc w podboju Ziemi Obiecanej (ww. 27-30) oraz bezpieczne posiadanie rozległej ziemi (w. 31).

20. Boża obecność pośród ludu, prowadząca go do Ziemi Obiecanej, jest stałym tematem (zob., 32,34; 33,2-3.12.14-16;34,9). W tekście można wyczuć dużą wrażliwość co do sposobu obecności świętego Boga pośród grzesznego ludu. Boża obecność jest różnorodnie ukazywana: w postaci anioła, słupa obłoku (13,21; 40,36-38), Arki Świadectwa (Lb 10,33).

21. Imię jest przejawem noszącej je osoby; nieposłuszeństwo aniołowi noszącemu Boże imię oznaczanie' posłuszeństwo wobec samego Boga. Wersety 23-25a są być może dodatkiem, przerywają bowiem listę błogosławieństw; przypominają one 34,11-14 .Listy poprzednich mieszkańców Ziemi Obiecanej (zwykle składające się z trzech, sześciu lub siedmiu elementów) są często spotykane w Biblii; trudno jest dzisiaj zidentyfikować różne grupy etniczne zamieszkujące ówczesną Palestynę. Nazwa „Arnoryci" była pierwotnie określeniem babilońskim oznaczającym mieszkańców zachodu, tj. ludy żyjące na zachód od Babilonu. Termin ten jest preferowany przez źródło E, natomiast źródło J woli określenie „Kananejczycy”. Nazwa „Peryzzyci” mogła początkowo oznaczać „mieszkańców wzgórz”, później zaś pogan. Słowo „Chetyci” może oznaczać ludy z rodziny chetyckiej rozproszone na tym obszarze; państwo Chetytów w Azji Mniejszej nigdy nie sięgało Palestyny. Chiwwici to przypuszczalnie Huryci, starożytny lud zamieszkujący północną Mezopotamię w drugim tysiącleciu przed Chr. Jebusyci byli rdzennymi mieszkańcami Jerozolimy.

Katolicki Komentarz Biblijny, prac. zbiorowa,
Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

PSALM RESPONSORYJNY
Refren: Aniołom kazał, aby strzegli ciebie.

Kto się w opiekę oddał Najwyższemu
i mieszka w cieniu Wszechmocnego,
mówi do Pana: „Tyś moją ucieczką i twierdzą,
Boże mój, któremu ufam».

Bo On sam cię wyzwoli z sideł myśliwego
i od słowa niosącego zgubę.
Okryje cię swoimi piórami,
pod Jego skrzydła się schronisz.

Wierność Jego jest puklerzem i tarczą;
nie ulękniesz się strachu nocnego.
Ani strzały za dnia lecącej,
ani zarazy, co skrada się w mroku,
ani moru niszczącego w południe.

Nie przystąpi do ciebie niedola,
a cios nie dosięgnie twego namiotu.
Bo rozkazał swoim aniołom,
aby cię strzegli na wszystkich twych drogach.
Ps 91,1-2.3-4.5-6.10-11

ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ
Alleluja, alleluja, alleluja
Błogosławcie Pana, wszyscy Jego aniołowie,
wszyscy słudzy, pełniący Jego wolę.
Alleluja, alleluja, alleluja

EWANGELIA
Aniołowie ich w niebie wpatrują się zawsze w oblicze Ojca mojego

Słowa Ewangelii według świętego Mateusza

W tym czasie uczniowie przystąpili do Jezusa z zapytaniem: „Kto właściwie jest największy w królestwie niebieskim?”

On przywołał dziecko, postawił je przed nimi i rzekł: „Zaprawdę, powiadam wam: Jeśli się nie odmienicie i nie staniecie jak dzieci, nie wejdziecie do królestwa niebieskiego. Kto się więc uniży jak to dziecko, ten jest największy w królestwie niebieskim. I kto by przyjął jedno takie dziecko w imię moje, Mnie przyjmuje.

Strzeżcie się, żebyście nie gardzili żadnym z tych małych; albowiem powiadam wam: Aniołowie ich w niebie wpatrują się zawsze w oblicze Ojca mojego, który jest w niebie”.
Mt 18,1-5.10

18.1. W niektórych tekstach żydowskich przeczytać można o różnych nagrodach i zajmowanych pozycjach w *królestwie. Pozycja i status społeczny były sprawami, z którymi obywatele starożytnych społeczeństw spotykali się codziennie.

18,2-4. Najbardziej bezradnymi członkami starożytnego społeczeństwa były małe dzieci. W większości ówczesnych społeczeństw wraz z wiekiem wzrastała pozycja społeczna i autorytet człowieka. W kręgu kultury żydowskiej dzieci były otaczane miłością, nie odnoszono się do nich z pogardą. Jezusowi chodziło jednak o to, że oprócz tej miłości nie mają żadnej pozycji, żadnej władzy lub przywilejów - jeśli pominąć te, które otrzymywały od swoich rodziców. Słowo „odmienicie" może nawiązywać do żydowskiej idei dokonania zwrotu, powrotu lub *nawrócenia.

18,5. Na temat zwrotu „w imię moje” zob. Mt 10,40.

18.10. Żydowscy czytelnicy rozpoznaliby tu koncepcję anioła stróża - powszechnie wierzono, że każdy Żyd ma swojego anioła. Co więcej, aniołowie ci otrzymywali rozkazy od samego Boga. Jednak, przeciwieństwie do aniołów niższej rangi oraz ludzi, tylko archanioły mogły bezustannie oglądać Bożą chwałę. Wieść o ludziach, którzy źle traktowali ,jednego z tych małych", zostanie zaniesiona przed oblicze Boga przez najpotężniejszych aniołów, co spowoduje, że dniu sądu zostaną ukarani.

Komentarz Historyczno-Kulturowy do Nowego Testamentu, Craig S. Keener
Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :.

18,1-5. Prawdziwa wielkość (18,1-5). Zob. Mk 9,33-37; Ił 9,46-48; Mt 20,20-28. Fragment mówi o trwaniu w obecnej wspólnocie i ostatecznym celu - życiu w królestwie Bożym (ww. 1,3,4).

1. uczniowie: Naukowcy spierają się czy słowo „uczniowie" odnosi się do całej wspólnoty, czy jedynie do przywódców Kościoła. Zwrócić należy uwagę na wzmiankę o „małych" w ww. 6,10,14, która rysuje linię między przywódcami-uczniami a ludźmi, którzy znajdują się pod ich opieką. W Kościele Mateusza nie było „hierarchii", byli jednak posiadający władzę przywódcy (23,34). Kontrast ten jest widoczny aż do w. 21, w którym wprowadzono słowo „bracia", wskazujące, iż w dziedzinie przebaczenia wszyscy są równi. Obydwie opinie znajdują uzasadnienie w części tekstu.

2. dziecko: Dziecko jest symbolem pokory, nie dlatego, że jest z natury pokorne, lecz dlatego, iż jest uzależnione od innych.

3. Jeśli się nie odmienicie: Słowo „odmiana" jest semityzmem oznaczającym zmianę, nawrócenie się (por. Mt 19,14).

4. Kto się więc uniży: Wyczerpująca odpowiedź na pytanie zawarte w ww. 1. Uniżenie oznacza narzucenie samemu sobie ograniczeń; oznacza kontrolowanie skłonności do arogancji, płynącej z posiadanej pozycji i władzy. Rozwiązanie to nie zawsze okazuje się skuteczne, a wówczas pojawiają się różne formy buntu.

5. Por. 10,40-42.

10. żebyście nie gardzili żadnym z tych małych: Słowo „mali” oznacza mniej ważnych członków wspólnoty i stanowi ostrzeżenie przed arogancją przywódców.

Aniołowie ich: „Mali” mają potężnych sprzymierzeńców: aniołów i Boga. Mateusz nadaje osobisty wymiar idei aniołów narodów (Dn 10,13.20-21). Por. Rdz 48,16; Dz 12,16.

w oblicze: Wyrażenie zapożyczone z orientalnych ceremonii dworskich, oznaczające zgromadzenie dworzan wokół władcy, któremu służą (por. 2Sm 14,24; 2Krl 25,19; Tb 12,15).

Katolicki Komentarz Biblijny, prac. zbiorowa,
Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.