Kuszenie Jezusa

Upadek kusiciela, czyli Duccio chwyta za pędzel

Na obrazie „Kuszenie Jezusa” Duccio umieścił pałace i kościoły Sieny. Dla tego zakochanego w swym mieście artysty symbolizowały one „wszystkie królestwa świata”.

Urodził się mniej więcej w połowie XIII stulecia, natomiast pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1278 roku. Mówi się w niej, że młody artysta udekorował malowidłami i znakomitą ornamentyką dwanaście kas na dokumenty w urzędzie miejskim w Sienie. Choć pracą tą przysłużył się społeczności miasta, Duccio obywatelem był krnąbrnym. Odmawiał wzięcia udziału w wojnie przeciw Maremmie, odmówił złożenia przysięgi przed władzami cywilnymi, a także został oskarżony o praktyki magiczne, za co musiał zapłacić karę.

Siena Duccia
Mówi się, że na przełomie XII i XIII w. Siena swoimi rozmiarami dorównywała Paryżowi i z pewnością należała do najważniejszych miast Europy. Okolona była grubymi murami, spośród których w niebo wystrzeliwały majestatyczne wieże. Miasto położone w ten sposób doskonale wpisywało się w lekko pagórkowaty, choć przecież niemal płaski pejzaż Toskanii. Miasto słynęło z przemysłu wełnianego, z niemal demokratycznych rządów i… ze sztuki w każdym wymiarze. Na przełomie XIII i XIV wieku powstała tu cudowna katedra, oryginalny rynek w kształcie muszli i imponujący Palazzo Publico. Ten ostatni przepełniony jest średniowiecznymi freskami, wśród których pięknem urzekają Maestŕ, Wódz Guidoriccio da Fogliano czy Alegorie dobrych i złych rządów, czyli ikonografia alegorycznych cnót i wad. Styl katedry to konglomerat elementów sztuki romańskiej i gotyku. Uwagę przykuwa ambona Nicola Pisana, na której płaskorzeźbach przedstawiono życie Chrystusa i Sąd Ostateczny. Właśnie w taki klimat wpisuje się twórczość Duccia.

Z życia artysty
O ile wysoce prawdopodobne są wizyty artysty w Rzymie czy Florencji, o tyle trudno udowodnić, że Duch de Sienne, który przebywał w Paryżu, to rzeczywiście Du-ccio. Nie ma też wystarczających dowodów na jego bytność na wschodnim wybrzeżu Italii. W 1285 roku zajął się malowaniem Madonny z Dzieciątkiem dla kościoła Santa Maria Novella we Florencji. Błędnie dzieło to przypisano Cimabue. Najbardziej znanym dziełem Duccia jest Maestŕ, zdobiąca niegdyś katedrę w Sienie. Bez wątpienia tu odbija się najpełniej kunszt artysty. Kiedy ukończył to dzieło w 1311 roku, z jego warsztatu do katedry przemaszerowano procesją, w której wzięło udział pół miasta. Niewiele więcej wiemy o życiu artysty. Można wymienić kilka tytułów jego dzieł oraz to, że umiera prawdopodobnie w lecie 1319 roku.

Duccio jest przedstawicielem włoskiego stylu bizantyńskiego. Styl ten dominował w sztuce Kościoła Wschodniego od V w. do 1453 roku, a więc do zajęcia Konstantynopola przez Turków. Zaznaczył się przede wszystkim w ikonach, mozaikach i freskach. Choć w Europie Zachodniej został wyparty przez nurty renesansowe, pozostawał wciąż żywo obecny w Kościele ortodoksyjnym. Szkoła sieneńska odznaczała się elegancją późnego gotyku łączoną z ornamentyką bizantyńską.