Przekład na język grecki

W ostatnich stuleciach ery przedchrześcijańskiej ukształtował się niezwykle ważny ośrodek diaspory żydowskiej na terenie Egiptu. Łączyło się to z założeniem Aleksandrii (323 r. przed Chr.). W pierwszej połowie III w. przed Chr. miasto to przeżywało okres rozkwitu. Powstała w nim również duża kolonia żydowska (oblicza się, że mogło tam mieszkać około miliona Żydów). Żydzi, chcąc zachować tożsamość narodową, założyli własne dzielnice. Jednocześnie słabo znając język hebrajski, przyczynili się do dokonania przekładu Biblii Hebrajskiej na język grecki. Tłumaczenie to zyskało nazwę Septuaginty :..

Wkrótce po powstaniu Septuaginty Żydzi uznali ją za swoją Biblię. Czytano ją w synagogach, zwłaszcza tam, gdzie nie rozumiano języka hebrajskiego. Początkowy entuzjazm wobec Biblii Greckiej osłabł już w I w. ery chrześcijańskiej, następnie wygasł zupełnie, a nawet przeobraził się w nie ukrywaną wrogość i został surowo potępiony przez rabinów.

Gruntowna zmiana nastawienia była pochodną dwóch istotnych okoliczności: powstania chrześcijaństwa oraz rabinicznej przebudowy judaizmu koniecznej z powodu wstrząsu wywołanego zagładą Jerozolimy w 70 r., zburzeniem Świątyni i zaprzestaniem kultu ofiarniczego. Na dodatek Septuaginta nie opierała się na regułach rabinicznego objaśniania tekstu świętego. Rabini zakazali posługiwania się nią w podlegających im środowiskach wyznawców judaizmu. Żydzi odrzucili ostatecznie Septuagintę na synodzie w Yawne (ok. 90 po Chr.). Biblia Grecka stała się wyłącznie Biblią chrześcijan.

Jednak większość Żydów z diaspory mówiła po grecku, zaś hebrajski był dla nich niezrozumiały. Pozbawienie ich Septuaginty oznaczało w praktyce zabranie im jedynej Biblii, jaką znali. Rabini nie zakazywali dokonywania przekładów greckich jako takich oraz posługiwania się językiem greckim w synagogach, lecz potępiali Septuagintę jako Biblię, która stała się Biblią minim, jak zaczęto nazywać chrześcijan.

Skutkiem takiego nastawienia w ciągu kilku dziesięcioleci II w. po Chr. pojawiły się trzy nowe greckie przekłady Biblii Hebrajskiej, które miały wyprzeć Septuagintę: przekład Akwili :., Symmacha :. i Teodocjona :.. W starożytnych rękopisach te trzy przekłady bywają cytowane razem. Obejmuje się je, dla odróżnienia od Septuaginty, wspólną nazwą hoi loipoi – „pozostali (tłumacze)”, albo hoi treis – „trzej (tłumacze)”. Niedługo później powstały jeszcze inne greckie przekłady Biblii Hebrajskiej, o których wspomina m.in. Orygenes :. (zm. 254 r.).