Przekłady - Łaciński

VETUS LATINA (starołacińskie przekłady Biblii)

Pierwsze przekłady łacińskie Biblii pojawiły się w Afryce Północnej w II w. (niektórzy uczeni sugerują, że wcześniej powstawały w Antiochii i być może w Italii, w okolicach Mediolanu). Powstawały one w środowiskach chrześcijańskich z tych samych pobudek, z jakich wcześniej Żydzi dokonywali przekładów na aramejski i grecki. Były to potrzeby praktyczne, liturgia, względy doktrynalne i pobożność prywatna. Stary Testament tłumaczono jednak nie z hebrajskiego, lecz z krążących odpisów Septuaginty i innych wersji greckich. Były to więc przekłady z przekładów.

Przekłady starołacińskie dzieli się na afrykańskie (versio Afra) oraz europejskie (versio Itala). Obie grupy noszą cechy charakterystyczne dla mentalności i religijności każdego z tych regionów.

Wraz z zaistnieniem i upowszechnieniem Wulgaty zmalała rola przekładów starołacińskich, a w końcu większość zupełnie poszła w zapomnienie. Prawdopodobnie dlatego do naszych czasów nie zachował się żaden kompletny rękopis żadnego z nich. Wiedza o nich pochodzi z różnych fragmentarycznych odpisów i cytatów w pismach łacińskich ojców Kościoła

WULGATA

Wulgata (łac. vulgatus – rozpowszechniony) to łacińskie tłumaczenie Pisma świętego uznane za textus receptus (tekst obowiązujący) w Kościele zachodnim. Na skutek istnienia dużej liczby łacińskich przekładów Biblii papież Damazy I (366-384) polecił sporządzenie nowego tłumaczenia ksiąg świętych w celu prowadzenia dyskusji teologicznych, w których trzeba było powoływać się na jeden normatywny tekst, jak również do użytku liturgicznego.

Zadania tego podjął się św. Hieronim (ok. 347-419), doskonale znający grekę, łacinę i hebrajski. Pracował nad nim w latach 390-405. Zaproponował powrót do veritas Hebraica (prawdy hebrajskiej), to znaczy do sensu oryginału. Po dokonaniu rewizji łacińskiego tekstu Ewangelii zajął się rewizją Psalmów bazując na tekście greckim. Gdy przeniósł się do Palestyny zaczął rewizję całego Starego Testamentu na bazie greckiego tekstu z Hexaples Orygenesa lecz w 390 roku porzucił projekt rewizji na rzecz nowego tłumaczenia, tym razem z tekstu hebrajskiego. Przetłumaczył wszystkie księgi z hebrajskiego jak również księgi Tobiasza i Judyty z aramejskiego. Nie zajmował się księgami 'deuterokanonicznymi', księgi te zostały włączone do Vulgaty z Vetus Latina.

Kierując się wiarą chrześcijańską, Hieronim tłumaczył Stary Testament w świetle Nowego. Istotną cechą jego przekładu jest też zamierzony „cyceronianizm”, to znaczy troska o piękno szaty językowej Biblii.