Jak powstawało Pismo Święte?

STARY TESTAMENT

1. Etap przedliteracki

Przekazy ustne - przy zastosowaniu pewnych form literackich: POEZJA, rzadziej PROZA.

PRAWA

• apodyktyczne (starsze): krótkie nakazy lub zakazy
• kazuistyczne (młodsze): opis sytuacji i sposób jej rozwiązania

Uczenia się na pamięć i pamięciowo przekazywano (z dziada pradziada) w czasie uroczystości rodzinno-religijnych czy religijnych, w miejscach kultu. Wiele prawd wiary zawartych było w modlitwach, tekstach liturgicznych. Najstarszy członek rodu przemawiał przypominając w poszczególne święta różne prawdy wiary. W ten sposób cała społeczność zapoznawała się ze słowem Bożym. Powstawały różne szkoły nauczania; grupy czy rody miały swoje ulubione prawdy wiary i sposoby ich przekazywania.

2. Etap literacki

Tekst zaczęto spisywać 2 tys. lat przed Chrystusem.
Najstarsze - prawa apodyktyczne (dekalog)

Język

• Bliski Wschód - od tysiącleci pismo obrazkowe
• Egipt - hieroglify (najstarszy język pisany)
• Mezopotamia - 3 tys. lat prz. Chr.: zapis klinowy w języku akkadyjskim opierający się na sylabach
• Fenicja - połowa II w.prz.Chr.: zapis alfabetyczny
• Monarchia Dawidowa - XI / X w. prz. Chr.: powstaje język hebrajski; efektem jego rozwoju jest powstanie alfabetu w piśmie kwadratowym (VI/V w.prz. Chr.), którym zapisywano teksty biblijne. Wyjątkiem są niektóre fragmenty Księgi Daniela i Ezdrasza napisane po aramejsku (rdzenie w większości te same lecz inna wokalizacja)

W wyniku diaspory od III w. prz Chr. tłumaczono księgi Pisma Św. na język grecki. Księgi: Tb, 1 Mch, Ju, Ba, Syr - znamy tylko z ich greckich tłumaczeń. Natomiast Mdr i 2 Mch zostały od razu napisane po grecku.

Do VIII/IX w. po Chr. język grecki - tylko duże litery (tzw. zapis majuskułowy, uncjalny), później - minuskułowy.
W języku hebrajskim do VIw. po Chr. - tekst przedmasorecki, później masorecki.
W I w. przed Chr., a może nawet i wcześniej rozpoczęto ustalanie tekstu hebrajskiego. Wybrano jedną formę tekstu ksiąg św. eliminując wszystkie pozostałe i tę formę przepisywano odtąd z największą dokładnością.

Opracowaniem ustalonego tekstu zajęli się tzw. soferim = "uczeni w Piśmie". Podzielili tekst na wiersze, podając ich ilość na końcu każdej księgi. Nie wprowadzili jednak do tekstu żadnych zmian poza kilkunastoma (ok. 18 w całej Biblii hebrajskiej) poprawkami wyrażeń czy zwrotów niestosowanych. Błędów w tekście nie poprawiali. Notowali tylko w pamięci wyrazy opuszczone, które jednak należy czytać, wyrazy zbędne, których czytać nie trzeba, choć są napisane i wyrazy zmienione, które czytać należy inaczej. W miarę rozwoju studium Pisma Św. zwracano uwagę nie tylko na ortografię i wokalizację, ale i na sposób interpretacji ksiąg św. Podawano więc uwagi odnośnie układu liter w wyrazach i ich liczbowej wartości, uwagi dotyczące wyrazów rzadko spotykanych (należało pamiętać ile razy), albo tylko raz jeden użytych w Biblii. Cały ten olbrzymi materiał przekazywany ustnie, spisano między VI a X wiekiem nazywając go masorą.

Masora numeryczna - podaje ilość wierszy, wyrazów i liter na końcu każdej księgi

Masora tekstualna - dotyczy brzmienia i znaczenia samego tekstu:
- masora mała lub marginesowa (na marginesie bocznym, między kolumnami):
a) ile razy spotyka się w Piśmie Św. wyraz zaznaczony kółeczkiem
b) co i jak czytać, a czego nie czytać
- masora wielka (pod lub nad tekstem) rozwija i często wyjaśnia masorę małą przez podanie przykładów z Pisma Św.
- masora końcowa (na końcu kodeksu) podaje w alfabetycznym porządku wyrazy wyróżniające się jakąś osobliwością

Wokalizacja - alfabet hebrajski, podobnie jak i alfabet innych semickich języków nie posiadał samogłosek. Aby utrwalić przekazany tradycją sposób czytania tekstu Biblii nadano mu wokalizację. Uczyniono to przy pomocy punktów pisanych pod literami oznaczając w ten sposób samogłoski długie i krótkie. Wprowadzono też różnicę w wymawianiu kilku spółgłosek, podzielono wyrazy na sylaby, zaznaczono akcenty oraz pauzy i modulację w zdaniach.

Należy pamiętać, że masora nie jest w pełni jednakowa. Istniały bowiem w czasie od VI do X w. dwie główne szkoły judaistyczne: zachodnia - palestyńska i wschodnia - babilońska.
Massoruh siag letorah - masora jest ogrodzeniem Pisma Św.

Rękopisy przedmasoreckie
Zniszczenie innych form tekstu, poza wybranym, spowodowało, że długo jedynymi znanymi nam tekstami przedmasoreckimi były: papirus z Nash (I lub II w. prz.Chr.) zawierający jedynie Wj 20,2-17 i Pwt 6,4.5. oraz pergaminowe filakterie z Murabba`at, używane w prywatnej modlitwie.

Sytuacja zmieniła się po odkryciach w Qumran. Znaleziono tam fragmenty niemal wszystkich ksiąg ST w odpisach z ostatnich trzech wieków przed Chr. i I w. po Chr. m.in. pełny tekst Księgi Izajasza z końca II w. prz.Chr.

Teksty masoreckie

• Codex Cairensis albo Kodeks prorocki Mosze ben Aszera - ok. 895r. po Chr. (najstarszy tekst masorecki, grupa zachodnia - palestyńska)
• Codex Petropolitanus albo Codex Babylonicus prophetarum - ok. 916r. po Chr. (grupa wschodnia - babilońska)