Zgubna pycha

Po potopie

Po zakończeniu potopu i złożeniu przez Noego ofiary, Bóg udziela ludziom swojego błogosławieństwa i potwierdza daną pierwszym rodzicom władzę nad wszystkim co stworzone. Daje im też prawo do spożywania mięsa zwierzęcego.

Wcześniej czytamy: „I rzekł Bóg: Oto wam daję wszelką roślinę przynoszącą ziarno po całej ziemi i wszelkie drzewo, którego owoc ma w sobie nasienie: dla was będą one pokarmem.” (Rdz 1,29) Czy zatem oznacza to, że przed potopem ludzie byli jaroszami? Raczej nie. Przemawia za tym kilka faktów:
- w raju Bóg postawił ludziom tylko jeden zakaz – nie mogli spożywać owocu z drzewa wiadomości
- Abel musiał zabić zwierzęta, żeby złożyć je na ofiarę, można zatem przypuszczać, że również je spożywał
- ubranie, jakie dał Bóg pierwszym rodzicom pochodziło ze skór zwierzęcych
Przyjmuje się, że autorowi chodziło raczej o poetyckie ukazanie pełnej harmonii jaka panowała między ludźmi, a zwierzętami po stworzeniu świata. Na skutek grzechu została ona bezpowrotnie zniszczona. Człowiek, oswajając zwierzęta podporządkowuje je sobie i wykorzystuje. Karze te, które są nieposłuszne. Poluje natomiast i zabija zwierzęta niebezpieczne lub wyrządzające szkody.

Autor, znający ten stan rzeczy z autopsji, wyjaśnia go słowami Boga: „Wszelkie zaś zwierzę na ziemi i wszelkie ptactwo podniebne niechaj się was boi i lęka.” (Rdz 9,2a). W podobny sposób uzasadniony jest starotestamentalny zakaz spożywania mięsa z krwią: Bóg powiedział: „Nie wolno wam tylko jeść mięsa z krwią życia.” (Rdz 9,4)

Dla Izraelitów krew była „siedzibą” albo wręcz synonimem życia (np. Kpł 17,11; Pwt 12,23). Dlatego też krew zabitego zwierzęcia musiała całkowicie wypłynąć z jego ciała. Wówczas albo ją zakopywano, albo zbierano do naczyń i wylewano na ołtarz (zob. Kpł 17,1-6; Pwt 12,13-28).

Zakaz ten obwarowany został surowymi karami: „Upomnę się o waszą krew przez wzgląd na wasze życie - upomnę się o nią u każdego zwierzęcia. Upomnę się też u człowieka o życie człowieka i u każdego - o życie brata. [Jeśli] kto przeleje krew ludzką, przez ludzi ma być przelana krew jego, bo człowiek został stworzony na obraz Boga.” (Rdz 9,5-6)

Bóg więc z jednej strony zakazuje zabijania ludzi, a z drugiej nakazuje przelewanie krwi ludzkiej karać śmiercią - zarówno człowieka jak i zwierzę. Dotyczy to nie tylko Izraelitów, ale wszystkich potomków Noego, czyli wszystkich ludzi – każdy bowiem człowiek został stworzony na obraz i podobieństwo Boga.

Kara śmierci za zabójstwo w w. 6 jest także uzasadnieniem istnienia prawa zemsty (Wj 21,28-32; Lb 35,19n; Pwt 19,12), według którego należało pomścić zabitego członka rodziny. Zemsty dokonywał najbliższy krewny zabitego zwany goelem - mścicielem krwi.

Aby ochronić ludzi, którzy nieumyślnie spowodowali śmierć drugiego człowieka, stanowiono w Izraelu miasta ucieczki. Było to rozwiniecie starego prawa azylu, zawartego w Księdze Wyjścia (zob. Wj 21, 12-14). Polegało ono na tym, że gdy morderca wszedł do świątyni i trzymał się rogów ołtarza, wtedy nie mógł być zabity przez mściciela krwi. W miastach ucieczki mógł się schronić zarówno Izraelita jak i cudzoziemiec. Jednakże jeśli dokonał morderstwa nie przez przypadek, lecz umyślnie, wtedy wydalano go z miasta ucieczki i oddawano w ręce mściciela (zob. Lb 35, 9-34; Pwt 19, 1-13 i in.). W naszych czasach może się to wydawać okrutne. Jednakże wówczas prawo to miało na celu sprawiedliwe wymierzanie kary i uchronienie przed zemstą niewspółmierną do winy.