Opuścić wszystko

Druga połowa 11 rozdziału Księgi Rodzaju wprowadziła nas w historię biblijną, a dokładniej w historię patriarchów. Opisywane wydarzenia rozgrywają się w czasie, który jest już w zasięgu dzisiejszych historyków. Przyjmuje się bowiem, że wyjście Abrahama z Charanu miało miejsce między XX a XIX wiekiem przed Chrystusem, choć oczywiście są również na ten temat zdania odrębne.

Arena wydarzeń

Na ziemiach biblijnych przez setki i tysiące lat przed pojawieniem się Abrahama powstawały i upadały cywilizacje i kultury. Około 3500 r. przed Chrystusem z północnego wschodu przybył do Mezopotamii niesemicki lud Sumerów. Założyli oni wiele miast – m.in. Babilon, Kisz, Isin czy Ur. Około 3000 r. przed Chrystusem narodziła się i rozwinęła na Bliskim Wschodzie kultura oparta na brązie. Ten twardszy niż wcześniej używana miedź metal lepiej spełniał potrzeby ludzi, którzy coraz liczniej osiedlali się w miastach. Kluczem do rozwoju było stworzenie systemów nawadniających i kontrolowanie rzek, które uniezależniły uprawę roli od pogody czy bezpośredniej bliskości akwenów wodnych. Ziemię uprawiano już nie tylko w celu przeżycia, a ludzie zaczęli coraz częściej zajmować się budownictwem, rzemiosłem, wytwarzaniem różnych przedmiotów z gliny, metalu, czy ceramiki. W związku z tym rozwinął się również handel między miastami - państwami w Grecji, Mezopotamii i Azji Mniejszej. Do III tysiąclecia miasta - państwa na Bliskim Wschodzie przekształciły się w społeczności państwowe z centralną władzą, własną administracją, armią i społeczno - ekonomiczną organizacją. Wymagało to rozwoju języka pisanego. W Mezopotamii dominowało pismo klinowe, wprowadzone przez Sumerów, a następnie Akadyjczyków, Babilończyków, Asyryjczyków i Hetytów.

Semiccy nomadzi z pustyni Syryjskiej i Persji ok. 2300 r. przed Chrystusem zaatakowali rejon zajęty przez Sumerów zapoczątkowując królestwo akadyjskie. Zjednoczył ich Sargon (ok. 2334-2279), którego imperium sięgało aż do Zatoki Perskiej i obejmowało Elam, Górną Mezopotamię i Syrię. Akadyjczycy z kolei zostali podbici przez Gutejów, lud z gór Zagros. Sumerowie odzyskali władzę zwyciężając pod wodzą Utuhengala, króla Ur. Nastaje czas niezwykłego odrodzenia cywilizacji sumeryjskiej i „złotego wieku” jej literatury i matematyki. Nie trwa on jednak zbyt długo. Wewnętrzna słabość, rozkład i walka o władzę, doprowadziły do uniezależnienia się państewek leżących na peryferiach, a zdobycie i zniszczenie Ur najpierw przez króla Mari, a później króla Elamu, zakończyły okres świetności Sumerów.

W tym czasie, pod koniec trzeciego tysiąclecia, Palestynę zalewają półkoczownicze ludy niszcząc tutejszą cywilizację. Pozostają po nich jedynie zburzone i opuszczone miasta po obu stronach Jordanu. Wprawdzie na początku drugiego tysiąclecia życie w zachodniej Palestynie i północnej Transjordanii zaczęło się odradzać, jednakże Transjordania południowa pozostała krajem nomadów aż do XIII w. przed Chrystusem. Agresorami byli najprawdopodobniej Amoryci, którzy w tym czasie wtargnęli do wszystkich krajów Żyznego Półksiężyca.

Tak więc przez wieki obszar ten był miejscem wędrówek ludów, plemion, szczepów we wszystkich kierunkach. Ścierały się one z ludnością miejscową, mieszały z nią lub spychały na inne tereny. Niekiedy osiedlały się zakładając miasta, tworzyły państewka. Z nich wyrastały czasem imperia, by po krótszym lub dłuższym okresie upaść pod ciosami nowych zdobywców i mocarstw.