Wigilia Zesłania Ducha Świętego

PIĄTE CZYTANIE
Duch przychodzi z pomocą naszej słabości

Czytanie z Listu Świętego Pawła Apostoła do Rzymian

Bracia:
Wiemy, że całe stworzenie aż dotąd jęczy i wzdycha w bólach rodzenia. Lecz nie tylko ono, ale i my sami, którzy już posiadamy pierwsze dary Ducha, i my również całą istotą swoją wzdychamy, oczekując przybrania za synów – odkupienia naszego ciała. W nadziei bowiem już jesteśmy zbawieni. Nadzieja zaś, której spełnienie już się ogląda, nie jest nadzieją, bo jak można się jeszcze spodziewać tego, co się już ogląda? Jeżeli jednak, nie oglądając, spodziewamy się czegoś, to z wytrwałością tego oczekujemy.

Podobnie także Duch przychodzi z pomocą naszej słabości. Gdy bowiem nie umiemy się modlić tak, jak trzeba, sam Duch przyczynia się za nami w błaganiach, których nie można wyrazić słowami. Ten zaś, który przenika serca, zna zamiar Ducha, wie, że przyczynia się za świętymi zgodnie z wolą Bożą.
Rz 8, 22-27

22. W Księdze Wyjścia Boży lud „wzdychał" i „jęczał". Ich lament wyrażony w modlitwie przyspieszył Boże odkupienie (Wj 2,23). Paweł łączy tutaj również „wzdychanie" (Rz 8,22.23.26) z bólami rodzenia. Niektóre tradycje żydowskie opisywały okres poprzedzający koniec świata jako bóle porodowe (zob. komentarz do Mt 24,6-8), okres wielkiego ucisku, który wyda "Mesjasza i zapoczątkuje erę mesjańską. Dla Pawła ucisk obecnego czasu to bóle rodzenia, cierpienie nie pozbawione sensu, które zapowiada nadejście nowego świata.

”całe stworzenie aż dotąd jęczy i wzdycha w bólach rodzenia”: Greccy filozofowie często porównywali -wiosenne odrodzenie przyrody do bólów rodzącej kobiety. Paweł wykorzystuje ten obraz do opisania bólu poddanego grzechowi stworzenia. Stworzenie wzdycha w nadziei i oczekiwaniu, lecz jest też pogrążone w bólu. Złożony czasownik synōdinei ukazuje agonię wszechświata, doświadczaną w każdym jego elemencie. Niektórzy komentatorzy utrzymują, że słowa te opisują wzdychanie stworzenia „wraz z ludzkością" oczekującą objawienia się chwały. Wydaje się to możliwe, jednak poprzednia interpretacja jest lepsza, bowiem motyw ludzkości zostanie wprowadzony dopiero w następnym wersecie. 

23-25. „Pierwsze dary" (dosł. „pierwociny") były początkiem, pierwszym etapem żniw w Palestynie (Kpi 23,10). Obecność Ducha Świętego w wierzących jest zatem początkiem przyszłego świata. Chrześcijanie doświadczyli odkupienia (Rz 3,4) i przybrania za synów (Rz 8,15), nadal jednak oczekują na pełnię tego doświadczenia, która nastąpi wraz z wskrzeszeniem ich ciał przez Ducha (Rz 8,11). Izraelici zostali odkupieni z niewoli w Egipcie, lecz ostateczne wybawienie zostało odwleczone o jedno pokolenie z powodu ich nieposłuszeństwa na pustyni. Prawie czterdzieści lat upłynęło zanim weszli do Ziemi Obiecanej. Paweł w podobny sposób wyjaśnia zbawienie Chrystusa, jest ono bowiem nowym Wyjściem (zob. komentarz do Rz 8,12-17): początek i dopełnienie zbawienia dzieli okres Bożego prowadzenia przez próby obecnego wieku (Rz 8,14.18).

”my sami”: Nie tylko stworzenie składa świadectwo o przeznaczeniu chrześcijan, lecz czynią to również oni sami, przez nadzieję, jaka w nich jest - nadzieję wypływającą z daru Ducha, którego już otrzymali.

”pierwsze dary Ducha”: Paweł porównuje Ducha do pierwszych owoców żniwa, których ofiarowanie Bogu (Kpł 23,15-21) stanowiło poświęcenie całych zbiorów. Jednak słowo „pierwociny" było często używane w znaczeniu „potwierdzenia, gwarancji" tego, co miało nadejść (por. arrabōn, 2 Kor 1,22; 5,5; por. G. Delling, TDNT 1, 486; A. Sand, EWNT 1,22. 278-280).

”my również całą istotą swoją wzdychamy”: Drugim świadectwem potwierdzającym chrześcijańskie przeznaczenie jest nadzieja, jaką w związku z tym żywią sami chrześcijanie,

”oczekując (...) odkupienia naszego ciała”: Gr. tekst tego wersetu jest przedmiotem dyskusji. Rękopisy P46, D, F, G, 614 i inne pomijają rzeczownik hyiothesian, „przybranie za synów". Chociaż trudno wyjaśnić, w jaki sposób znalazł się on w tekście innych rękopisów, jego pominięcie wydaje się uzasadnione, ponieważ nigdzie indziej Paweł nie mówi o przybraniu za synów w znaczeniu eschatologicznego odkupienia. Chrześcijanin nie jest synem Boga (por. 8,15) przez otrzymanie Ducha. Mając owe „pierwociny", chrześcijanin spogląda w przyszłość, oczekując pełni życia w chwale i nowego ciała. Jeśli jednak zachowamy „przybranie za synów" jako lectio difficilior, wówczas Paweł miałby na myśli tę jego fazę, która nie została jeszcze objawiona.

24. W nadziei bowiem już jesteśmy zbawieni: Aoryst wskazuje na przeszły aspekt zbawienia, dokonanego już przez śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa; lecz może być to również aoryst gnomiczny, wyrażający prawdę o charakterze ogólnym (BDF 333). Wyrażenie „w nadziei" nadaje takiemu „zbawieniu" aspekt eschatologiczny (→ Teologia św. Pawła 82,71). bo jak można się jeszcze spodziewać tego, co się już ogląda?: Przypuszczalne ten źle zachowany gr. tekst powinien mieć brzmienie ho gar blepei (F"6, B*). W innych rękopisach jest „jak bowiem można nadal żywić nadzieję na to, co się widzi?" (rękopisy D, G). Ogólny sens wersetu pozostaje ten sam.

25. z wytrwałością tego oczekujemy: Nadzieja pozwała chrześcijaninowi uporać się z „teraźniejszymi cierpieniami" (8,18), czyniąc go jednocześnie dla świata przykładem żywej wiary w zmartwychwstanie (zob. 1 Kor 2,9; 2 Kor 5,7).

26. W judaizmie rozumiano Ducha Świętego raczej jako wyraz Bożej mocy, niż jako odrębny byt osobowy. Podobnie jak Jan (J 14-16), Paweł traktuje Ducha jak byt osobowy (por. 2 Kor 13,14). Nauczyciele żydowscy mówili o uosobionym Bożym miłosierdziu lub aniołach, takich jak Michał, jako orędownikach za ludem przed Bożym tronem. Paweł przypisuje tę rolę Chrystusowi, który siedzi po prawicy Ojca (Rz 8,34) i Jego Duchowi, który mieszka w Jego ludzie (Rz 8,26). Duch uczestniczy tutaj w bólach rodzenia, równie niecierpliwie wyglądając nowego stworzenia jak Boże dzieci.

”Duch przychodzi z pomocą naszej słabości”: Trzecie świadectwo nowego życia i chwalebnego przeznaczenia chrześcijan. Ludzkie dążenia obarczone są ryzykiem niepowodzenia z powodu naturalnej słabości ciała, jednak wstawiennictwo Ducha przezwycięża je (hyperentynchanei, „wstawia się ponad i po"). W rezultacie chrześcijanin wypowiada słowa, do wymówienia których nie byłby zdolny bez pomocy Ducha - wsparty jego dynamiczną mocą modli się „Abba, Ojcze" (8,15; Ga 4,6). Wypowiadając taką modlitwę, jest świadomy, że to Duch manifestuje w ten sposób swą obecność w nim. 

27. Wszyscy Żydzi zgadzali się, że Bóg przenika ludzkie serca (1 Krl 8,39; 1 Krn 28,9) - obraz ten często pojawia się w Nowym Testamencie, zaś w niektórych późniejszych tekstach rabinackich pełni nawet rolę tytułu Boga („Przenikający Serca").

”Ten zaś, który przenika serca”: Starotestamentowe określenie Boga (1 Sm 16,7; 1 Krl 8,39; Ps 7,11; 17,3; 139,1). Jedynie Bóg zdolny jest pojąć język i zamysł Ducha - zrozumieć wspieraną przez Ducha modlitwę,

”zgodnie z wolą Bożą”: Dosłownie „według Boga". Częścią Bożego planu zbawienia było, że Duch odegra aktywną rolę w dążeniach i modlitwach chrześcijan. Plan ten zostanie pokrótce naszkicowany w ww. 28-30.

Katolicki Komentarz Biblijny, prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 
Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu, Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 

ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ

Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja.

Przyjdź, Duchu Święty, napełnij serca swoich wiernych
i zapal w nich ogień swojej miłości.

Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja.