O kulturze Chetytów

Chetyci – co było o nich wiadomo?

W Piśmie Świętym Chetyci wspominani są rzadko – po raz pierwszy w chwili, gdy Bóg zawiera przymierze z Abrahamem (Rdz 15, 18-21), kolejny gdy umiera Sara i Abraham kupuje od nich ziemię w Hebronie, by ją pochować (Rdz 23, 1-20). Kolejne wspomnienia mówią o ziemi Chetytów (m.in.), którą Bóg da Narodowi Wybranemu.
W II tysiącleciu przed Chr. Chetyci zamieszkiwali obecną Anatolię (Turcja), a ich państwo u szczytu potęgi sięgało Hebronu:
 

dla porównania trasa wędrówki Abrahama:
 

Upadek stolicy państwa (Hattusas) około 1190 r. przed Chr. (podbój Kanaanu przez Jozuego, Joz 12) zakończył istnienie królestwa. Nigdy już nie stworzyli kolejnego organizmu państwowego. Po klęsce żyli zasymilowani wraz z innymi narodami, a ostatni cios zadała około 700 r. Asyria (czas upadku Królestwa Północnego).

Pierwsze wzmianki dotyczące tego narodu pochodzące z odkryć archeologicznych to znalezione w Kultepe (Asyria) tabliczki, stanowiące zapiski z handlu z „krajem z Khatti” . Kolejne – to odkrycie w Tel el-Amarna w Egipcie (1887 r.) korespondencji faraona Amenhotepa III i jego syna Akhenatona (więcej o Tel el-Amarna TUTAJ :. - wersja angielskojęzyczna). Dwie tabliczki pochodzące z „królestwa Kheta” były zapisane nie w standardowym języku akadyjskim, ale w innym – nieznanym. Kilka lat później pojawiły się supozycje, że ów kraj z Khatti – królestwo Kheta i wspominani w Biblii Chetyci, to jedna cywilizacja.
Tyle było wiadomo do czasu odkrycia archiwum królewskiego w Hattusas.

Hattusas

Wykopaliska w Hattusas:



Ruiny miasta w tym miejscu odkrył Charles Texier już w 1834 r., ani on jednak, ani kolejni badacze nie wiedzieli, co odnaleźli. Założone na wzgórzu miasto zostało przez archeologów opisane i naszkicowane. Zawierało wewnętrzną cytadelę, z budynkami królewskimi i świątyniami otaczało właściwe miasto i potężne mury obronne (zobacz TUTAJ :. oraz TUTAJ :.)
Pierwsze tabliczki zapisane pismem klinowym opublikował - Ernest Chantre po krótkich badaniach prowadzonych w latach 1893-1894. Dopiero odkrycia z 1906 i 1907 r. (Hugo Wincklera i Theodore’a Makridy), pozwoliły z całą pewnością zidentyfikować odnalezione miasto jako stolicę królestwa Chetytów. Znaleziono wówczas bardzo liczne tabliczki zapisane pismem klinowym, nieznanym – ale tym samym, co tabliczki z Tel el-Amarna, co potwierdziło zidentyfikowanie kilku imion.
Do 1970 r. w trakcie prac wykopaliskowych znaleziono około 25 000 tabliczek.