V NIEDZIELA WIELKANOCNA - ROK C

Tekst i komentarz z Komentarza Żydowskiego do Nowego Testamentu. David H. Stern. Oficyna Wydawnicza Vocatio. Warszawa 2004

I CZYTANIE

Kiedy rozgłosili Dobrą Nowinę w tym mieście i wielu ludzi uczynili talmidim, powrócili do Listry, Ikonium i Antiochii, umacniając talmidim, zachęcając ich do dalszej wierności wierze i przypominając im, że przez wiele przeciwności trzeba nam wchodzić do Królestwa Bożego. Wyznaczywszy im starszych w każdym zgromadzeniu, Sza'ul i Bar-Nabba, w modlitwie i poście, oddali ich Panu, w którym złożyli ufność. Przeszedłszy przez Pizydię, doszli do Pamfilii. Wypowiedziawszy orędzie w Perdze zeszli do Attalii, a stamtąd popłynęli z powrotem do Antiochii, miejsca, gdzie powierzono ich opiece Bożej w dziele, które teraz właśnie ukończyli. Kiedy przybyli, zebrali razem wspólnotę mesjaniczną i zdali sprawę z tego, co Bóg przez nich uczynił, że otworzył drzwi wiary u nie-Żydów.

(Dz 14,21-27)

21-23. Sza'ulowa praca formacyjna: (1) umacnianie nowych uczniów duchowo; (2) zachęcanie ich, aby tą mocą trzymali się wytrwale wiary; (3) uczciwe uprzedzanie, czego mogą się spodziewać - problemów, ale również Królestwa Bożego (zob. Mt 3,2K), tak że gra jest warta świeczki. W końcu Sza'ul (4) wyznacza starszych (przywódców; zob. 1 Tm ,1-7zKK; 1 Ke 5,1-4zKK), aby przewodzili młodym zgromadzeniom. Aby to wszystko zrobić, Sza'ul musiał powrócić do tych miejsc.

26-27. Łukasz zgrabnie wiąże koniec podróży z jego początkiem w 13,1-4. Zwróćmy uwagę na ustalony porządek postępowania osób, którym zgromadzenie powierzyło określone zadania: (1) nie zwlekają z zameldowaniem się, (2) informują zgromadzenie o szczegółach wykonanej przez siebie pracy (w tym wypadku wzięli również na siebie zwołanie spotkania wspólnoty), (3) Bogu oddają za to chwałę, (4) interpretują wagę tego, co się zdarzyło, podkreślając to, co najważniejsze - w tym wypadku to, że Bóg [...] otworzył drzwi wiary u nie-Żydów. Tak budują wzajemne zrozumienie, a przez to jedność w realizacji wspólnych celów.

II CZYTANIE

Wtedy ujrzałem nowe niebo i nową ziemię, bo stare niebo i stara ziemia przeminęły, a morza już nie było. Ujrzałem też święte miasto, Nowe Jeruszalaim, zstępujące z nieba od Boga, przyszykowane jak oblubienica przystrojona dla swego małżonka. Usłyszałem donośny głos od tronu mówiący: "Spójrz! Sz'china Boga jest z ludźmi, i będzie On mieszkał wśród nich. Będą oni Jego ludem, a On sam, »Bóg z nimi«, będzie ich Bogiem. Otrze On wszelką łzę z ich oczu. Śmierci już nie będzie i nie będzie już żałoby, płaczu ani bólu, bo stary porządek przeminął". Wtedy Zasiadający na tronie rzekł: "Spójrz! Wszystko czynię nowe!"

(Ap 21,1-5a)

1. Morza już nie było. Zob. 20,13-14K. We wcześniejszych wydaniach angielskojęzycznych NTPŻ zdanie to brzmiało: "nie było już żadnego morza". Ta zmiana to wynik wniosku, do którego doszedłem: autor, patrząc z perspektywy Ziemi Izraelskiej, nie mówi, że nie będzie już na ziemi oceanów, ale że Morze Śródziemne nie będzie już zachodnią granicą kraju. (Czyżby moje zamiłowanie do surfingu kształtowało moją egzegezę?) Biblia ukazuje proces stwarzania jako wojnę. Światło pokonuje ciemność (Rodzaju 1,1-5; J 1,1-5), a morze jest sprzymierzone z ciemnością. (Ta metafora nie wymaga, abyśmy ten tekst odnosili do wszystkich oceanów - Morze Śródziemne najzupełniej wystarczy). Dlatego morze musi zostać okiełznane, ograniczone - dzieje się to w drugi dzień stworzenia (Rodzaju 1,6-10; zob. też Job 38,8-11; Izajasz 27,1 i może również Izajasz 51,9-52,12). Morze jest sprawcą zniszczenia i śmierci w potopie za Noacha, wydarzeniu wzmiankowanym w Nowym Testamencie pięciokrotnie (Mt 24,37-38; Łk 17,26-27; Żm 11,7; 1 Ke 3,20; 2 Ke 2,5). Ale morze jest pod władzą Boga, jak to wyraźnie widać w Księdze Wyjścia, gdzie Jego "potężna ręka i ramię wyciągnięte" przemieniły Morze Czerwone w narzędzie zagłady Egipcjan. Bóg obiecał, że nigdy więcej nie użyje wody jako narzędzia zagłady całego świata (Rodzaju 9,11), zarazem jednak zapowiedział, że użyje w tym celu ognia (2 Ke 3,10-12). Jezioro ognia (20,15) to ogniste morze wiecznej zagłady - ostatecznie i na całym świecie zniszczy to, co Morze Czerwone pokonało doraźnie i w jednym miejscu: grzech. Woda jest potężna, ale ogień potężniejszy. Dlatego Jochanan Zanurzyciel mówi, że on zanurza w wodzie, ale inny, który nadchodzi, Jeszua, będzie zanurzał w Duchu Świętym i w ogniu (Łk 3,16-17).

2. Święte miasto, Nowe Jeruszalaim, "Jeruszalaim na górze", które jest "naszą matką" (Ga 4,26), "miasto o trwałych fundamentach, którego architektem i budowniczym jest Bóg" (Żm 11,10.16), "miasto Boga żywego, niebieskie Jeruszalaim" (Żm 12,22zK), trwałe miasto, które ma nadejść (Żm 13,14), zstępuje tutaj z nieba od Boga, przyszykowane jak oblubienica, przystrojona dla swego małżonka, jak to opisano w 21,9-22,5. Metafora zaślubin tutaj, w w. 9 oraz w 22,17 utożsamia Nowe Jeruszalaim z ludem Bożym (por. 19,7-9; a w Nowym Testamencie także w Mt 9,15; 25,1-13; J 3,27-30; 2 Kor 11,2; Ef 5,21-33; w Tanach zaś u Izajasza 54,1-8; Jeremiasza 3,1.20; Ozeasza 1-2). Jako kontrast - "wielka nierządnica [...] Bawel" (17,1.5).

3. Ten ważny werset mówi o wypełnieniu się jednej z najczęściej powtarzanych w Tanach obietnic wynikających z przymierza - Bóg zamieszka wśród swego ludu i będzie jego Bogiem, a łącząca Go z nim więź będzie doskonała jak w ogrodzie Eden. Zob. Rodzaju 17,7; Wyjścia 6,7; 29,45; Kapłańska 26,11-12 (szczególnie mocno wiąże się z niniejszym wersetem); Liczb 15,41; Powtórzonego Prawa 29,12 (13); 2 Samuela 7,24; Jeremiasz 7,23; 11,4; 24,7; 30,22; 31,33 (34); 32,38; Ezechiel 11,20; 34,24; 36,28; 37,23.27; Zachariasz 8,8; Żm 8,10 oraz w. 7 poniżej. Wyrażenia Sz'china i "On będzie mieszkał" są tłumaczeniem greckich słów skēnē ("namiot, miejsce zamieszkania") i skēnōsei ("będzie mieszkał") i oba mają związek z hebrajskim słowem szachan ("mieszkać"), od którego pochodzi słowo Sz'china, określające pełną chwały objawioną obecność Boga, który może mieszkać pomiędzy ludźmi (zob. 7,15K). Bóg zatem będzie mieszkał wśród nich, będzie u nich Sz'chiną i Przybytkiem, będzie chwałą (kawod=Sz'china) pośród nich (Zachariasz 2,9 [10]). "Lecz czy zaiste zamieszka Bóg z człowiekiem na ziemi?" (2 Kronik 6,18). Owszem, zamieszka. Ludy albo "lud", w manuskryptach pojawiają się różne wersje. Oto uwagi Bruce'a M. Metzgera na ten temat:

Niezmiernie trudno jest rozstrzygnąć między wersją laoi [ludy], która znajduje oparcie [w kilku bardzo ważnych wczesnych manuskryptach] a laos [lud], mającą oparcie [w większej liczbie manuskryptów, przeważnie o mniejszej randze]. Czy autor dostosował się do Pism prorockich, które konsekwentnie mówią o jednym ludzie Bożym (np. Jeremiasz 31,32 [33]; Ezechiel 37,27; Zachariasz 8,8)? W tym wypadku laoi byłoby dziełem kopisty, który pedantycznie dostosował to słowo do poprzedzającego go autoi [oni]. Albo też [z drugiej strony] czy autor rozmyślnie zmieniłby tradycyjną koncepcję, wstawiając "wiele ludów spośród odkupionej ludzkości zamiast pojedynczego narodu wybranego, cały świat zamiast Izraela" (Swete)? W tym wypadku laos zdradza rękę autora poprawki, który przystosował brzmienie tego słowa do metaforyki Starego Testamentu. Głównie na podstawie tego, co uznano za nieznacznie tylko wiarygodniejszy materiał manuskryptowy, większość komitetu [przygotowującego UBS greckiego Nowego Testamentu] opowiedziała się za słowem laoi (A Textual Commentary on the Greek New Testament, United Bible Societies, London-New York 1975, s. 763).

Jeśli poprawna wersja to "ludy", świadczyłaby ona nie tylko o tym, że Bóg "uczynił wszystkie narody żyjące na całej powierzchni ziemi i wyznaczył granice ich obszarów oraz czasy ich rozkwitu" (Dz 17,26), ale i o tym, że Bóg zbawi całe ludy (nieżydowskie) jako zbiorowości; por. Izajasz 19,25. Bóg z nimi. To określenie mówi o wypełnieniu proroctwa z Izajasza 7,14, według którego Mesjasz miał być zwany Immanu'el ("Bóg z nami"); zob. Mt 1,23zK.

4. Otrze On wszelką łzę [...] śmierci już nie będzie, jak napisano u Izajasza 25,8.

EWANGELIA

Kiedy J'huda wyszedł, Jeszua powiedział: "Teraz Syn Człowieczy został uwielbiony, a Bóg został uwielbiony w nim. Jeśli Syn uwielbił Boga, sam Bóg uwielbi Syna, i uczyni tak nie zwlekając. Dzieciątka, będę z wami już tylko niedługo. Będziecie mnie szukać, a jak powiedziałem Judejczykom: »Tam, gdzie ja idę, nie możecie przyjść«, mówię to teraz i wam. Daję wam nowy nakaz: abyście wytrwale kochali się wzajemnie. W taki sam sposób jak ja was ukochałem, i wy macie wytrwale kochać się nawzajem. Każdy pozna, że jesteście moimi talmidim, po tym, że macie miłość jeden do drugiego".

(J 13,31-33a.34.35)

34. Dlaczego jest to nowy nakaz? Czyż już Księga Kapłańska 19,18 nie poleca: "Kochaj swego bliźniego jak samego siebie"? Różnica jest taka: Księga Kapłańska poleca kochać "jak samego siebie", a Jeszua mówi: "W taki sam sposób jak ja was ukochałem", co sugeruje, że kochanie na sposób Boży jest dla nas osiągalne. Ludzkimi siłami nie jest to możliwe. Ale Jeszua daje nam nową naturę, nowego ducha, co jest wypełnieniem obietnic Tanach (Ezechiel 36,26; 37,14; Jeremiasz 31,32 [33]), daje nam Ducha Bożego, Ducha Świętego. Dlatego właśnie możemy kochać tek, jak Bóg kocha. Bóg to umożliwia.

35. Każdy pozna, że jesteście moimi talmidim, po tym, że macie miłość jeden do drugiego. Osobiście mogę zaświadczyć o prawdziwości tych słów. Sam bowiem nabrałem chęci, żeby zbadać prawdziwość twierdzeń Nowego Testamentu wcale nie dlatego, że przytłoczyły mnie argumenty nie do obalenia, ale dlatego, że spotkałem wierzących, których wzajemna miłość daleko wykraczała poza to, co znałem. Tym, co zrobiło na mnie takie wrażenie, była nawet nie tyle miłość okazywana mnie (choć traktowali mnie dobrze), ile ich pełna poświęcenia, radosna gotowość, aby oddać się w pełni drugiemu, i to bez śladu samolubnej motywacji. Do tego właśnie są powołani ci, którzy twierdzą, że ufają Jeszui, i mogą oczekiwać, że moc Boża uzdolni ich do tego. Na Bogu można polegać, że wypełni swą obietnicę i świat rozpozna w takich ludziach prawdziwych uczniów Jeszui.

------------------------------------

Bar-Nabba - Barnaba
talmidim - uczniowie
Sz'china - pełne chwały objawienie obecności Boga