II NIEDZIELA ZWYKŁA - ROK A

Dzięki uprzejmości Oficyny Wydawniczej „Vocatio” i Księgarni św. Wojciecha (www.mojeksiazki.pl), które wyraziły zgodę na publikację fragmentów wydawanych przez nie pozycji, przedstawiamy czytelnikom cykl: „Zrozumieć Słowo”. Będziemy starali się ukazywać w nim fragmenty Pisma Świętego przewidziane w Liturgii w kontekście historycznym, kulturowym i teologicznym.
Mamy nadzieję, że pomoże to czytelnikom w pełniejszym przeżywaniu spotkania z Chrystusem podczas Eucharystii oraz w coraz lepszym odczytywaniu skierowanego do nas Słowa Bożego i wprowadzaniu go w życie. Zapraszamy do lektury i refleksji.

II NIEDZIELA ZWYKŁA - ROK A

Czytania mszalne

PIERWSZE CZYTANIE
Sługa Boży światłością całej ziemi

Czytanie z Księgi proroka Izajasza

Pan rzekł do mnie: „Tyś sługą moim, Izraelu, w tobie się rozsławię”.
Wsławiłem się w oczach Pana, Bóg mój stał się moją silą. A teraz przemówił Pan, który mnie ukształtował od urodzenia na swego sługę, bym nawrócił do Niego Jakuba i zgromadził Mu Izraela.
I mówił: „To zbyt mało, iż jesteś mi sługą dla podźwignięcia pokoleń Jakuba i sprowadzenia ocalałych z Izraela. Ustanowię cię światłością dla pogan, aby moje zbawienie dotarło aż do krańców ziemi”.
Iz 49,3.5-6

3. Nazwanie sługi wprost mianem „Izraela" jest poświadczone we wszystkich hebrajskich rękopisach, z wyjątkiem mało ważnego dokumentu pochodzącego z XIV wieku. Postać sługi zawiera w sobie wszystkich wiernych Izraelitów (grupa nie tak liczna jak ta, którą ukazano w rozdziałach 41-48), zawężona szczególnie do uczniów Deutero-Izajasza, na czele z samym prorokiem. Taka postać zbiorowa (czy grupa wewnątrz Izraela) może mieć z pewnością misję w stosunku do grzesznych członków narodu (zob. Rignell, Study 161).

5. Ten nieco uszkodzony tekst daje nowe wprowadzenia i powtarza fragment w. 1. W Księdze Deutero-Izajasza Sługa nie poprowadzi nowego Wyjścia i nie doprowadzi do odnowienia Izraela; dokona tego Cyrus lub sam Bóg (Iz 40,1-11; 45, 2-3.13).

6. Misję Jakuba/Izraela zestawiono z misją polegającą na byciu „światłością dla pogan". Prorok otwarcie oznajmia to, czego do tej pory można się było jedynie domyślać lub wnioskować.

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

49,1-7. Królowie, którzy otrzymali od bogów zadanie wybawienia. Chociaż władcy Bliskiego Wschodu byli powoływani przez bogów, zwykle czuli się stworzeni raczej do podbijania niż oswobadzania. Król Persji Cyrus był postrzegany przez kapłanów boga Marduka i miasto Babilon jako wybawiciel od wywołującego ucisk reżimu. W prologu do swojego prawa Hammurabi powiada, że jest tym, który zgromadzi rozproszonych mieszkańców miasta Isin i udzieli schronienia ludności miasta Malgium.

Komentarz Historyczno-Kulturowy do Biblii Hebrajskiej, John H. Walton,
Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Oficyna Wydawnicza "Vocatio", Warszawa 2005 :.

PSALM RESPONSORYJNY

Refren: Przychodzę, Boże, pełnić Twoją wolę.

Z nadzieją czekałem na Pana,
a On się pochylił nade mną
i wysłuchał mego wołania.
Włożył mi w usta pieśń nową,
śpiew dla naszego Boga.
Refren.
Nie chciałeś ofiary krwawej ani z płodów ziemi,
ale otworzyłeś mi uszy.
Nie żądałeś całopalenia i ofiary za grzechy.
Wtedy powiedziałem: „Oto przychodzę.
Refren.
W zwoju księgi jest o mnie napisane:
Radością jest dla mnie pełnić Twoją wolę, mój Boże,
a Twoje prawo mieszka w moim sercu”.
Głosiłem Twą sprawiedliwość w wielkim zgromadzeniu
i nie powściągałem warg moich, o czym Ty wiesz, Panie.
Refren.

Ps 40,2 i 4ab.7-8a.8b-9.10

Psalm składa się z dwóch części: hymnu dziękczynnego jednostki (ww. 2-11), po którym następuje lamentacja jednostki (ww. 12-18). Mówiąc o odwróceniu zwykłej kolejności (la tentacja, po której następuje dziękczynienie) należy dodać, iż Ps 27 podobnie zaczyna się psalmem ufności (ww. 1-6) i kończy lamentacją. Por także Ps 44 i 89.

3. Psalmista sięga po obraz próby wody, znanej z literatury mezopotamskiej. Osoba oskarżona o zbrodnię zostaje wrzucona do rzeki – miejsca wyroku; przeżycie próby oznacza niewinność oskarżonego. Tutaj obraz ukazuje nieszczęście psalmisty wywołane przez jego wrogów (por. Ps 18,1-20; 69,2-5; 88,7-9; 144,5-8; Jon 2,3-10).

6. Trudno zliczyć cuda Boże dokonane względem psalmisty. Identyczny język w w. 13, mówiącym o nieszczęściach, które spadły na psalmistę.

7-9. Co do wyższości posłuszeństwa nad ofiarą por. 1 Sm 15,22-23; Mk 12,33- 10. Stwierdzenie psalmisty, że nie powściągnął (dosł. „powstrzymał”) swoich warg przed głoszeniem Bożej Sprawiedliwości, prowadzi do modlitwy, by Jahwe nie powstrzymał swego miłosierdzia względem niego (w. 12).

14-18. Por. dublet w Ps 70.

15-17. Ci, którzy „szukają Pana”, których słowa zawsze brzmią: „Wielki jest Pan!” zostają przeciwstawieni wrogom, którzy „czyhają na [jego] życie” (w. 15) i wyśmiewają się z niego (w. 16).

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

DRUGIE CZYTANIE
Paweł apostołem Jezusa Chrystusa

Początek Pierwszego listu świętego Pawła Apostoła do Koryntian

Paweł, z woli Bożej powołany na apostoła Jezusa Chrystusa, i Sostenes, brat, do Kościoła Bożego w Koryncie, do tych, którzy zostali uświęceni w Jezusie Chrystusie i powołani do świętości wespół ze wszystkimi, którzy na każdym miejscu wzywają imienia Pana naszego Jezusa Chrystusa, ich i naszego Pana.
Łaska wam i pokój od Boga Ojca naszego i od Pana Jezusa Chrystusa.
1 Kor 1,1-3

1-3. Formuła wstępna odpowiada standardowi listów starożytnych.

1. Listy starożytne rzadko były dziełem kilku autorów. Paweł mógł być więc autorem, zaś Sostenes skrybą, który list spisał (por. 1 Kor 16,21). Sostenes mógł też mieć wpływ na treść listu lub (co wydaje się bardziej prawdopodobne) jedynie zgadzać się z przesłaniem apostoła.

”powołany na apostoła”: Tytuł ten podkreśla autorytet Pawła jako wysłannika Chrystusa.

”Sostenes”: Być może mężczyzna, o którym czytamy w Dz 18,17. Brak imienia Tymoteusza (2 Kor 1,1) wskazuje, że znajdował się on już w drodze do Koryntu (4,17; 16,10-11).

2. Słowo „uświęceni", oznacza tych „którzy zostali oddzieleni" („święci lub oddzieleni dla Boga"). Termin ten był w Starym Testamencie używany w odniesieniu do Izraela i oznaczał, że Bóg oddzielił ten naród dla siebie mocą swego odkupienia Z tego powodu Izraelici mieli żyć dla Boga, inaczej niż jak otaczające ich narody.

”powołani do świętości”: Bardzo zwięzła formuła kletois hagiois oznacza, że wierzący zostali przez Boga wybrani do świętości, nie zaś, że z natury byli święci. W tym właśnie znaczeniu zostali oni „uświęceni" przez Chrystusa i muszą okazać się godnymi swego powołania (1 Tes 4,3-7).

”wespół ze wszystkimi, którzy na każdym miejscu wzywają imienia Pana naszego Jezusa Chrystusa”: Tekst można interpretować na wiele sposobów (Barrett), lecz kontekst 1 Kor wskazuje, że Paweł przypomina Koryntianom, iż nie są jedynymi chrześcijanami (11,16; 2 Kor 1,1). Taka interpretacja wykluczałaby, że słowo „miejsce" oznacza kościół domowy (Barrett; zob. U. Wickert, ZNW 50 [1959] 73-82.

”ich i naszego”: Wszyscy chrześcijanie służą jednemu Panu.

3. Słowo „łaska” to tradycyjne greckie pozdrowienie, zaś „pokój” to pozdrowienie żydowskie. W modlitwie-życzeniu (modlitwa zawierająca życzenia dla odbiorców często pojawia się w początkowej części starożytnych listów), Paweł ogłasza boskość Jezusa, gdy stawia Go na równi z Ojcem, źródłem łaski i pokoju.

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :.

ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ
Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja.
Słowo stało się ciałem i zamieszkało między nami.
Wszystkim, którzy Je przyjęli, dało moc,
aby się stali dziećmi Bożymi.
Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja.
J 1,14.12b

EWANGELIA
Duch Święty spoczął na Jezusie

Słowa Ewangelii według świętego Jana

Jan zobaczył Jezusa, nadchodzącego ku niemu, i rzekł: „Oto Baranek Boży, który gładzi grzech świata. To jest Ten, o którym powiedziałem: «Po mnie przyjdzie Mąż, który mnie przewyższył godnością, gdyż był wcześniej ode mnie». Ja Go przedtem nie znałem, ale przyszedłem chrzcić wodą w tym celu, aby On się objawił Izraelowi».
Jan dał takie świadectwo: « Ujrzałem Ducha, który jak gołębica zstępował z nieba i spoczął na Nim. Ja Go przedtem nie znałem, ale ten, który mnie posłał, abym chrzcił wodą, powiedział do mnie: «Ten, nad którym ujrzysz Ducha zstępującego i spoczywającego nad Nim, jest Tym, który chrzci Duchem Świętym».
Ja to ujrzałem i daję świadectwo, że On jest Synem Bożym”.
J 1,29-34

W miejscu gdzie tradycja synoptyczna umieszcza chrzest Jezusa i scenę zstąpienia na niego Ducha (Mk 1,11; Łk 3,22; Mt 3,17) Czwarta Ewangelia zawiera scenę, w której Jan Chrzciciel składa podwójne świadectwo przed „Izraelem" (zob. G. Richter, ZNW 65 [1974] 43-52). Zstąpienie Ducha stanowi dla Jana Chrzciciela znak od Boga, że Jezus został przez niego wysłany. W tekście dostrzec można wczesnochrześcijańskie przeciwieństwo między „chrztem duchem" a chrztem w wodzie Jana Chrzciciela (w. 33).

29. Wypowiedź Jana nawiązuje przypuszczalnie do baranka paschalnego (J 19,36) oraz starotestamentowych baranków ofiarnych. Prorok może też czynić aluzję do Iz 53,7.11.

”Oto Baranek Boży, który gładzi grzechy świata”: Ponieważ Czwarta Ewangelia nie podkreśla przebłagania za grzechy jako głównego celu ukrzyżowania/wywyższenia Jezusa, stwierdzenie Jana Chrzciciela musi należeć do tradycji wcześniej istniejącej we wspólnocie Janowej, 1 J potępia tych, którzy twierdzą, że śmierć Jezusa nie była przebłaganiem za grzechy (1 J 3,5). Jezus jako „Baranek Boży" odpowiada przypuszczalnie prymitywnemu chrześcijańskiemu połączeniu dwóch obrazów: (a) cierpiącego Sługi Jahwe (Iz 52,13-15), który, jak baranek, jest prowadzony na rzeź (Iz 53,7), niosąc na sobie (ferein) nasze grzechy (Iz 53,4); oraz (b) śmierci Jezusa jako Baranka Paschalnego (J 19,36; tekst 1 Kor 5,7 wskazuje, że taka interpretacja śmierci Jezusa jest stosunkowo wczesna).

30-31. Celem chrztu Jana było „przygotowanie drogi” (por. w. 23). Zwrot „iść po kimś” oznaczał czasami bycie czyimś uczniem. Niektórzy uczeni sugerują, że Jezus przez pewien czas „szedł za” Janem, podobnie jak został przez niego ochrzczony. Inni interpretują te słowa jedynie w znaczeniu chronologicznym.

32-34. Większość grup żydowskich wierzyła, że Duch nie udzielał już prorockiego natchnienia, tak jak to czynił w czasach Starego Testamentu. Wyłaniający się ruch 'rabinacki i wielu jego zwolenników, którzy łączyli Ducha niemal wyłącznie z 'proroctwem, podkreślało, że bezpośrednie prorocze natchnienie Ducha ustało, gdy umarli ostatni starotestamentowi prorocy (Aggeusz, Zachariasz i Malachiasz). Dla wielu słuchaczy Jana stwierdzenie, że Duch znowu działa, mogło oznaczać, że era mesjańska jest już bliska.

33. ”Ducha zstępującego i spoczywającego nad Nim”: Ta wersja tekstu o zstąpieniu Ducha pochodzi z niezależnej tradycji, którą ewangelista tak ukształtował, by Jana Chrzciciela ukazać jako świadka. Mówi też o Duchu „spoczywającym" nad Jezusem. Czasownik menein należy do charakterystycznego słownictwa Janowego. Opisuje ono trwały związek łączący Ojca z Synem i Syna z wierzącymi. Odnosi się też to „zamieszkania" w ludziach boskich atrybutów. We fragmencie tym Duch „spoczął nad Jezusem", który w przyszłości okaże się Tym, który sam udziela Ducha O 3,5.34; 7,38-39; 20,22). Iz 42,1 opisuje Ducha „spoczywającego" (katapauein) na słudze Pańskim.

34. W innej wersji tekstu w w. 34 zastąpiono „Syna Bożego" „Wybranym Bożym". Ponieważ byłby to jedyny przypadek użycia słowa „wybrany", oraz ze względu na to, że „Syn Boży" lepiej pasuje do Janowej tradycji wielu naukowców opowiada się za tą wersją tekstu. Słowo „wybrany" w znaczeniu tytułu pojawia się w niektórych późniejszych wersjach 1 Hen (zob. 45,3; 49,2; 50,5) oraz w Iz 42,1 na określenie cierpiącego Sługi.

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :.