Cierpienie na przykładzie Psalmu 22. Studium egzegetyczno – teologiczne.

„Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił?” „Elí, Elí lemá sabachtháni? – jest dwa razy powtórzone wołanie zwrócone do Jahwe, które jest znakiem głębokiego cierpienia^[104].
Powtórzenie jest znakiem głębokiego cierpienia. Jest także znakiem jakiejś tajemniczej wspólnoty i bliskosci, która łączy Cierpiącego z Bogiem. Samo zaś nazwanie Jahwe „Elí” akcentuje specjalną rolę Cierpiącego, który do siebie odnosi to, co było zapewnione przymierzem całemu Izraelowi^[105].
W języku biblijnym powtórzenie oznacza jakieś szczególne natężenie uczucia, zmieszane z poważnym zaniepokojeniem (np.: „Samuelu, Samuelu!” – 1 Sm 3,10 lub „Szawle, Szawle!” – Dz 9,4^[106]. Werset tego psalmu przytaczają ewangeliści: Mt 27,46; Mk 15,34 jako słowa Jezusa konającego na krzyżu^[107].
Samo zaś pytanie „Czemu”? nie ma odpowiedzi. Pokazuje nam jednak, że autor stara się przekroczyć przepaść jaka go oddziela od Boga, od którego zależy cały jego byt. Nie dostrzega jednak możliwości wyjścia. „Czemu” jest też wyrazem smutku spowodowanego milczeniem Boga^[108].
Cierpiący chce jednak podkreślić, że nie pojmuje swego opuszczenia przez Boga; z którym jest specjalnie złączony. Opuszczenie to polega na tym, że Jahwe nie wysłuchuje wołania o pomoc i wybawienie^[109]. U Iz 49,14^[110] jest zawarta podobna myśl. Głos Cierpiącego nie dociera do Boga, dlatego czuje się on opuszczony. Cierpiący nie czuje się odpowiedzialny za tę przepaść jaka dzieli go od Boga^[111].
Ks. T Brzegowy pisze, że opuszczenie przez Boga i Jego oddalenie zawiera się w cierpieniu człowieka starotestamentalnego. Jednak z drugiej strony Jego bliskość i obecność jest źródłem niewypowiedzianego szczęścia^[112]. Można porównać do tego słowa Ps 16,8-9.11^[113]. Dalej natomiast czytamy, że opuszczenie przez Boga oznacza przede wszystkim brak pomocy Bożej, która nie przeszkodziła i nie przeszkadza lawinie nieszczęść, jakie walą się na psalmistę^[114].
Ramami lamentacji jednostki w w. 2 są słowa: „daleko” i „wybawca”^[115]. Słowa „Daleko od mego Wybawcy” są często poprawiane na „Daleko od mego wołania”^[116]. Można do tego przyrównać słowa Ps 18,42^[117]. „Od mojego jęku” – słowo hebrajskie ša’ăgah oznacza ryk lwa, który jest symbolem agresywności nieprzyjaciela (Ps 22,14^[118]) oraz powagę sytuacji (Hi 3,24^[119]; Ps 32,3^[120])^[121].
W wersecie 3 cierpiący podkreśla swoja wytrwałość w modlitwie: „Boże mój, wołam przez dzień, a nie odpowiadasz, wołam i nocą, a nie zaznaję pokoju”^[122]. W doświadczeniu oddalenia psalmisty od Boga w przestrzeni towarzyszy oddalenie w czasie^[123]. Czasownik „odpowiadać” zostaje – w TM – ponownie podjęty pod koniec prośby (BT: „wysłuchać”)^[124].
„A przecież Ty mieszkasz w świątyni, Chwało Izraela!” – „w^e'attah
qadôš jošeb t^ehillôt jiśra’el. Modlący się przypomina podstawową prawdę Izraela, że w Świątyni „na cherubach” zasiada Święty Izraela (Iz 6^[125]) a stamtąd pochyla się ku modlitwom biednych prześladowanych
(Iz 57,15^[126])^[127].
Ks. Wł. Borowski pisze, że psalmiście znany jest „Bóg żywy”, działający co potwierdza historia ludu i przekazy wiary ojców. Dalej czytamy, że Bóg jest święty i jest Władca świata, lud zawdzięcza Mu wyjście z Egiptu i cały historyczny byt. Powinien – musi Go za to wszystko wychwalać. Arka przymierza jest symbolem mieszkania Boga wśród ludu. Bóg jest też nazywany „chwałą Izraela”^[128]. W chwili poświęcenia świątyni przez Salomona spoczęła w jej przybytku Chwała Jahwe pod postacią obłoku i pozostała w niej^[129]. Mówi o tym 1 Krl 8,10 n^[130]. Z wersów 5 i 6 można wywnioskować, że Jahwe nigdy nie zawiódł nadziei swoich wyznawców, gdy się do Niego zwracali w potrzebie. Wspominając o tym cierpiący chce niejako skłonić Boga, by i jemu nie odmówił pomocy^[131]. Bóg jest święty i sprawiedliwy, i wszystkie pokolenia Hebrajczyków nigdy się nie zawiodły, pokładając w Nim ufność. Psalmista aż trzy razy powtarza zdanie, że ojcowie „zaufali” Bogu i tyle samo razy zaznacza, że „zostali ocaleni” – „Tobie zaufali nasi przodkowie, zaufali, a Tyś ich uwolnił; do Ciebie wołali i zostali zbawieni, Tobie ufali i nie doznali wstydu”^[132]. Psalmista powtarza tu trzykrotnie słowo bat^ehu pragnąc zwrócić uwagę na to, jak bardzo Jahwe ceni sobie ufność. Powołuje się na zbawcza działalność Jahwe w historii Izraela, co wydaje się być wskazówką, że Cierpiącym jest król izraelski^[133]. W kolejnym wersecie tj. 7 dowiadujemy się, że psalmista powraca znowu do skargi i ubolewania nad swoim położeniem i porównuje się do robaka, który jest symbolem słabości i wzgardy. Takie porównania tj. do robaka można wyczytać u Hi 25,6^[134] i w Iz 41,1^[135]. Uważa się za zgniecionego robaka przedmiot pogardy pospólstwa i pośmiewisko u ludzi^[136]. Nazywa się też pośmiewiskiem ludzi – herpat ’adam oraz wzgardą tłumu – b^ezuj ‘am; występuje to często w księgach ST, np.: Ps 39,9^[137]; Ps 79,4^[138]; Ps 89,42^[139]; Ps 109,25^[140]; Jr 6,10^[141]; Jr 49,7^[142]; Jr 53,3^[143] etc^[144].