List niesłomiany

Pokaż mi wiarę swoją bez uczynków, to ja ci pokażę wiarę na podstawie moich uczynków. To zdanie z Listu św. Jakuba stoi w mocnej kontrze do koncepcji usprawiedliwienia z wiary głoszonej przez św. Pawła.

Tak to widział Marcin Luter, twórca reformacji, który nazwał to pismo „słomianym listem napisanym przez Żyda, który rzadko wspomina o Chrystusie”. W konsekwencji usunął go z kanonu ksiąg Nowego Testamentu. Z czasem Kościoły protestanckie przywróciły List św. Jakuba.

Święty Paweł nie odrzucał konieczności spełniania uczynków. W jego listach niejednokrotnie spotykamy katalogi czynów oczekiwanych od uczniów Chrystusa. Poza tym List św. Jakuba jest bliski etosowi pierwszych trzech Ewangelii. Autor przedstawia podobne nakazy moralne i nauki mądrościowe. Można też znaleźć w Liście punkty odniesienia z częściami Pięcioksięgu i z niektórymi księgami prorockimi Starego Testamentu oraz z literaturą mądrościową. To wszystko sprawia, że List św. Jakuba nie ma odpowiednika w Biblii. Poza tym, z punktu widzenia dziejów pierwotnego Kościoła, jest świadectwem istnienia swoistego rodzaju chrześcijaństwa, który był powszechny w końcowym okresie I w., a który – z racji uwarunkowań historycznych, a tutaj głównie pozostawania w kręgu chrześcijan wywodzących się z judaizmu, którzy szybko stają się mniejszością – został w mniejszym stopniu dostrzeżony przez św. Pawła, a potem przez Kościół złożony w większości z byłych pogan.

Jakub, „brat Pana”, którego nauczanie stanęło u źródła treści Listu, jawi się jako wzór pobożności. Józef Flawiusz posunął się nawet do sugestii, że upadek Jerozolimy w 70 r. był karą Bożą za męczeńską śmierć Jakuba. Na chrześcijańskim Zachodzie rzymskiego imperium List św. Jakuba był jednak rzadko cytowany przed 300 r., ale nigdy nie był usuwany z kanonu ksiąg Nowego Testamentu. I rzecz bardzo ważna w kwestii kanoniczności tego pisma: w tradycji chrześcijańskiego Zachodu, poświadczonej przez Euzebiusza z Cezarei, historyka Kościoła z IV w., List św. Jakuba zostaje umieszczony na początku grupy 7 Listów Powszechnych, zwanych także Katolickimi. W kanonie Nowego Testamentu znajdują się przed Księgą Apokalipsy, a List św. Jakuba – co ważne – poprzedza dwa Listy św. Piotra.