Eucharystia pierwszych chrześcijan

Czasowo udziału w Eucharystii można było odmówić również tym, którzy dopuścili się lżejszych grzechów. Wspomniane już Didache przypominało: „Niechaj nikt, kto ma jakiś spór ze swoim bratem, dopóki się nie pogodzi, nie bierze udziału w tym zgromadzeniu”[5]. Jak z tego widać można było wykluczyć z udziału w Eucharystii ochrzczonego, który bądź to był skłócony ze społecznością, bądź to zaniedbywał się w swoich obowiązkach chrześcijańskich. O takim wykluczeniu i o jego długości decydował biskup, czyli przełożony wspólnoty. W tym przypadku niekonieczna była publiczna pokuta. Wystarczyła poprawa zachowania.

Długo, bo co najmniej do trzeciego wieku, Eucharystię sprawowano w prywatnych domach. Wyjątkowo wybierano do tego jakieś inne miejsce. Jednym z takich był grób męczennika, gdzie sprawowano Eucharystie w rocznice męczeństwa. Było to na cmentarzu, który w niektórych miejscach miał formę katakumb, a więc cmentarzy podziemnych. Jednak nie było to normalne miejsce sprawowania Eucharystii. Od trzeciego wieku chrześcijanie zaczęli budować specjalne domy dla sprawowania Mszy Świętej. Były to bardzo proste budynki, w których najważniejszym miejscem był stały ołtarz. Nie sposób przesądzać, czy na zewnątrz taki budynek czymś się wyróżniał.

Istotnym elementem uczestnictwa w Eucharystii było złożenie ofiary. Msza święta była rozumiana jako ofiara i każdy z jej uczestników włączał się w nią poprzez swoją osobistą ofiarę. Widocznym znakiem takiej ofiary były materialne dary składana przez uczestników. Chrześcijanie przynosili rzeczy potrzebne do samej Mszy świętej, ale również rzeczy, zwłaszcza spożywcze, którymi można się było podzielić z potrzebującymi. Diakoni te ofiary zbierali, a w późniejszym czasie dzielili, między tych, których dana wspólnota wspierała. Z części przyrządzano wspólny posiłek, zwany „agapą”, spożywany bądź to po samej Mszy świętej, bądź to podczas odrębnego spotkania. Oczywiście, wśród składanych ofiar mogły być również ofiary pieniężne, o ile stać na to było ofiarodawców.