Sakrament małżeństwa w starożytnym Kościele

AUTOR / CC-A 4.0 Małżonkowie - rzeźba z czasów starożytnego Rzymu

Małżeństwo było instytucją znaną w społeczeństwie starożytnym i w całym Cesarstwie miało podobną formę.

Polecana lektura:

F. Drączkowski, Świętość małżeństwa i rodziny według Klemensa Aleksandryjskiego, „Vox Patrum” 8(1988), z. 14,95 – 125.
W. Eborowicz, Małżeństwo i rodzina w nauce i praktyce duszpasterskiej św. Augustyna, „Vox Patrum” 8(1988), z. 14, 101 – 118.
W. Góralski, Instytucja małżeństwa w starożytnym prawodawstwie kościelnym III – IV wieku, „Vox Patrum” 5(1985), z. 8 – 9,275 – 294.
J. Gaudemet, Zasada nierozerwalności małżeństwa od początku chrześcijaństwa do XII wieku, tłum. L. Laskowski, „Prawo Kanoniczne” 21(1978), z. 3 – 4, 117 – 136.
J. Grześkowiak, Etapy rozwoju liturgii sakramentu małżeństwa na Zachodzie do XII wieku, „Vox Patrum” 5(1985), z. 8 – 9, 295 – 309.
S. Longosz, Rodzina chrześcijańska i jej zadania, „Roczniki Teologiczno – Kanoniczne” 27(1981), nr 4,147 – 168.
S. Longosz, Rodzina wczesnochrześcijańska Kościołem domowym, „Roczniki Teologiczne” 51(2004), 27 – 54.
Małżeństwo, rodzina i wychowanie w nauczaniu św. Jana Chryzostoma”, „Vox Patrum” 29(2009), t. 53 – 54,83 – 480.
Młotek, Nierozerwalność małżeństwa w nauczaniu Ojców Kościoła, „Colloquium Salutis” 10 (1978), 181 – 196.
A. Żurek, Obrzęd zawarcia małżeństwa w sztuce starochrześcijańskiej, „Vox Patrum” 11-12(1991-1992), s. 139-147.

[1] W tradycji rzymskiej z obrzędami zaślubin wiązało się np. ofiarowanie pierścionka zaręczynowego, nakładanie wieńców. Niektóre z nich stały się elementem chrześcijańskiego obrzędu zawarcia małżeństwa (np. podanie dłoni, przysięga, wymiana obrączek).

[2] Św. Ambroży, Na obłóczyny dziewicy 6,41, tłum. W. Kania, Teksty o Matce Bożej 2, Niepokalanów 1981,53,

[3] Por. Tradycja apostolska 16.

[4] Szerzej zob. A. Żurek, Obrzędy zawarcia małżeństwa w sztuce starochrześcijańskiej, „Vox Patrum” 11/12(1991 – 1992), z. 20-23, 140 – 141.

[5] Św. Ignacy Antiocheński, Do Polikarpa 5,2, tłum. A. Świderkówna, w: Pierwsi świadkowie, BOK 10, Kraków 1998,141.

[6] Szerzej zob. W. Góralski, Instytucja małżeństwa w starożytnym prawodawstwie kościelnym III – IV wieku, „Vox Patrum” 5(1985), z. 8 – 9,279 – 285.

[7] Por. Św. Tymoteusz, Odpowiedzi 11, w: Kanony Ojców Greckich, Synody i Kolekcje Praw III, ŹMT 49, Kraków 2009,93*.

[8] Szerzej zob. J. Grześkowiak, Etapy rozwoju liturgii sakramentu małżeństwa na Zachodzie do XII wieku, „Vox Patrum” 5(1985), z. 8 – 9, 304 – 306.

[9] Św. Augustyn, Wartość małżeństwa 17,19, tłum. W. Eborowicz, w: Pisma świętego Augustyna o małżeństwie i dziewictwie, A. Eckmann (red.), Lublin 2003, 99.

[10] Por. św. Augustyn, O świętym dziewictwie 12,12, tłum. R. Bobel, w: Pisma świętego Augustyna o małżeństwie i dziewictwie, A. Eckmann (red.), Lublin 2003, 129.

[11] Por. Św. Augustyn, Wartość małżeństwa 17,19, dz. cyt., 79.

[12] Św. Augustyn, Wartość małżeństwa 24,32, dz. cyt., 113.

[13] Didache 2,1, tłum. A. Świderkówna, w: Pierwsi świadkowie, BOK 10, Kraków 1998,33.

[14] Por. Synod w Elwira, kan. 63, Dokumenty synodów od 50 do 381 roku, Synody i Kolekcja Praw I, ŹMT 37, Kraków 2006,59*.

[15] Szerzej zob. B. Czyżewski, „Pater familias” i jego zadania według św. Jana Chryzostoma, „Vox Patrum” 29(2009), t. 53 – 54, 205 – 222.