Gniew w Biblii

Gdy szerut (rodzaj taksówki usługowej we współczesnym Izraelu, kursującej na określonych trasach według ustalonej opłaty - przyp. red.) wolno wyjeżdżał z Placu Narodzenia w Betlejem na drogę prowadzącą do Jerozolimy, przed po­jazd wkroczyła na drogę kobieta, balansując na głowie koszem i chcąc przejść na drugą stronę ulicy. Kierowca wystawił głowę za okno i zaczął na niewiastę krzyczeć, aż żyły na szyi nabiegły mu krwią, a twarz stawała się coraz bardziej czerwona. Kobieta nie zwróciła na niego najmniejszej uwagi i wolnym krokiem spokojnie pomaszerowała dalej. Jakiś człowiek, siedzący pod murem po drugiej stronie ulicy, zaczął wrzeszczeć na kierowcę równie piskliwym tonem. Wymia­na krzyków trwała tak długo, dopóki kobieta nie przestała blokować drogi. Wte­dy nagle wszystkie wrzaski umilkły. Kierowca, ruszając wolno do przodu, obró­cił się do nas siedzących z tyłu i powiedział śpiewną angielszczyzną: „Spójrzcie, spójrzcie na te wzgórza. Czyż nie są piękne? Nie są po prostu cudowne? Czy wi­dzieliście kiedykolwiek coś równie pięknego? Naprawdę wspaniały widok!".
Choć w tej scence z powodzeniem mogliby wystąpić taksówkarze niejed­nego z naszych miast, to jednak istnieją tu pewne różnice zachowań. Rodo­wity nowojorczyk, jadący owego dnia w szerut, modliłby się, aby gwałtowna wymiana zdań nie przerodziła się w bójkę. Tak się jednak nie stało! Najbar­dziej zaskakująca była nagła i całkowita zmiana przeciwstawnych emocji. Przy tak gwałtownym temperamencie byłoby niemożliwe uzyskać, a tym bardziej utrzymać, jakąkolwiek pracę na Zachodzie.
Część komentatorów biblijnych przypisuje zniszczenia dokonane przez Je­zusa w świątyni Jego gniewowi (Mk 11, 15-19 i paralelne). Niektórzy nazywa­ją to „świętym gniewem" lub „słusznym oburzeniem", lecz w żadnym z tych fragmentów nie wspomina się o emocjach. Czy emocje są tak oczywiste, że żaden z ewangelistów nie uznał za istotne, aby je określić wprost? Czy świad­kowie uważali, że Jezus był zdenerwowany? Wgląd w psychologię kultury i an­tropologię śródziemnomorską może pomóc współczesnym wierzącym w zro­zumieniu tego wydarzenia, gniewu i innych emocji, o których mowa w Biblii.

WYRAŻANIE EMOCJI
Psychologia zachodnia skłania się ku stwierdzeniu, że słowa, które w naszych językach wyrażają emocje, opisują uniwersalne stany uczuć. Ponieważ emo­cje mają podłoże biologiczne, przyjmuje się, że są takie same dla wszystkich ludzi, lecz tylko bywają różnie wyrażane. Tymczasem eksperci zajmujący się psychologią kulturową koncentrują się właśnie na różnicach oraz podobień­stwach znaczeń emocjonalnych w różnych grupach kulturowych. Gniew, strach, smutek wydają się w rozmaitych grupach kulturowych bardziej po­dobne do siebie niż odmienne. Jednak różnice nie powinny być umniejszane, ponieważ emocje niosą różne, czasem nawet przeciwstawne, znaczenia w róż­nych kulturach i są wyrażane w różny sposób. Ogólnie rzecz biorąc, na Za­chodzie mężczyźni ukrywają i kontrolują swoje emocje. Na Bliskim Wscho­dzie mężczyźni są bardziej otwarci emocjonalnie, nawet względem innych mężczyzn (na przykład Judasz całuje publicznie Jezusa, Mt 26, 49); nie mu­szą uzasadniać swoich emocji i emocjonalnych związków (Flp 1,7-8) oraz ce­nią spontaniczność w uczuciach i czynach.
Spontaniczność, z jaką Jezus przerwał codzienną i konieczną działalność świątyni, jest zrozumiała kulturowo i godna pochwały. Zadziwiający jest w tej scenie brak odpowiedniej reakcji ze strony uczniów i przyjaciół. Gdy czyjeś spon­taniczne działanie może zaszkodzić tej osobie bądź innym, wówczas krewni, przyjaciele lub uczniowie powinni powstrzymać winowajcę, zanim wyrządzi szkody. Powstrzymany protestowałby, twierdząc, że jest niewinny: „Jak to się mogło stać? Ja wiem lepiej. Nie wiem, co mnie napadło". Zadziwiające, że nikt nie próbował powstrzymać Jezusa. Zaraz po tym wydarzeniu ludzie sprawu­jący władzę zaczęli dążyć do Jego zniszczenia (Mk 11, 18; Łk 19, 47).