Koniec świata

W ówczesnym świecie oraz w Izraelu trąby odgrywały określoną rolę. Le­giony rzymskie posługiwały się nimi podczas prowadzenia działań wojennych. W Starym Testamencie trąby (baranie rogi) były używane do zwoływania ludzi na zgromadzenie lub do dawania sygnałów podczas bitwy. Trąba Boża towa­rzyszy wielkim zgromadzeniom ludu Bożego i teofaniom, zwłaszcza eschato­logicznym (Iz 27,13; Jl 2,1; So 1,16; Za 9,3). A przenośnie oznacza potężny głos samego Boga. Dlatego autor natchniony pisze o dźwięku potężnej trąby w czasie teofanii na Synaju (Wj 19, 16. 16. 19; 20,18; por także Ap 4,1; 8,13) albo gdy przedstawia Boga ogłaszającego sąd (Jl 2,1; So 1,16). W literaturze apokaliptycznej trąba Boża nie wyklucza trąbiącego anioła (Za 9, 14; Mt 24, 31; Ap 8, 2. 6. 13; 9, 1. 13. 14). Jednym z elementów żydowskiego obrazu czasów ostatecznych było zgromadzenie Izraela na głos trąby i jej dźwięk zapowiada ostateczną bitwę. W tym świetle zrozumiałe jest, w jaki sposób Iz 27, 13, tekst o zabarwieniu historycznym, nabrał niewątpliwie zabarwienia eschatologiczne­go w Mt 24, 31 (por. także: Ap 8, 2. 6. 13; 9, 14). W Nowym Testamencie trąba występuje w tekstach apokaliptycznych. Jest instrumentem eschatologicznym, który w godzinie sądu zbudzi zmarłych i zbierze ich (por. 1 Kor 15, 52). Posia­da następujące znaczenie eschatologiczne: a) Ogłasza sąd ostateczny na końcu czasów. W Apokalipsie głos trąby jest najpierw metaforą głosu Bożego czy Chry­stusowego (Ap 1,10) ale także aniołowie dmący w trąby dają sygnały kolejnych klęsk spadających na niepoprawnych grzeszników oraz zapowiadają zbawienie (Ap 11, 15). b) Silny dźwięk trąby dociera aż do najdalszych zakątków ziemi. Dzięki niemu na końcu czasów aniołowie zbiorą wybranych ze wszystkich stron, c) Na dźwięk trąby dokona się przemiana żyjących i zbudzenie zmarłych. Trąba ostatnia (1 Kor 15, 52) jest znakiem eschatologicznym, który zabrzmi na końcu czasów. Wskazuje, podobnie jak w naszym tekście, dołączona do głosu archa­nioła, zwołanie na zebranie eschatologiczne. W 1 Tes 4, 16, podobnie jak 1 Kor 15, 52, nie jest powiedziane, kto zatrąbi. Ponieważ w Piśmie Świętym jest mowa o wielkiej trąbie (Mt 24, 31), o trąbie ostatniej (1 Kor 15, 52) albo o trąbie Bożej (1 Tes 4, 16), oznacza to, iż chodzi o trąbę końca czasu. Jest to element scenariu­sza apokaliptycznego bez szczególnej funkcji, a zmierza tylko do dramatyzacji wydarzeń na końcu czasów.

Zgodnie z tradycyjną koncepcją literatury apokaliptycznej Paweł podkreśla je­dynie atmosferę, w jakiej dokona się koniec, a nie chodzi mu o opis szczegółowych wydarzeń. Archaiczność i rzadkość wspomnianych trzech terminów wskazuje na środowisko pochodzenia, czyli na tradycję, do której Apostoł się odwołuje. Obec­ność tych określeń oraz innych elementów apokaliptyki żydowskiej skłania do wyciągnięcia wniosku, iż mamy tutaj do czynienia z fragmentem pochodzącym ze środowiska judaistycznego. Nie można jednak stwierdzić, czy Paweł przejął go bezpośrednio z judaizmu, czyż też zaczerpnął z tradycji chrześcijańskiej, która adaptowała stary tekst apokaliptyki żydowskiej.

Zgodnie z językiem apokaliptycznym: rozkaz, głos archanioła i trąba - jakby nieharmonijnie złączone z podmiotem: sam Pan - mają za cel przywołać wydarze­nie, które nie ma źródła w ludzkiej inicjatywie, gdyż jego główną postacią (boha­terem) jest właśnie Pan. Wszystkie te szczegóły podkreślają Jego inicjatywę w na­daniu kierunku wydarzeniom. Niektórzy egzegeci uważają, że o ile trudno ustalić, jakie relacje zachodzą między wspomnianymi trzema znakami, to bez wątpienia należy je odnieść bezpośrednio nie do zstąpienia Chrystusa, ale do wskrzeszenia zmarłych, gdyż ono stanowi temat zasadniczy perykopy i pouczenia. Apostoł przedstawia pewne zjawiska, które będą towarzyszyć paruzji, ale są jednak tylko znakami, a istotne jest tutaj wskrzeszenie zmarłych.