Teologia Księgi Daniela

3. „Teologia historii"

Teologia Księgi Daniela jest przede wszystkim teologią historii. Z tym te­matem wiąże się obraz Boga i Jego królewskiego panowania, co zostaje uka­zane w rozwijającym się biegu wydarzeń historii wielkich imperiów ziemskich i poszczególnych ich władców. Księga Daniela w apokaliptyczny sposób ukazu­je specyficzną koncepcję historii, która różni się zasadniczo od wcześniejszego orędzia prorockiego. Podczas gdy w tradycji prorockiej orędzie zakorzenione jest w tematyce historiozbawczej narodu wybranego, zwłaszcza w motywie wy­brania, to w Księdze Daniela nie ma mowy o historii Izraela. Pojawia się tutaj Bóg, jako Pan kontrolujący bieg wydarzeń historii świata oraz wielkie imperia ziemskie, które są podporządkowane Jego władzy. Historia Żydów zostaje wpisa­na w wielką panoramę dziejów światowych imperiów. Księga Daniela rozszerza zakres rozgrywających się wydarzeń, przesuwając akcent na przeszłość i uniwer­salny wymiar historii. Co więcej, w Księdze Daniela bieg wydarzeń jest ukazany w dwóch płaszczyznach, mianowicie w sferze niebiańskiej i sferze ziemskiej. Pomiędzy tymi dwoma płaszczyznami istnieje ścisła więź i zależność. Wydarzenia mające miejsce na ziemi, a więc konflikty, wojny, powstawanie i upadek kolej­nych królestw, są rezultatem wydarzeń dziejących się w sferze niebiańskiej. Na­rady posiadają swoich „opiekunów" oraz „władców", którymi są istoty niebiań­skie. To, co dzieje się w wyniku ich działania w sferze niebiańskiej, odbija się na historii ziemskich królestw. Wielka ekspansja imperium perskiego czy greckiego (tj. Aleksandra Macedońskiego), a zwłaszcza krótkotrwałe sukcesy Antiocha Epifanesa w jego walce z Bogiem poprzez zniszczenie kultu i prześladowanie wiernych mu Żydów, jest wynikiem czasowego sukcesu jaki w sferze niebiańskiej odnosi: „książę Persji" oraz „Książę Jawami". Zwycięstwo wiernych Bogu, ich ostateczne wywyższenie po zmartwychwstaniu jest rezultatem zwycięstwa Mi­chała, który jest „księciem twego narodu", tj. Izraela (Dn 10 - 12). Takie ujęcie historii podkreśla jej uniwersalny zakres w odniesieniu nie tylko do wydarzeń ziemskich, ale również zostają w nią włączone wydarzenia dziejące się w sferze niebiańskiej.
W apokaliptycznym spojrzeniu na historię, które jest obecne w Księdze Da­niela, uwypukla się to, że rozwój historii całego świata został ustalony i określo­ny od samego początku. Chociaż w wizjach apokaliptycznych, zwłaszcza w Dn 11 wprost nie mówi się o interwencji Boga, to jednak On kieruje biegiem wy­darzeń, gdyż On jest jedynym i prawdziwym Władcą. W Księdze Daniela po­jawia się myśl o determinizmie istniejącym w historii ziemskich królestw, jak też poszczególnych ich władców. Widać to między innymi w Dn 4, gdzie królo­wi Nabuchodonozorowi zostaje oznajmione, że z powodu wyroku Czuwających [zostało powzięte] to postanowienie, i [z powodu] słowa Świętych ta decyzja [została podjęta], aby poznali żyjący, że Najwyższy sprawuje władzę w króle­stwie ludzkim, i komu chce, daje je, i najniższego z ludzi ustanawia nad nim (w. 14). W Dn 2 królowi Nabuchodonozorowi zostaje objawione to, co stanie się później (w. 29). W Dn 8 anioł przemawia do Daniela: oto chcę dać ci poznać, co stanie się przy końcu gniewu, ponieważ [odnosi się] do ustalonego czasu koń­ca. W Dn 9 Daniel chce zastanawia się w księgach nad liczbą lat, iż według słowa JHWH [skierowanego] do proroka Jeremiasza, siedemdziesiąt lat ma być dopeł­nione nad spustoszeniem Jerozolimy (w. 2), a następnie anioł oznajmia mu, że siedemdziesiąt tygodni zostało postanowione nad ludem twoim i nad świętym miastem twoim (w. 24). W Dn 10, 21 anioł objawia Danielowi to, co zostało wy­ryte w księdze prawdy, natomiast w 12, 7 stwierdza, że dopełnią się wszystkie te [rzeczy], o których była mowa w Dn 11.