Pochodzenie św. Pawła

Podsumowanie
Na podstawie omówionych dotychczas świadectw trzeba stwier­dzić, że nie mamy wystarczającej wiedzy, aby właściwie interpre­tować informacje znajdujące się w tekstach źródłowych. Wnioski, jakie z nich wyciągamy, opierają się czasami na jednej z możli­wych interpretacji. Pomimo tego postaramy się ustalić w zakończe­niu stopień zgodności z rzeczywistością historyczną trzech po­wyższych stwierdzeń autora Dz. Nie ma podstaw, aby powątpiewać o rzymskim obywatelstwie Pawła. To, że nie mówi o nim w Listach ani nie posługuje się po­trójnym imieniem, może być podyktowane różnymi racjami. Po­dobnie nie budzi wątpliwości Pawłowa przynależność do faryze­uszy. Rzymskie obywatelstwo nie jest w sprzeczności z byciem ortodoksyjnym Żydem czy faryzeuszem. Trudność pojawia się w momencie przyjęcia, że Paweł miał pełne obywatelstwo miasta Tarsu. Ta trudność istnieje tylko w przypadku żydowskiej ro­dziny wiernie trzymającej się tradycji przodków (niekoniecznie o faryzejskim rodowodzie). Jeżeli była to taka rodzina, stopień prawdopodobieństwa pogodzenia religijnych przekonań z obo­wiązkami obywatela greckiego miasta jest nader nikły. Wydaje się najbardziej prawdopodobne, że Paweł nie miał w sensie dosłownym obywatelstwa Tarsu. Autor Dz mówiąc o je­go obywatelstwie greckiego miasta używa podobnego języka jak Flawiusz czy Filon. Oznacza to, że apostoł nie miał pełnego oby­watelstwa, ale cieszył się, jak wszyscy Żydzi, względnym uprzy­wilejowaniem (politeuma), tj. żył w Tarsie na prawach żydow­skiego rezydenta. W przypadku przyjęcia pełnego obywatelstwa Tarsu jego rodzina musiała być zhellenizowana^[59]. Pochodzenie Pawła z ortodoksyjnej czy zhellenizowanej rodziny nie jest w sprzeczności z jego przyna­leżnością do faryzeuszy i zaciekłym prześladowaniem Kościoła: jak wielu jemu podobnych, młodych ludzi w Tarsie, opuścił miasto w celu kontynuowania nauki i przybył do Jerozolimy, gdzie został faryzeuszem. Wszystko rozbija się ostatecznie o to, czy apostoł po­siadał pełne obywatelstwo miasta Tarsu i czy pochodził z ortodok­syjnej rodziny. Na podstawie wcześniejszego studium wykluczamy pierwsze; w takim razie pochodzenie apostoła z ortodoksyjnej czy zhellenizowanej rodziny nie stanowi więcej problemu.

-----------------------------------------------------

[59] Paweł pochodziłby też z zamożnej rodziny. Mogą za tym przemawiać następujące fakty: Paweł utrzymuje się sam w więzieniu w Cezarei, a Feliks spodziewa się nawet od niego korzyści materialnych (24, 26); opłaca swą podróż do Rzymu po odwołaniu sią do cezara (25,11); w Rzy­mie wynajmuje przez dwa lata mieszkanie (28, 30). Jednym słowem autor Dz przedstawia go jako zamożnego. Tego statusu apostoł nie osiągnął po swym nawróceniu, kiedy utrzymywał się z pra­cy rąk własnych i pomocy chrześcijan. L e n t z (Luke's portrait, s. 56-57) jest zdania, że taki wize­runek apostoła został stworzony i ma służyć przedstawieniu go jako człowieka o wysokiej pozycji społecznej, krótko mówiąc - jako wybitną, nieprzeciętną postać w pierwotnym chrześcijaństwie.