Siedmiokrotne "biada"

Piąte „biada" - przeciw fałszywej zewnętrzności (23, 25-26)

²⁵Biada wam, uczeni w Piśmie i faryzeusze, obłudnicy,
bo oczyszczacie zewnętrzną stronę kubka i misy,
a wnętrze pełne jest zdzierstwa i niepowściągliwości^a.
²⁶Faryzeuszu ślepy, oczyść najpierw wnętrze kubka^b,
aby jego^c zewnętrzna strona stała się czysta.

^{------------------------------------------------------------------------------------------
a}) Nieliczne rękopisy (C, K, Γ) podają adikias (niesprawiedliwości);, W (sy^h) ma akrasias adikias (bezprawnej samopobłażliwości). Σ, lat, sys^c, co podają akatharsias (nieczystości), zaś M - pleonaksias (chciwości). Większość rękopisów wskazuje na akrasias (samopobłażliwość, niepowściągliwość).
^b) Liczne rękopisy (א, B, C, L, W, f¹³, lat, sy^{p, h}) dodają kai tēs paropsidos (i misy) prawdopodobnie pod wpływem po­przedniego wersetu. Pomijają: D, Θ, f¹, sy^s. Pomimo słabej dokumentacji przyjmujemy lekcję krótszą, głównie z powodu l. poj. zaimka autou w następnym wersecie (por. TCGNT, 61).
^c) Wiele rękopisów (א, B², C, L) podaje autōn, nawiązując do wymienionych wcześniej kubka i misy. Za lekcją autou opowiadają się B*, D, Θ, f^{1, 13}, sy^s.

I. Zagadnienia literacko-historyczne

Mateuszowe piąte „biada" (ww. 25-26) znajduje swą treściową paralelę w Łk 11,39-40 i najwyraźniej pochodzi z Q opartego na przedwielkanocnej podstawie (Crossan, Jesus, 262). U Łukasza wypowiedź skierowana jest także do faryzeuszów, ale nie w formie groźby „biada". Werset 25. odpowiada Łk 11, 39 z wyjątkiem słowa misa (Mt: tēs paropsidos, Łk: tou pinakos), a także słowa niepowściągliwość (Mt - akrasias, Łk: ponērias). Gdy idzie o w. 26, Mateusz nie posiada słów: „niemądrzy, czyż Stwórca nie uczynił tego, co wewnątrz i tego co zewnątrz". Trudno byłoby rozstrzygnąć, czy znajdowały się one w Q i zostały usunięte przez Mateusza. Poza tym Mateusz zastępu­je Łukaszową frazę: „lecz dajcie na jałmużnę" wypowiedzią: oczyść najpierw to, co we­wnątrz, a także pomija Łukaszowe: „i tak wszystko będzie wam czyste", konkludując: aby i jego zewnętrzna strona stała się czysta. Poza tym u Mateusza zwrot faryzeuszu ślepy odpowiada Łukaszowemu „niemądrzy" i należy przypisać go redakcji ewangelisty.
Łukasz okazuje zainteresowanie sytuacją społeczną, co zdaje się wskazywać na wtórny charakter jego wypowiedzi. Oznacza to, że Mateuszowa wersja jest wcześniejsza (por. Gnilka II, 283n). Takie rozumienie potwierdzone jest poprzez mało symetryczny w. 25. Przeciwstawieniem dla wypowiedzi z w. 25: oczyszczacie zewnętrzną stronę kubka i misy... nie jest: ale wnętrza nie oczyszczacie, lecz: wnętrze pełne jest... W sposób oczywisty tekst został poprawiony w przekazie Łukaszowym. Werset 26. prawdopodobnie został dodany. Wypowiedź „biada" harmonizuje z etycznym podkreślaniem znaczenia czystości, natomiast rozróż­nianie pomiędzy zewnętrzną i wewnętrzną stroną naczynia pochodzi prawdopo­dobnie z okresu późniejszego (Luz III, 336).