Rodzina "szkołą Słowa Bożego"

Na czym powinna polegać intronizacja? Chodzi w niej o uczczenie i zwrócenie szczególnej uwagi na rolę Pisma Świętego w życiu codziennym i przywrócenie mu właściwego miejsca w liturgii. Zewnętrznie wyrażamy to przez wyeksponowanie Biblii, umieszczenie jej na widocznym, łatwo dostępnym miejscu w domu rodzinnym, a w czasie liturgii poprzez procesjonalne przeniesienie Ewangeliarza, w asyście świec, na ołtarz lub specjalne podium (tron), następnie poprzez okadzenie, ucałowanie oraz znak krzyża czyniony księgą po lekturze Ewangelii.
Praktyka intronizacji pojawiła się w Kościele już w IV w. Wówczas była to reakcja na błędne nauki arian, którzy zaprzeczali boskiej naturze Chrystusa. Na soborach powszechnych intronizowano na specjalnym tronie Ewangeliarz, co miało przypominać o obecności Chrystusa: "Ewangelia na tronie to Chrystus jako Głowa, Przewodniczący i Serce soboru" (B. Nadolski). Zwyczaj ten przeniósł się z auli soborowej do kościołów, kaplic, a także domów prywatnych. Intronizację w rodzinach propagowała Liga Ewangelii i Katolickie Międzynarodowe Towarzystwo Biblijne (EK t. II, 430).
Akt "rodzinnej intronizacji" winien obejmować:
- poświęcenie lub pobłogosławienie księgi Pisma Świętego,
- wspólną modlitwę,
- czytanie tekstu przez ojca rodziny,
- komentarz kapłana,
- wyznanie wiary,
- ucałowanie księgi i przekazanie jej innym członkom rodziny,
- przyrzeczenie składania czci świętej Księdze i regularnej lektury.
Ks. S. Szczepaniec w programie duszpasterskim 2000/2001 omawiał ryt intronizacji w parafii i w rodzinie, odwołując się do materiałów opracowanych przez Wydawnictwo św. Stanisława BM (Krakowie 1999). Z kolei biblista ks. S. Haręzga proponuje, by uroczysty obrzęd intronizacji Pisma Świętego w rodzinie poprzedzić trzydniowym triduum dla całej parafii. W związku ze złym stanem czytelnictwa religijnego i zanikiem poczucia sacrum w życiu codziennym, konieczne jest odpowiednie przygotowanie i wprowadzenie tej inicjatywy. Cenną pomocą mogą być starannie opracowane dwa tomiki materiałów pełniących rolę "podręcznika wspólnego czytania Pisma Świętego w rodzinie" (abp J. Michalik). Pierwsza część wspomnianych materiałów składa się z czterech rozdziałów: wprowadzenia, rytuału celebracji liturgicznej, określenia metody rodzinnej lektury oraz komentarzy i aktualizacji niedzielnych tekstów Ewangelii w roku C (por. Czytanie Pisma Świętego w rodzinie, Przemyśl 2000). Druga część, oprócz wprowadzenia, proponuje materiał obejmujący przygotowanie do triduum, program trzydniowych spotkań oraz propozycję kontynuacji tej cennej inicjatywy (por. Triduum parafialne z intronizacją Biblii w rodzinach, Przemyśl 2000). Prawdopodobnie jest to pierwsze tego rodzaju opracowanie w Polsce, tym bardziej cenne, że ukierunkowane na całoroczną formację i pogłębioną katechezę rodzinną.
Międzydiecezjalna Komisja ds. Liturgii i Duszpasterstwa Diecezji Gliwickiej i Opolskiej przygotowała materiały służące intronizacji Pisma Świętego w kościele parafialnym i w rodzinie, które preferują odwiedziny duszpasterskie (kolędę) jako odpowiedni moment intronizacji Biblii w rodzinie. Przy tej okazji prezentuje się rodzinie jubileuszowy egzemplarza Nowego Testamentu lub Ewangelii św. Łukasza.
Dla duszpasterzy odwiedziny kolędowe są dobrą okazji, by zorientować się czy w ogóle w domach katolików znajduje się Pismo Święte, a poza tym stwarza się możliwość nauki wspólnej lektury i modlitwy biblijnej. Bez wątpienia taki charakter kolędy nie będzie ograniczał się do poświęcenia mieszkań i załatwienia spraw administracyjnych, ale stanie się autentyczną katechezą i szkołą modlitwy.
Soborowa konstytucja Dei Verbum porównuje Biblię do rodzinnej biesiady, w której Ojciec niebieski prowadzi rozmowę ze swymi dziećmi. "W księgach świętych Ojciec, który jest w niebie, spotyka się miłościwie ze swymi dziećmi i prowadzi z nimi rozmowę" (KO 21). Modlitewna lektura Słowa Bożego staje się tym samym pokarmem i siłą żywotną każdej wspólnoty w Kościele, w tym każdej rodziny chrześcijańskiej.
Istotna jest więc promocja Biblii w rodzinie, np. z okazji I Komunii, Sakramentu Bierzmowania czy Sakramentu Małżeństwa. Najcenniejszym prezentem w tym dniu powinno być więc Pismo Święte.
W rodzinach protestanckich przygotowanie do zawarcia małżeństwa jest połączone z tzw. intronizacją, czyli wprowadzeniem pięknie wydanej Biblii w nowopowstającą rodzinę. Ta tzw. "Biblia rodzinna", pieczołowicie przechowywana, poprzedzona jest specjalnymi stronnicami, na których wypisywano ważne wydarzenia z życia rodziny: imiona przodków, daty chrztu, bierzmowania, ślubu, pogrzebu. Z czasem Księga taka stawała się kroniką rodzinną – księgą życia (tzw. Familien Chronik). W rodzinie katolickiej uroczyste "wniesienie - intronizacja" Pisma Świętego może wiązać się z uroczystym obchodem pierwszej rocznicy ślubu lub z dniem I Komunii św. dziecka.
W 1909 roku w Berlinie ukazała się jedna z pierwszych katolickich wersji takiej Biblii bogato ilustrowanej (por. Katholische Bilderbibel das Alten und Neun Testament). W ostatnich latach we Włoszech, w związku z Rokiem Rodziny, podjęto inicjatywę wydania Biblii dla rodziny. Przekładu tego wydania Biblii na język polski podjęło się Wydawnictwo Jedność z Kielc. Polska wersja nosząca tytuł Biblia dla każdego, wzbogacona jest o komentarze egzegetyczne, wyjaśnienia historyczno-archeologiczne, kolorowe zdjęcia i reprodukcje wielkich dzieł sztuki inspirowanych tekstami Pisma Świętego. Każdy zeszyt kończy dodatek dla dzieci, czyli krótkie opowiadanie – parafraza wydarzeń biblijnych ilustrowana prostymi obrazkami. W roku jubileuszowym wydawnictwo Pallottinium przygotowało bogato ilustrowane Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (Warszawa – Poznań 2000), które nawiązuje do tradycji "Biblii rodzinnej". Podobnie wydawnictwo św. Krzyża w Opolu przygotowało małe wydanie Nowego Testamentu jako Dar dla rodzin w Roku Wielkiego Jubileuszu Chrześcijaństwa. Na końcu tego wydania umieszczono cenny dodatek:
- zestaw modlitw: przed i po posiłku, przy stole wigilijnym Bożego Narodzenia i przy stole wielkanocnym;
- kronikę rodzinną, czyli miejsce na pisemne i fotograficzne dokumentowanie najważniejszych wydarzeń z życia rodziny.
W tradycji żydowskiej Biblia zajmowała zawsze wyjątkowe miejsce. Warto w związku z tym przypomnieć słowa R. Brandstaettera: "Biblia leżała na biurku mojego dziadka. Biblia leżała na stołach moich praojców. Nigdy w bibliotece. Zawsze na podręczu. W naszym domu nikt Biblii nigdy nie szukał, nigdy również nie słyszałem, aby ktokolwiek pytał, gdzie ona leży. Wiadomo było, że u dziadka na biurku, u nas na małym stoliku obok fotela, w którym wieczorami zwykł siadywać ojciec. Miejsce, na którym leżała Biblia, było dla mnie miejscem wyróżnionym" (Krąg biblijny, 225). Nie można jednak ukrywać faktu, że w żydowskich domach i rodzinach, a także w szkołach i instytucjach nie wolno korzystać z wydania Biblii, w którym został umieszczony Nowy Testament (W. Chrostowski).
Samo posiadanie Biblii to nie wszystko (obecnie jej kupno - w różnych wersjach - nie stanowi żadnego problemu). Ważniejsze jest rozbudzanie zwyczaju wspólnego czytania Pisma Świętego w rodzinie np. w wigilie wielkich Uroczystości i Świąt lub w każde niedzielne przedpołudnie. W związku z ponowną peregrynacją obrazu jasnogórskiego pięknie rozwija się zwyczaj apelu maryjnego, który można łączyć z lekturą tekstów biblijnych. Podobnie zwyczaj pierwszych piątków i przygotowanie do sakramentu pokuty należy ubogacić o teksty z Pisma Świętego (np. rachunek sumienia oparty na Ewangelii). Wymowny jest również śląski zwyczaj rozmowy rodziców z dziećmi po Mszy św. na temat Ewangelii niedzielnej i usłyszanego kazania. Była to (niestety zwyczaj ten powoli zamiera) autentyczna katecheza biblijna w rodzinie.