Rodzina "szkołą Słowa Bożego"

Znane ruchy i stowarzyszenia religijne wypracowały wiele ciekawych form pracy z Pismem Świętym. Najstarszym sposobem czytania Pisma Świętego z udziałem świeckich, poza liturgią, jest tzw. godzina biblijna (w formie spotkania w małej grupie). Ramowy program takiego spotkania przedstawia się następująco: a) modlitwa do Ducha Świętego, b) odczytanie perykopy biblijnej, c) objaśnienie tekstu, d) odniesienie tekstu do życia, e) pytania i odpowiedzi uczestników spotkania, f) krótkie streszczenie całości, g) zakończenie modlitwą lub pieśnią. Metoda ta ma pewne cechy wspólne z katechezą, stąd też musi zachować niektóre wymogi pedagogiczne, np. jedność tematu i specyficzną metodę kręgów koncentrycznych (P. Parsch) polegającą na tym, że podaje się najpierw krótki, schematyczny zarys całości perykopy i podział logiczny na punkty, a potem wyjaśnia się poszczególne jej części i wypracowuje wnioski praktyczne dla życia.
Inną popularną formą jest metoda kręgów biblijnych. Rozwinęła się ona w środowiskach francuskiego JOC (Jeuneuse Ouvriére Chrétienne) i niemieckiego CAJ (Christliche Arbeiter-Jugend Deutschlands), a opiera się na rozmowie, dyskusji w określonych grupach nad tekstami ewangelicznymi, z których wyprowadza się wnioski dla chrześcijańskiego życia. W pracy kręgów można wyodrębnić dwa etapy: egzegetyczne wyjaśnienie tekstu drogą pytań i odpowiedzi oraz zastosowanie rozważnych tekstów w życiu. Pracą w kręgu kieruje duszpasterz lub animator świecki. Szczególną formą pracy w ramach kręgów biblijnych jest metoda Västers (od nazwy szwedzkiego miasta). Uczestnicy kręgu przy lekturze tekstów biblijnych posługują się trzema znakami graficznymi: znakiem zapytania (?), wykrzyknikiem (!) i strzałką (→). Jeśli w czasie czytania uzna się którąś z prawd za oczywistą, wtedy werset oznacza się wykrzyknikiem. Znak zapytania stawia się przy wersetach, których treść jest niezrozumiała. Strzałką oznacza się werset, których treścią czytający został wewnętrznie poruszony i uważa to za wezwanie skierowanego do niego. Pracując tą metodą pytamy: jaki był sens słów Pisma Świętego dla uczestników spotkania, co te słowa oznaczają dzisiaj i do jakiego działania wzywają obecnie. Wspólnoty Domowego Kościoła wyrosłe z ruchu Światło-Życie posługują się metodą dzielenia się Ewangelią oraz biblijną rewizją życia. Pierwsza z nich polega na dzieleniu się osobistym odbiorem fragmentów Pisma Świętego. Całe wypowiedzi lub jej zakończenie można przedkładać w formie modlitwy nad usłyszanym tekstem biblijnym. Druga metoda polega na omówieniu jakiegoś życiowego zdarzenia w świetle Ewangelii lub całej Biblii. Refleksja przebiega według trzech punktów: widzieć, oceniać, działać.
W Ruchu Focolari propaguje się metodę określaną słowem Życia. To indywidualna medytacja lub praca w grupach. Wybiera się jedną myśl, werset z Pisma Świętego i proponuje krótki komentarz egzegetyczny. Później członkowie ruchu starają się żyć według wskazanej prawdy, realizować przez określony czas wypływające z niej wezwanie. Na zakończenie powinna mieć miejsce relacja o tym, jak udało się zrealizować podjęte zadanie.
Na pewno nie jest to pełna lista znanych form i metod pracy z Pismem Świętym. Renesans przeżywa dziś znana od wieków w Kościele metoda lectio divina (z łac. "czytanie Boże"). Polega ona na takiej lekturze Biblii, która ożywia modlitwę i pomaga wejść w misterium Boga. Najnowsza Encyklopedia chrześcijaństwa zwraca uwagę, że lectio divina różni się od naukowej egzegezy, badań i interpretacji "zwróceniem szczególnej uwagi na dialog wiary między czytającym Biblię a Bogiem, tj. na wzajemną wymianę myśli i uczuć, którą kieruje Duch Święty" (Kielce 2000, 398-399). Właśnie tę metodę kard. Martini uznał za podstawową formę oddziaływania pastoralnego. Warto korzystać z jego cennych doświadczeń i przenieść je na grunt polski. Tym bardziej, że jest on przekonany, że we współczesnym duszpasterstwie uprzywilejowane miejsce powinna zająć biblijna katecheza dorosłych. Arcybiskup Mediolanu idzie tutaj za wskazaniem Jana Pawła II, który podczas Zgromadzenia w Loreto (11 kwietnia 1985 r.) powiedział: "Dziś jest rzeczą pilną podjęcie niemal na nowo implantatio evangelica (...). Stąd pilna potrzeba systematycznej, pogłębionej i szczególnej katechezy dla dorosłych, dającej chrześcijanom świadomość bezcennego dziedzictwa prawdy, której są nosicielami oraz konieczność dawania zawsze wiernego świadectwa własnej tożsamości chrześcijańskiej" (OsRomPol 4-5/1985, 14).

Zakładanie "szkół Słowa Bożego"
Kard. Martini stale powtarza swoim wiernym: "musicie przejść od wiary opartej na tradycjach – nawet dobrych, ale ludzkich – do wiary wewnętrznej, osobistej, opartej na głębokim przekonaniu i zdolnej dawać świadectwo. A taka wiara jest odpowiedzią na Słowo Boga, tak więc musicie rozważać Pismo Święte. To jest podstawowe przesłanie, które kieruję do moich wiernych, mówiąc im: (...) [musicie rozważać Pismo Święte]. Wasze religijne przyzwyczajenia i dobre tradycje, jakie wynieśliście z domów, przestaną istnieć. I kto nie będzie miał świątyni w sercu, nie będzie chodził nawet na Mszę św." (Życie Duchowe 3/1996, 96-97).
Z tego przekonania zrodziła się potrzeba założenia diecezjalnej Szkoły biblijnej, która z czasem przybrała nazwę szkoły Słowa Bożego.
Czym są takie "szkoły"? Czego i według jakiej metody się w nich uczy?
"Szkoła Słowa Bożego" to regularnie prowadzony cykl spotkań biblijnych, pewna forma wspólnotowej, modlitewnej lektury wybranych fragmentów Pisma Świętego. Najlepiej proponować je dla grup jednorodnych wiekowo (np. młodzieży lub dorosłym), raz lub dwa razy w miesiącu.
Inicjatywa powstania "szkoły Słowa" wyszła od mediolańskiej młodzieży, która niedługo po wyborze arcybiskupa C.M. Martiniego przyszła do pałacu biskupiego prosić, by uczył ich modlić się Pismem Świętych. Kard. Martini, jeden z najbardziej znanych biblistów włoskich, odczytał to jako wezwanie do stałej formacji biblijnej swoich diecezjan.
W październiku 1980 roku zainicjował pierwszy cykl spotkań biblijnych, które z czasem okazały się systematyczną "szkoły Słowa Bożego". Pierwsze spotkania odbywały się w katedrze mediolańskiej. Rozpoczynano recytacją psalmu, następnie Arcybiskup podawał wstępne wyjaśnienie dotyczące metody i komentarz do wybranej tematyki rocznego cyklu. Po tym następowała uroczysta intronizacja Biblii i lektura wybranej perykopy biblijnej. Po odczytaniu tekstu prowadzący objaśniał go, aby wydobyć orędzie. Przesłanie tekstu płynące z wyjaśnienia sensu trudnych wyrażeń, odkrycia struktury perykopy i jej kontekstu, było podstawą dla osobistej medytacji. Adoracja odbywała się w całkowitym milczeniu (15 - 20 min.). Spotkanie kończyło się wspólną modlitwą i propozycją konkretnego zadania.