IV NIEDZIELA ZWYKŁA - ROK A

Tekst i komentarz z Komentarza Żydowskiego do Nowego Testamentu. David H. Stern. Oficyna Wydawnicza Vocatio. Warszawa 2004

II CZYTANIE

Spójrzcie na siebie, bracia, spójrzcie na tych, których Bóg powołał! Niewielu wśród was mądrych według miary tego świata, niewielu dysponuje władzą czy może się poszczycić szlachetnym urodzeniem. Ale to, co świat uznaje za absurd, Bóg wybrał, aby zawstydzić mądrych; to, co świat uznaje za słabe, Bóg wybrał, aby zawstydzić silnych; i wybrał Bóg to, co świat ma za pospolite albo za nic uważa, aby unicestwić to, co świat uznaje za ważne; tak aby nikt nie chełpił się przed Bogiem. To za Jego sprawą jesteście jedno z Mesjaszem Jeszuą. On stał się dla nas mądrością od Boga i sprawiedliwością, i świętością, a także odkupieniem. Dlatego – jak rzecze Tanach - "niech każdy, kto chce się chlubić, chlubi się Adonai".

(1 Kor 1,26–31)

26. Niewielu wśród was mądrych [...] dysponuje władzą czy może się poszczycić szlachetnym urodzeniem. Ci, którzy uważają się za mądrych, potężnych czy dobrze urodzonych, często gardzą chrześcijaństwem z powodu jego skromnych pozorów, ale nauki Jeszui nie dają podstaw do takiego zarozumialstwa i buty. Królestwo boże jest dla "ubogich" (Łk 6,20) i "ubogich w duchu" (Mt 5,3), gotowych zrezygnować z przysługującej im pozycji ekonomicznej czy akademickiej i stać się jak dzieci (Mt 18,1-3). Ludzie prości często mają do odrzucenia mniejszy bagaż błędnego wykształcenia i mniej są przywiązani do swego status quo, uwierzenie mniej ich więc kosztuje (zob. Łk 14,26-33zK). Żydzi mogą się poszczycić wyjątkową, biblijną tradycją niegardzenia słabymi. Mosze powiedział Izraelitom:

Adonai pokochał was i wybrał nie dlatego, żeście przewyższali liczebnie inne ludy, bo byliście najmniej licznym ze wszystkich ludów. Lecz dlatego właśnie, że Adonai was ukochał i chciał dotrzymać przysięgi, jaką złożył ojcom waszym, wywiódł was Adonai ramieniem potężnym i wykupił was [...] (Powtórzonego Prawa 7,7-8).

Mimo to niejeden Żyd niemesjaniczny z lekceważeniem spogląda na judaizm mesjaniczny, w przekonaniu, że przyciąga on tylko Żydów niewykształconych (czy to po żydowsku, czy ogólnie), emocjonalnie niezrównoważonych bądź w tarapatach finansowych – tylko 'am-ha'arec ("motłoch", "wieśniacy", dosłownie "lud ziemi") daje się na to złapać. Odpowiem na to: (1) niektórzy Żydzi mesjaniczni są bogaci, stoją wysoko na drabinie społecznej, są dobrze przystosowani i wykształceni; również wielu rabinów uwierzyło (zob. Dz 4,13zK). A co jeszcze ważniejsze, (2) choć w piśmiennictwie żydowskim można natknąć się na uprzedzenia względem 'am-ha'arec, to jednak judaizm jako całość nie daje w zasadzie podstaw do uwłaczających porównań między ludźmi (zob. w. 31K) i nie daje żadnych w ogóle podstaw, aby osądzać prawdziwość czegokolwiek na podstawie tego, kto w to wierzy.

29. Bóg wybiera pokornych, przekreślając chlubienie się czymkolwiek innym prócz Niego samego. Por. Ef 2,8-9.

31. Warto przytoczyć cały fragment, z którego pochodzi ten cytat, ponieważ podane tu trzy błędne podstawy do chlubienia się pokrywają się idealnie z tymi wymienionymi w w. 26:

Tak mówi Adonai: "Niech się mędrzec nie chlubi swą mądrością i niech się nie chlubi mocarz mocą swoją, i niech nie chlubi się swym bogactwem bogacz. Lecz kto chce się chlubić, niechże tym się chlubi, że pojmuje i zna mnie, żem jest Adonai, który okazuje łaskawość, sprawiedliwość i prawość na ziemi, gdyż w tym mam upodobanie" – mówi Adonai (Jeremiasz 9,22-23 [23-24]).

Także Psalm 34,3 (2): "Dusza moja chlubić się będzie w Adonai; usłyszą o tym pokorni i radować się będą".

EWANGELIA

Widząc tłumy, Jeszua wspiął się na wzgórze. A gdy usiadł, podeszli do Niego jego talmidim i zaczął przemawiać. Oto, czego ich nauczał:
"Jakże błogosławieni są ubodzy w duchu!
Bo ich jest Królestwo Niebios.
Jakże błogosławieni są ci, którzy płaczą!
Bo zostaną pocieszeni.
Jakże błogosławieni są cisi!
Bo odziedziczą Ziemię!
Jakże błogosławieni są ci, którzy łakną i pragną sprawiedliwości!
Bo zostaną nasyceni.
Jakże błogosławieni są ci, którzy okazują miłosierdzie!
Bo miłosierdzie zostanie im okazane.
Jakże błogosławieni są czystego serca!
Bo będą oglądać Boga.
Jakże błogosławieni są czyniący pokój!
Bo zostaną nazwani synami Bożymi.
Jakże błogosławieni są prześladowani za to, że dążą do sprawiedliwości!
Bo ich jest Królestwo Niebios.
Jakże błogosławieni jesteście, gdy ludzie was znieważają i prześladują, i rozpowiadają o was wszelakie nikczemne kłamstwa dlatego, że za mną idziecie. Cieszcie się, radujcie bo wielka jest wasza nagroda w niebie".

(Mt 5,1-12a)

1. Talmidim (lm.; lp. talmid) - uczniowie. Słowo "uczeń" nie jest w stanie oddać bogactwa więzi łączącej rabina i jego talmidim w I wieku n.e. Nauczyciele, zarówno wędrowni jak Jeszua, także i osiadli w jednym miejscu, przyciągali zwolenników, którzy zawierzali im całym sercem (choć nie w sposób bezmyślny, jak to ma dziś miejsce w niektórych sektach i kultach). Więź ta zasadzała się na zaufaniu w każdej dziedzinie życia, a jej celem było to, aby talmid stał się jak jego rabbi pod względem wiedzy, mądrości i zachowań etycznych (por. 10,24-25; zob. hasło talmid w słowniczku NTPŻ).

3. Rozdziały 5-7 stanowią treść Kazania na Górze. Por. Kazanie na Równinie (Łk 6,20-49zK), gdzie pojawia się wiele tych samych tematów, ujętych jednak nieco inaczej. Kiedy np. w Łk 6,20 jest powiedziane po prostu: "Jakże błogosławieni jesteście wy, ubodzy" (por. z Łk 6,24), w. 4 mówi to samo o ubogich w duchu, tych, którzy mają tę postawę pełną pokory, zależności i słabości, cechującą ludzi ubogich, nawet jeśli są de facto bogaci.

Jakże błogosławieni. Greckie makarios odpowiada hebrajskiemu aszer i oznacza jednocześnie "błogosławiony", "szczęśliwy" i "mający szczęście" żadne zatem polskie słowo nie będzie tu idealne. Hieronim, autor najsłynniejszego łacińskiego przekładu Biblii, Wulgaty (ok. 410 n.e.), użył w miejsce greckiego makarios łacińskiego beatus. Hebrajskim przykładem zastosowania tego słowa jest Psalm 144,15: "Jakże błogosławiony/szczęśliwy/mający szczęście jest lud, którego Bogiem jest Adonai!". Zdaniem El'azara (Larryego) Brandta, mojego znajomego Żyda mesjanicznego, Błogosławieństwa to de facto sformułowania z Tanach, ujęte w postaci błogosławieństw odnoszących się do ery mesjańskiej. Na samym końcu Jeszua powiada: "Jakże błogosławieni jesteście wy, gdy ludzie was znieważają i prześladują, i rozpowiadają o was wszelakie nikczemne kłamstwa dlatego, że wy za mną idziecie" (w. 11, wyróżnienia dodano). Wypowiadając te błogosławieństwa w kontekście błogosławieństw mesjańskich, mówi On w istocie między wierszami, że jest Mesjaszem, co musiało zdziwić i zaszokować Jego słuchaczy. Takie rozumienie zgadza się z moją interpretacją w. 17 jako zasady interpretowania Tory przez Mesjasza. Poprzednio nie miałem podstaw, aby twierdzić, że przesłanką Jeszui w Jego Kazaniu na Górze była teza: "Ja jestem Mesjaszem", toteż moja interpretacja w. 17 byłaby niejako wzięta z sufitu. Teraz widzę, że jest ona logiczną konsekwencją przesłanki "Ja jestem Mesjaszem", zawartej między wierszami w Błogosławieństwach.

Królestwo Niebios. Zob. 3,2K.

5. Cisi [...] odziedziczą Ziemię. Czy chodzi o Ziemię Izraelską, czy też może o całą ziemię, jak chcą niektórzy? Chrześcijanie często uważają, że skoro Ewangelia jest przeznaczona dla wszystkich ludzi, to Bóg przestał już interesować się Isra'elem w wymiarze narodowym (mimo że 23,37-39zK świadczy o czymś wręcz przeciwnym). Ten błędny pogląd, określany rozmaicie - jako teologia zastąpienia, teologia władzy, teologia królestwa (Kingdom Now theology) czy teologia przymierza (w niektórych spośród swoich form), rekonstrukcjonizm czy (w Anglii) restauracjonizm (Restorationism) - wraz ze swymi antysemickimi konsekwencjami, jest tak rozpowszechniony, że pod jego dyktando przekręca się nawet fragmenty Nowego Testamentu. Omawiany teraz werset jest jednym z tego typu fragmentów biblijnych (zob. Rz 10,1-8zKK jako kolejny taki fragment). W większości przekładów informuje się czytelników, że "cisi" - rzecz jasna, wszyscy cisi ze wszystkich narodów - "odziedziczą ziemię" (w sensie całego globu), nad którą będą władać. Choć prawdą jest, że wierzący powrócą na ziemię, aby rządzić wraz z Mesjaszem podczas Jego Drugiego Przyjścia (1 Tes 4,13-18; Apokalipsa 20), to w tym miejscu Jeszua cytuje Psalm 37,11, z jego kontekstu jasno wynika, że określenie "cisi" odnosi się do cichych spośród Isra'ela, którzy według obietnic Bożych "odziedziczą Ziemię", Ziemię Izraelską, o czym Mattitjahu już jednoznacznie wspominał (2,20-21zK).
Choć greckie słowo gē może oznaczać ziemię zarówno w sensie globu, jak i krainy, w Psalmie 37 przynajmniej sześciokrotnie hebrajskie erec oznacza "kraj" [czyli Ziemię Izraelską], nie zaś planetę Ziemia: ci spośród Isra'ela, którzy ufają Adonai, będą "mieszkać w kraju" (w. 3), a ci spośród Isra'ela, którzy wyczekują Adonai (w. 9), są cisi (w. 11, cytowane właśnie tutaj), błogosławieni przez Adonai (w. 22), sprawiedliwi (w. 29) i przestrzegają Jego drogi (w. 34), ci "odziedziczą kraj". Czasownik "dziedziczyć" odnosi się w Tanach do Bożego dziedzictwa narodu żydowskiego, które obejmuje - poza elementami duchowymi - nie cały glob, ale pewne szczególne niewielkie terytorium na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego.
Ponieważ Ewangelia ma charakter uniwersalny i ponieważ powstała fałszywa teologia, wedle której Bóg nie interesuje się już Żydami jako narodem, chrześcijanie jako ogół nabrali przekonania, że Nowy Testament w jakiś sposób unieważnia Bożą obietnicę darowania narodowi żydowskiemu Ziemi Izraelskiej. Częsty dziś sprzeciw tzw. świata chrześcijańskiego względem obecnego państwa Izrael wynika właśnie z tego błędnego założenia. Aby to mylne przekonanie zwalczać, zarówno Żydzi, jak i chrześcijanie powinni zrozumieć, że Nowy Testament nie unieważnia żadnej z Bożych obietnic danych narodowi żydowskiemu; dosłowne brzmienie Bożych obietnic nie podlega w żaden sposób unicestwieniu poprzez "uduchowienie w Chrystusie".
Kolejny dowód na to, że Ziemia Izraelska należy na wieki do narodu żydowskiego: w Psalmie 105,7-11, mówiąc o tej obietnicy, używa Bóg słów i zwrotów wyrażających mocne zapewnienie: "wieczne przymierze", "przysiągł", "przysięga" itd. W Żm 6,17-18 autor listu mówi o obietnicy Bożej i Bożej przysiędze jako "dwóch rzeczach niezmiennych, z których w żadnej nie może Bóg skłamać". W 47 miejscach w Tanach Bóg przysięga dać tę Ziemię Isra'elowi. Takiego właśnie języka używa Biblia, aby nas zapewnić o wiekuistości i nieodwołalności obietnicy darowania tej Ziemi Żydom.
Osiemnastokrotnie w Nowym Testamencie greckie hē gē odnosi się do Ziemi Izraelskiej. Jak wspomnieliśmy, dwa z tych wystąpień są jednoznaczne - Mattitjahu dwukrotnie (Mt 2,20-21zK) nazywa Ziemię Świętą mianem Erec-Isra'el. Cztery kolejne to cytaty z Tanach - w tym miejscu (Psalm 37,11), Mt 24,30 i Ap 1,7 (Zachariasz 12,10.14) oraz Ef 6,3 (Powtórzonego Prawa 5,17). Pięć wystąpień opiera się na Tanach, mimo że nie są to dosłowne cytaty - Łk 4,25 i Jk 5,17.18 (1 Królewska 17,1; 18,1.41-45), Żm 11,9 (Rodzaju 12; 13; 15; 20; 23) i Ap 20,9 (Ezechiel 38-39). W pozostałych ośmiu wypadkach znaczenie wynika z kontekstu - Mt 5,13; 10,34; 27,45; Mk 15,33; Łk 12,51; 21,23; 23,44; Ap 11,10. Ponieważ wyznawcy teologii zastąpienia twierdzą, że Bóg nie obiecuje już Żydom Ziemi Izraelskiej, należy szczególnie podkreślić fakt, iż Nowy Testament nadal przypisuje prawu narodu żydowskiego do fizycznej Ziemi Izraelskiej istotną rolę w planie Bożym.
Więcej na temat teologii zastąpienia oraz jej obalenie można znaleźć w komentarzach do fragmentów Mt 24,34; Łk 21,24; Dz 1,6-7; 21,21; Rz 2,28-29; 11,1-32.11-12.13-32.23-24.28-29; 2 Kor 1,20; Ga 6,16; Ef 2,11-16. Zob. też Messianic Jewish Manifesto mojego autorstwa, s. 109-118.

------------------------------------

Adonai - Pan, Jahwe
talmidim - uczniowie
Tanach - Biblia hebrajska, Stary Testament