I NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU - ROK A

Tekst i komentarz z Komentarza Żydowskiego do Nowego Testamentu. David H. Stern. Oficyna Wydawnicza Vocatio. Warszawa 2004

EWANGELIA

Duch poprowadził Jeszuę na pustynię, aby był kuszony przez Przeciwnika. Po czterdziestu dniach i nocach postu Jeszua zgłodniał. Kusiciel przybył i rzekł do Niego: "Jeśli jesteś Synem Bożym, nakaż tym kamieniom, aby stały się chlebem". Lecz On odpowiedział: "Tanach mówi:
»Człowiek żyje nie samym chlebem,
ale każdym słowem, które pochodzi z ust Adonai«".
Wtedy zabrał Go Przeciwnik do świętego miasta i postawił Go w najwyższym punkcie Świątyni. "Jeśli jesteś Synem Bożym - rzekł - to skacz! Bo Tanach mówi:
»Rozkaże On swym aniołom, aby troszczyli się o ciebie.
Podtrzymywać cię będą swymi rękoma,
abyś nie zranił swych stóp o kamienie«".
Jeszua odrzekł mu: "Mówi jednak również: »Nie wystawiaj na próbę Adonai, swego Boga«".
I znów zabrał Go Przeciwnik w górę na szczyt bardzo wysokiego wzniesienia, pokazał Mu wszystkie królestwa świata w całej ich chwale i rzekł do Niego: "Wszystko to dam Ci, jeśli pokłonisz się i oddasz mi cześć". "Precz, satanie! - rzekł mu Jeszua. - Mówi bowiem Tanach: »Oddawaj cześć Adonai, swemu Bogu, i Jemu jedynie służ«".
Wtedy odstąpił od Niego Przeciwnik, a aniołowie przybyli i usługiwali Mu.

(Mt 4,1–11)

1. Przeciwnik. Greckie diabolos (tłumaczone zwykle jako "diabeł") jest tłumaczeniem hebrajskiego satan - "przeciwnik, buntownik". U Izajasza 14,11-15 między wierszami groźby skierowanej przeciwko królowi babilońskiemu znajdujemy opis upadku pewnego stworzenia, które niegdyś było zarówno potężne, jak i piękne, ale w pysze zbuntowało się przeciwko Bogu i stało się Jego przeciwnikiem; podobny jest fragment Ezechiela 28,11-19. Z drugiej strony, 1 i 2 rozdz. Księgi Joba ukazuje wyraźnie szatana jako przeciwnika tak Boga, jak i człowieka. W 3 rozdz. Księgi Rodzaju szatan jako wąż kusi Adama i Ewę do nieposłuszeństwa Bogu; tożsamość tego węża i Przeciwnika wynika jasno z Ap 12,9, gdzie mowa o "owym prastarym wężu, znanym też jako diabeł i szatan [Przeciwnik], zwodziciel całego świata". Ten satan jest bytem stworzonym, pod żadnym względem niemogącym się równać ze swym Stwórcą, mimo to jest głównym źródłem wszelkiego grzechu, zła i sprzeciwu wobec Boga. Z Księgi Joba dowiadujemy się, że przyczyna, dla której wszechmocny i dobry Bóg dopuszcza istnienie takiej opozycji, jest okryta tajemnicą, lecz że mimo wszystko Bóg pozostaje doskonałym i niezagrożonym panem sytuacji. Widać to najwyraźniej w 40 i 41 rozdz. Księgi Joba, gdzie "Behemot" i "Lewiatan" wydają się nazwami zastępczymi Przeciwnika, bo gdy Bóg wzywa Joba, aby ich pokonał, on kaja się "w prochu i popiele" (Job 42,6). Zarówno Tanach, jak i Nowy Testament jako oczywistość traktują istnienie nadprzyrodzonej sfery dobra, posłusznych aniołów, którzy służą Bogu, oraz zła, aniołów zbuntowanych (demonów), którzy służą Przeciwnikowi.

3-10. Tanach, Stary Testament - w większości przekładów tłumaczone jako "Pismo" albo "napisane jest". Hebrajskie słowo Tanach to akronim utworzony z pierwszych liter trzech części Biblii hebrajskiej:
(1) Tora ("Nauka") - Pięcioksiąg Mojżesza, gr. Pentateuch (księgi: Rodzaju, Wyjścia, Kapłańska, Liczb i Powtórzonego Prawa);
(2) N'wi'im ("Prorocy") - księgi historyczne (Jozuego, Sędziów, Samuela i Królewskie), trzech Proroków Większych (Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel) oraz 12 Proroków Mniejszych;
(3) K'tuwim ("Pisma") - Psalmy, Księga Przysłów, Księga Joba, "Pięć Zwojów" (Pieśń nad pieśniami, Księga Rut, Lamentacje, Księga Koheleta, Księga Estery), Księga Daniela, Księgi Ezdrasza i Nehemiasza oraz Księgi Kronik.

Jeśli jesteś Synem Bożym. Szatan poddaje Jeszuę każdej z trzech kategorii pokus wymienionych przez Jochanana (1 J 2,15-17zK), a są to: pragnienia "starej natury", czyli ciała (Rz 7,5zK): "Jeśli jesteś Synem Bożym, nakaż tym kamieniom, aby stały się chlebem"; "pragnienia oczu": Przeciwnik [...] pokazał Mu wszystkie królestwa świata w całej ich chwale i rzekł do Niego: "Wszystko to dam Ci, jeśli pokłonisz się i oddasz mi cześć"; oraz "ambicje życiowe": zabrał Go Przeciwnik do świętego miasta Jeruzalem i postawił Go w najwyższym punkcie Świątyni. "Jeśli jesteś Synem Bożym - rzekł - to skacz!".
Szatan posłużył się tymi samymi trzema rodzajami pokusy już w ogrodzie Eden: "Kiedy kobieta ujrzała, że drzewo było dobre do jedzenia" (pragnienie ciała) "i że było rozkoszą dla oczu" (pragnienia oczu), "oraz że drzewo było godne pożądania, aby uczynić mądrym" (ambicje życiowe), "wzięła z jego owocu i jadła" (Rodzaju 3,6).
Różnica polega na tym, że "pierwszy człowiek" nie oparł się Przeciwnikowi (Jk 4,7), ale uczynił to "człowiek ostatni" (Rz 5,12-21zK; 1 Kor 15,21-22.45-49zKK; Żm 4,15). Jeszua, okazując moc Słowa Bożego w opieraniu się Przeciwnikowi (Jk 4,7), cytuje Torę w odpowiedzi na wszystkie trzy pokusy - Powtórzonego Prawa 8,3 w w. 4; Powtórzonego Prawa 6,16 w w. 7 i Powtórzonego Prawa 6,13 w w. 10. Jednakże szatan, "wynalazca kłamstwa" (J 8,44), może opacznie posługiwać się Pismem, aby zwodzić - np. Psalmem 91,11-12 w w. 6.

3. Syn Boży. (Zob. 1,1K na temat "syna"). Ten teologiczny ważki termin nowotestamentowy może oznaczać: (1) osobę bogobojną (bez sugerowania natury Boskiej); (2) specjalnego wysłannika od Boga; (3) syna Bożego wcielonego, jak to opisują rozdz. 1-2 powyżej oraz w Ewangelii Łukasza; (4) człowieka, którego obecność na ziemi wymagała szczególnego Bożego aktu stwórczego, stąd jest nim i Adam, i Jeszua, zwany dlatego "drugi Adam" (Łk 3,38; Rz 5,12-21; 1 Kor 15); (5) Jeszuę, który podczas swojego pobytu na ziemi mógł zwracać się do Boga jako do własnego Ojca, nazywając Go Abba; oraz (6) Boską, wiecznie istniejącą osobę, czyli Słowo, które zawsze było i zawsze będzie mieścić się w wewnętrznej strukturze Adonai i w ramach tej struktury - którą jest jedyny Bóg - stanowi w Jego istocie Syna, pozostając z Ojcem w związku zarówno równorzędnym, jak i zależnym (j 1,1-3.14; 10,31; 14,9-10.28; Flp 2,5-11). Wypowiedziane tutaj przez Przeciwnika, określenie to wyraża zapewne wszystkie te sześć znaczeń.
Tanach nie mówi o tych sprawach zbyt jasno, zawiera jednak wymowne r'mazim ("wskazówki", zob. 2,15K) u Izajasza 9,5-6 (6-7); Micheasza 5,1 (2); w Psalmie 2,7; w Księdze Przysłów 30,4 i u Daniela 7,13. W starożytnej literaturze żydowskiej Księga Henocha 105,2 i Czwarta Księga Ezdrasza 7,28-29; 13,32-52 i 14,9 odnoszą się do Mesjasza jako Syna Bożego. Por. 8,20K na temat syna człowieczego.

------------------------------------

Adonai - Pan, Jahwe
satan - szatan, Przeciwnik, Oskarżyciel, diabeł
Tanach - Biblia hebrajska, Stary Testamentżydowskie rozmieszczenie akcentów, nie odchodząc zarazem od prawdy Pisma, wyłożonej zarówno w Tanach, jak i w Nowym Testamencie.