Odszyfrować św. Pawła

Agata Combik: Ksiądz Profesor, pytany o nowy przekład, wskazuje na konieczność uwspółcześnienia szaty językowej, ale i uwzględnienia najnowszych badań biblistów. Na ile wspomniane działania mogą mieć wpływ na nowy kształt 1 Listu do Koryntian, którym Ksiądz będzie się zajmował?

Ks. prof. Mariusz Rosik: Święty Paweł pisze list do mieszkańców Koryntu, odpowiadając na konkretne potrzeby tamtejszej wspólnoty. Korespondencja Apostoła Narodów z poszczególnymi gminami nie miała na celu całościowego wykładu teologicznego (choć treści niezmiennego nauczania Kościoła znajdują się w każdym z listów), lecz najczęściej była doraźną interwencją w najbardziej palących sprawach. Badania biblistów w ostatnich dziesięcioleciach pozwoliły z większą precyzją ustalić, które z Pawłowych wskazań miały charakter okresowy i obowiązywały wspólnoty w tamtych czasach, a które obowiązywać powinny wszystkich chrześcijan.

Jednym z tekstów z 1 Kor, z którym najczęściej mamy do czynienia, jest Hymn o miłości. Można by uznać, że jego losy spoczywają w Księdza rękach... Czy mamy się spodziewać, że będzie on brzmiał wyraźnie inaczej?

Oczywiście grecki tekst listu nie uległ zmianie, więc w samej szacie słownej można jedynie postarać się o bardziej zgrabne oddanie tego przepięknego hymnu. Trzeba pamiętać, że trudność przekładu polega w tym wypadku również na tym, że mamy do czynienia z poezją o charakterze hymnicznym. Bibliści zazwyczaj nie są poetami, więc dobrze, że po nich wezmą się do pracy także zawodowi poloniści. Choć dobór słów zapewne nie zmieni się bardzo, to jednak pewne odcienie znaczeniowe greckich terminów można będzie głębiej wyjaśnić w przypisach.

A może w zawartej w tym liście nauce św. Pawła o charyzmatach nowy tekst pozwoli na jakieś treści spojrzeć inaczej, głębiej, coś uwypukli?

To niezwykle ważny temat. W ubiegłym roku przeżywaliśmy w Kościele katolickim Złoty Jubileusz Odnowy Charyzmatycznej. Mamy więc do czynienia z bardzo żywotnym zetknięciem się dwóch światów: wskazówek Pawła w sprawie korzystania z darów charyzmatycznych i współczesną praktyką modlitewną Kościoła. Paweł zachęca, aby nie mówić językami w zgromadzeniu. Na dzisiejszych spotkaniach modlitewnych, ba, nawet podczas Eucharystii – i to sprawowanej przez papieża – brzmi nieraz bardzo potężna modlitwa w językach. Święty z Tarsu nakazuje kobiecie milczeć w zgromadzeniu, tymczasem wielu kobietom, w tym teologom i biblistkom z wykształcenia, chętnie podaje się mikrofon. Paweł poucza, aby wszystko obywało się zgodnie i w należytym porządku, tymczasem dziś niekiedy mamy do czynienia ze zjawiskami nawet bardziej spektakularnymi niż tzw. spoczynki czy upadki podczas modlitwy. Mam nadzieję, że nowy przekład pozwoli na wydobycie przynajmniej tych ogólnych norm duszpasterskich, do których należy się stosować podczas zebrań modlitewnych.

Plany dotyczące szóstego wydania Biblii Tysiąclecia obejmują także przygotowanie przypisów. Czy można już na tym etapie wskazać, które terminy czy zagadnienia w 1 Kor wymagają szerszego wyjaśnienia współczesnemu czytelnikowi?

Zapewne tak. Paweł wspomina na przykład o niejasnej praktyce chrztu za zmarłych, który był przyjmowany w pierwotnym Kościele. Powstało wiele ciekawych prób interpretacji tego zjawiska. Pogłębiona została także nauka o czyśćcu, której święty daje podstawy w swoim liście. Dużym wyzwaniem jest również interpretacja tekstów apostoła o roli kobiety wobec coraz mocniej dochodzącej do głosu teologii feministycznej. Apostoł na przykład nie tylko nakazuje kobietom milczenie w kościele czy nakrywanie głów, ale w ogóle nie zachęca do zawierania związków małżeńskich! Jak interpretować te fragmenty?

Napisał Ksiądz kilka lat temu komentarz do tego właśnie listu. Czy akurat on jest Księdzu szczególnie bliski?

Z całą pewnością jest mi najbliższy z listów Nowego Testamentu, jednak jeszcze bliższa jest mi postać samego Apostoła Narodów. Radykalna przemiana, jaka się w nim dokonała, pasja teologa i duszpasterza, a także szaleńcza wręcz miłość do Chrystusa i Kościoła są dla mnie ogromną fascynacją.

*

Decyzję o podjęciu prac nad przygotowaniem 6. wydania Biblii Tysiąclecia podjęła Konferencja Episkopatu Polski w 2016 r. Nad całością przedsięwzięcia czuwa ks. prof. Henryk Witczyk, przewodniczący Stowarzyszenia Biblistów Polskich. Prace mogą potrwać kilka lat.