Chrzest w Pismach Apostolskich

Chrzest a nawrócenie i wiara

Żaden sakrament nie działa w sposób magiczny. Dlatego już listy Pawłowe czy Dzieje Apostolskie mówią wyraźnie, że od każdego, kto pragnął być ochrzczony domagano się dwóch rzeczy: pełnego nawrócenia i wyznania wiary.

Nawrócenie polega przede wszystkim na gotowości zmiany dotychczasowego trybu życia, co jest możliwe dopiero wtedy, gdy się dokona gruntowna zmiana dawnego sposobu myślenia (gr. metanoia). Ta odmienność powinna przejawiać się w nowym sposobie traktowania Boga, innych ludzi i samego siebie.

Wyznanie wiary składane przez przyjmującego chrzest stanowiło nieodłączny element samego obrzędu chrztu. To uroczyste wyznanie wiary jest w swej istocie odpowiedzią chrzczonego na wezwanie Boga, które usłyszał w nauczaniu apostolskim. Stąd też oczywiście nacisk na wielkie znaczenie głoszenia Słowa. Św. Paweł mówi: „Jakże mieli uwierzyć w Tego, którego nie słyszeli? Jakże mieli usłyszeć, gdy im nikt nie głosił?” (Rz 10,14).

W Nowym Testamencie zachowały się liczne teksty, które wyraźnie wskazują na tę nieodłączną parę: wiarę i chrzest. Mamy też, choć często fragmentaryczne, wyznania wiary składane z okazji przyjmowania chrztu. Na przykład gdy w Dziejach Apostolskich mowa jest o działalności Filipa Ewangelisty w Samarii czytamy: „Lecz kiedy uwierzyli Filipowi, który nauczał o królestwie Bożym oraz o imieniu Jezusa Chrystusa, zarówno mężczyźni jak i kobiety przyjmowali chrzest” (Dz 8,12). Gdy zaś w Koryncie uczniem Chrystusa stał się przełożony synagogi, św. Łukasz zaznacza: „Przełożony synagogi Kryspus uwierzył w Pana z całym swym domem, wielu też słuchaczy korynckich uwierzyło i przyjmowało wiarę i chrzest” (Dz 18,8). Natomiast nierozłączną rzeczywistość chrztu i wiary Paweł Apostoł wyraża na przykład w Ef 1,13 pisząc: „W Nim także i wy usłyszeliście słowo prawdy. Dobrą Nowinę o waszym zbawieniu. W Nim również uwierzyliście i zostaliście naznaczeni pieczęcią Ducha Świętego, który był obiecany”. Zwrot „naznaczenie pieczęcią Ducha Świętego” jest tutaj, według egzegetów, wskazaniem na obrzęd chrztu.

Obok tych tekstów odrębną grupę stanowią formuły występujące tylko we wspólnotach ewangelizowanych przez Pawła, a stanowiące jakby określenie osoby Jezusa jako Zbawiciela. To wyznanie wiary, a dokładniej mówiąc, część wyznania wiary, posiada najczęściej krótką formę i brzmi np.: „Jezus Chrystus wydał siebie samego za nas”. Kiedy indziej brzmi podobnie, ale zawsze odnajdujemy odniesienie do ofiary Chrystusa: „Jezus Chrystus ukochał nas i wydał siebie samego za nas”.

Możemy przypuszczać, że niekiedy jedna osoba składała wyznanie wiary w imieniu kilku przyjmujących sakrament chrztu. Znane są przynajmniej dwa przypadki składania wyznania wiary przez ojca w imieniu całej rodziny otrzymującej chrzest. Chodzi o, wspomnianych już, setnika Korneliusza (Dz 10,30-48) oraz dozorcę więzienia w Filippi (Dz 16,33).