Imiona Chrystusa

Dalsze funkcje Jezusa są odpowiednikiem roli tych ludzi, któ­rzy w epoce Starego Testamentu byli narzędziami relacji między Bogiem a ludźmi. Jezus jest więc wysłannikiem Ojca (najczę­ściej mówi o tym Ewangelia św. Jana). Pełni funkcję pośred­nika między Bogiem a ludźmi, podobnie jak Mojżesz i prorocy w Starym Przymierzu. Pośredniczy też między ludźmi a Bogiem, gdyż jest arcykapłanem wstawiającym się skutecznie za ludź­mi i ofiarą za ich grzechy (najszerzej mowa o tym w Liście do Hebrajczyków). Jest też świątynią. Rolę Jezusa ilustruje ponadto szereg przypowieści i alegorii ewangelicznych (np. przypowieść o dobrym pasterzu - J 10).
Część określeń Jezusa wiąże się jednoznacznie z Jego czło­wieczeństwem. Jest On wprost nazywany człowiekiem, a jako człowiek znany publicznie nazywa się Jezusem z Nazaretu. Imię ludzkie, Jezus, ze względu na swą etymologię Jahwe zba­wia" sugeruje rolę wybawcy. Jezus występował na ziemi w ro­lach społecznych nauczyciela (rabbiego w synagodze i mistrza swoich uczniów) oraz proroka.
Miano Nazoraios, zazwyczaj kojarzone z Nazaretem, wska­zuje zapewne na uświęcenie, konsekrację Jezusa do Jego misji. Wywodzi się od hebrajskiego nazir, a z Nazaretem kojarzy się wtórnie, na zasadzie fonetycznej. Podobny sens ma zwykle na­zywanie Jezusa świętym, aczkolwiek w niektórych miejscach chodzi jednak o świętość Boską. Być może słowo to pomagało ogarnąć oba te aspekty, ludzki i Boski.
Wyrażenie Syn Człowieczy oznacza oczywiście człowieka, „syna ludzkiego". Ewangelie wiążą je wszakże, w ślad za Księgą Daniela (Dn 7, 13-14), z funkcją reprezentanta Bożego w dniu ostatecznym. To swoiste samookreślenie Jezusa jest być może w sposób zamierzony dwuznaczne, każe słuchaczowi wybrać, jak będzie je rozumiał. Może dlatego prawie wcale nie używa go reszta Nowego Testamentu; nie weszło ono do chrześcijań­skich wyznań wiary.
Z imionami Jezusa wskazującymi na Jego człowieczeństwo sąsiadują inne, które potwierdzają Jego boskość. Jest to przede wszystkim słowo Pan (gr. Kyrios). Samo w sobie oznacza funk­cję (a mianowicie władcy) i może określać człowieka; w wie­lu miejscach Nowego Testamentu ma więc sens skromniejszy, służąc za tytuł honorowy. Wyznania wiary w Jezusa jako Pana należy jednak rozumieć w świetle faktu, że Pan to główne wów­czas imię Boże (Kyrios w przekładach odpowiada i hebrajskie­mu Adonai, i Jahwe). Imię to wyraża więc boską rolę Jezusa jako Pana. Jest to tytuł wczesny, będący zapewne spontanicz­ną reakcją na spotkanie Jezusa zmartwychwstałego. Teoriom o jego późniejszym, hellenistycznym pochodzeniu przeczy choćby okoliczność, że krewni Jezusa w Jerozolimie znani byli jako „bracia Pańscy".
Analogiczny sens ma określenie Syn Boży. Tego zwrotu używał wczesny Kościół, natomiast sam Jezus mówił o sobie jako o Synu względem Ojca w niebie. Sam termin jest oczywi­ście antropomorficzny. Analogia do rodziny ludzkiej wyraża wielką bliskość Ojca i Syna. Relacja ta ma dwa dalsze istot­ne aspekty: z jednej strony Syn jest podporządkowany Ojcu, z drugiej co do sposobu istnienia należy do tej samej kategorii. W pierwszym aspekcie miano Syna Bożego może mieć sens sto­sunkowo skromny, przez analogię do synostwa (czyli dziecięc­twa) Bożego Izraelitów oraz symbolicznej adopcji króla przez Jahwe. W drugim wskazuje na równość z Ojcem, na chwałę po Jego prawicy. W Nowym Testamencie występuje i pierwszy, i drugi sens. W listach apostolskich na ogół Jezus jest Synem Bożym jako Mesjasz, a więc miano to dotyczy Jego wyróżnionej funkcji. W Ewangelii św. Jana Jezus jako Syn jest jednoznacznie boski (np. J 10, 30).