Cuda Jezusa

TRĘDOWATY

(Mt 8, 1-4; Mk 1, 40-45; Łk 5, 12-16)

I przychodzi do Niego trędowaty, prosząc Go, na kolana padając i mówiąc: „Jeśli zechciałbyś, możesz mnie oczyścić”. A [Jezus] rozgniewawszy się, wyciągnął rękę i mówi: „Chcę, zostań oczyszczony”.  I zaraz odszedł od niego trąd i został oczyszczony.  A Jezus zbeształ go i zaraz go wyrzucił, mówiąc: Uważaj, żebyś nikomu nic nie powiedział, ale odejdź, pokaż się kapłanowi i ofiaruj za swe oczyszczenie, co nakazał Mojżesz – na świadectwo dla nich. On zaś wyszedłszy, zaczął rozgłaszać i rozpowiadać o tym zdarzeniu, tak że Jezus nie mógł już jawnie wejść do miasta, ale był poza nim, na miejscach pustych. I przychodzono do Niego zewsząd. (Mk 1,40-45)

Kto porówna powyższy tekst z jakimkolwiek tłumaczeniem Biblii, zauważy zapewne istotną różnicę. Wszyscy piszą, że Jezus dotknął trędowatego z litości – a tu podałem, że pod wpływem gniewu. Wynika to z różnicy między rękopisami greckimi. Znaczna większość zawiera słowo „zlitowawszy się”. Tylko sporadycznie, w tak zwanej tradycji zachodniej, między innymi w ważnym kodeksie (rękopisie) D, pojawia się wersja „rozgniewawszy się”. Lepiej ją jednak uznać za pierwotną, gdyż przepisujący Ewangelię mogli łatwo uznać, że litość tu pasuje, a wzmianka o gniewie musiała im się wydać dziwna. Natomiast nie było powodu, żeby ktoś wstawił gniew na miejsce litości.

Jest to jedno z nielicznych miejsc w Nowym Testamencie, gdzie różnice między rękopisami starożytnymi prowadzą do istotnej trudności w ustaleniu oryginału. Istotnej, to znaczy takiej, w której trudno dokonać ostatecznego wyboru, a dwie wersje różnią się treścią. W żadnym z tych miejsc różnica nie ma jednak znaczenia dla prawd wiary. W związku z tym trzeba oczywiście wyjaśnić, dlaczego Jezus rozgniewał się na trędowatego, ale to okaże się możliwe.

Niektóre elementy opowiadania mogły być, patrząc od strony pisarskiej, ułożone przez ewangelistę. Prośba trędowatego do Jezusa: Jeśli zechciałbyś, możesz mnie oczyścić, brzmi jak prośba do Boga (por. np. Mdr 12, 18), a przecież trędowaty nie wiedział, kim Jezus naprawdę jest. Uroczyste stwierdzenie uzdrowienia: I zaraz odszedł od niego trąd i został oczyszczony, w pierwotnej wersji ustnej mogło być krótsze. Tak jest w równoległym tekście z Ewangelii św. Mateusza: I oczyszczony został jego trąd (Mt 8, 3). Wzmianka o Mojżeszu w wersecie 44 może być dopowiedzeniem wyjaśniającym czytelnikowi zwyczaje żydowskie. Wreszcie ostatnie zdanie, werset 45, jest wyraźnie komentarzem ewangelisty, napisanym jego stylem i z jego punktu widzenia. Podobny charakter mają wiadomości o zakazie rozgłaszania cudów, które zawarte są w innych opowiadaniach na ich temat.

Tekst grecki tego opisu zawarty w Ewangelii zawiera rzadkie słowa i zwroty, których występowanie można tłumaczyć tym, że oryginał ustny relacji był w języku aramejskim, jakim mówili Jezus i apostołowie. Trzon opisu ma cechy oryginalne i pierwotne, „trudne do wymyślenia”. Bliski jest więc relacji naocznego świadka na temat zaskakującego wydarzenia.

I tak w wersetach 41 i 43 Jezus pokazany został w gniewie (co tłumacze zacierają). Dobrowolne dotknięcie trędowatego było czymś niesłychanym, nawet jeśli wziąć pod uwagę, że Jezus nie ulegał lękowi przed nieczystością (Mk 5, 21-34). Żadne źródło starożytne o czymś takim nie donosi, gdyż trędowaci budzili wstręt, a samo dotknięcie trędowatego w pojęciu Żydów czyniło nieczystym i wykluczało ze społeczeństwa. Nietypowe jest wreszcie to, że Jezus nakazał wypełnić przepisy Prawa Mojżeszowego, czego zwykle nie czynił. Przepisy te (Kpł 13-14) nakazywały między innymi, żeby ustanie trądu stwierdził oficjalnie kapłan. Jeśli chodzi o słowa Jezusa: Chcę, zostań oczyszczony, to przypominają one inne krótkie polecenia towarzyszące cudom, jak Talitha kum („Dziewczynko, wstań”, Mk 5, 41) i Effatha („Otwórz się”, Mk 7, 34).