"Rachel ożywiciela Egiptu nosiła, nam Zbawiciela świata Maryja powiła"

Rachela – żona patriarchy Jakuba

Pierwsze jedenaście rozdziałów Księgi Rodzaju obejmuje opowiadanie o stwórczym dziele Boga (Rdz 1-11), po czym następuje część opowiadająca o dziejach patriarchów, a więc rodzinna historia przodków Izraela (Rdz 12-50). O ważnych momentach familijnego życia patriarchy Jakuba opowiada szeroko Księga Rodzaju. Izaak i Rebeka, rodzice Jakuba, podobnie jak wcześniej Abraham i Sara, długo oczekiwali na potomstwo, stąd też narodziny bliźniaków – Ezawa i Jakuba – zostały pokazane, jako dar Bożego błogosławieństwa:

A oto potomkowie Izaaka, syna Abrahama. Abraham był ojcem Izaaka. Izaak miał czterdzieści lat, gdy poślubił Rebekę, córkę Betuela Aramejczyka z Paddan-Aram, siostrę Labana Aramejczyka.

Izaak modlił się do PANA za swoją żonę, ponieważ była niepłodna. PAN go wysłuchał i jego żona Rebeka zaszła w ciążę. A gdy dzieci walczyły w jej łonie, myślała: «Jeśli tak się zdarza to dlaczego akurat mnie to spotyka?» Poszła więc zapytać PANA. PAN jej odpowiedział: «W twoim łonie są dwa narody i dwa ludy wyjdą z twojego wnętrza. Jeden będzie górował nad drugim, starszy będzie służył młodszemu».

Gdy nadszedł czas porodu, okazało się, że będzie miała bliźnięta. Pierwszy chłopiec, który się urodził był czerwony i cały pokryty owłosieniem jak płaszczem. Dlatego dano mu imię Ezaw. Potem urodził się jego brat, który trzymał Ezawa za piętę, dlatego dano mu imię Jakub. Izaak miał sześćdziesiąt lat, gdy mu się oni urodzili. Gdy chłopcy urośli Ezaw stał się zdolnym myśliwym i wędrował po polach. Jakub natomiast był człowiekiem spokojnym i mieszkał w namiocie. Izaak kochał Ezawa, ponieważ polował dla niego, Rebeka natomiast kochała Jakuba. (Rdz 25,19-28)

Ezaw za przysłowiową „miskę soczewicy” zlekceważył ojcowskie błogosławieństwo, należne mu z racji bycia pierworodnym synem (pierworództwo), dlatego też nie będzie dziedzicem Bożych obietnic, danych patriarchom (Rdz 25,29-34). Faworyzowany przez swoją mamę Rebekę Jakub podstępnie odebrał należne Ezawowi błogosławieństwo swego ojca Izaaka (Rdz 27,1-29). Utrata prawa pierworództwa przez Ezawa w pewien sposób została zasygnalizowana już wcześniej, kiedy biblijny narrator wspomniał o błędach w sferze małżeńskiej starszego syna Izaaka i Rebeki:

Gdy Ezaw miał czterdzieści lat, poślubił Jehudit, córkę Chetyty Beeriego, i Bosmat, córkę Chetyty Elona. Były one przyczyną utrapień Izaaka i Rebeki. (Rdz 26,34-35)

Jakub w odróżnieniu od swego starszego brata, Ezawa, nie związał się z pogankami, ale okazał posłuszeństwo woli obojgu rodzicom:

Izaak przywołał więc Jakuba i pobłogosławił mu. Dał mu też nakaz: «Nie wybierzesz sobie żony spośród kobiet Kanaanu. Wyrusz do Paddan-Aram, do domu Betuela, ojca twojej matki. Tam wybierz sobie żonę spośród córek Labana, brata twojej matki. A bóg Wszechmocny niech ci błogosławi. Niech cię uczyni płodnym i niech cię rozmnoży, abyś się stał ojcem wielu narodów. I niech ci udzieli błogosławieństwa Abrahama, a potem twojemu potomstwu, abyś posiadł ziemię, w której żyjesz jako obcy, a którą niegdyś Bóg dał Abrahamowi». (Rdz 28,1-4)

Izaak polecił Jakubowi udać się do Paddan-Aram, do domu Betuela, ojca jego matki, i wziąć sobie za żonę jedną z córek Labana, brata Rebeki. O spotkaniu Jakuba z Rachelą, jego przyszłą żoną, opowiada dwudziesty dziewiąty rozdział Księgi Rodzaju:

Gdy on jeszcze z nimi rozmawiał, przyszła Rachela z owcami swojego ojca. Była bowiem pasterką. Gdy Jakub zobaczył Rachelę, córkę Labana, brata jego matki, i jego stado, podszedł, odsunął kamień znad otworu studni i napoił owce Labana. Potem ucałował Rachelę i głośno zapłakał Powiedział też Racheli, że jest jej siostrzeńcem i synem Rebeki. (Rdz 29,9-12)

Pobyt Jakuba u wuja Labana w Charanie trwał dwadzieścia lat (Rdz 31,38-41). Po miesiącu, który upłynął w serdecznej atmosferze rodzinnej domu Labana (Rdz 29,14) pojawiła się kwestia wynagrodzenia Jakubowi za jego pracę:

Laban rzekł do Jakuba: «To, że jesteś moim siostrzeńcem nie oznacza, że masz mi służyć bez żadnej zapłaty. Powiedz mi, co chcesz otrzymać jako zapłatę?» Laban miał dwie córki: starszą, która nazywała się Lea i młodszą o imieniu Rachela. Lea miała smutne oczy, Rachela natomiast była zgrabna i piękna. Jakub pokochał Rachelę i powiedział do Labana: «Będę ci służył przez siedem lat za twoją młodszą córkę Rachelę.» Laban odrzekł: «Wolę dać ją tobie niż komuś innemu. Pozostań u mnie.» (Rdz 29,15-19)

Poślubienie kobiety wiązało się z ofiarowaniem jej rodzinie wyznaczonej zapłaty, służącej materialnemu zabezpieczeniu żony w przypadku śmierci męża lub porzucenia jej. Jakub w zamian za żonę zaproponował Labanowi swoją pracę. Po upływie siedmiu lat został jednak oszukany przez swego wuja, który podstępnie oddał mu za żonę swoją starszą córkę Leę. Chcąc poślubić umiłowaną Rachelę Jakub przez kolejne siedem lat pracował u Labana (Rdz 29,15-30). Po wypełnieniu warunków ugody otrzymał od Labana dwie żony, Leę i Rachelę, oraz należące do nich niewolnice, Zilpę i Bilhę. W tak złożonej rodzinie, naznaczonej rywalizacją małżonek o wydanie potomstwa, wyjdzie dwunastu synów, dających początek dwunastu plemionom Izraela.

Typologiczna lektura głównych bohaterów przedstawionej historii w patrystycznej egzegezie przyjmowała następujący kształt: w osobie patriarchy Jakuba widziano samego Chrystusa, w Lei naród żydowski, Laban miał uosabiać synagogę, a w Racheli dostrzegano symbol Kościoła. Wczesnochrześcijańska egzegeza w znalezieniu przez Jakuba przy studni swojej przyszłej żony Racheli widziała spotkanie Chrystusa ze swoją małżonką - Kościołem przy wodach chrztu.