Historia Groty Narodzenia

Fragment książki "Geografia wiary", który zamieszczamy za zgodą Autora

POMIĘDZY „GEOGRAFIĄ WIARY" A HISTORIĄ BETLEJEM

Od XVI w. rozpoczyna się okres sporów katolików i prawosławnych Greków o prawo własności sanktuarium Narodzenia Pańskiego. Jest ono przyznawane - relacjonuje Donato Baldi - raz jednym, raz drugim, zależnie od tego, który z narodów popierających dane wyznanie znajduje uznanie Wysokiej Porty. Podczas wojny między Imperium Otomańskim a Republiką Wenecką (1645-1669) Grecy zostają upoważnieni do wzięcia w posiadanie Groty Narodzenia i bazyliki. W roku 1690 katolicy ponownie przejmują Grotę i w 1717 roku umieszczają w niej nową gwiazdę. Gwiazda, wykonana ze srebra, opatrzona jest łacińskim napisem: „Hic de Virgine Maria Jesus Christus natus est" - „Tu z Maryi Dziewicy narodził się Jezus Chrystus" i datą „1717". W 1757 roku Grecy znowu przejmują bazylikę. W1847 roku usuwają gwiazdę. Dopiero dzięki protestowi u Wysokiej Porty, zgłoszonemu przez ambasadora francuskiego w imieniu „narodów katolickich", sułtan specjalnym firmanem z roku 1853 gwarantuje status quo sanktuariów i nakazuje przywrócenie gwiazdy^[1]. Właśnie ów napis: „Hic de Virgine Maria Jesus Christus natus est" dotyka sedna geografii zbawienia. Hic, tutaj...

GROTA NARODZENIA

Jako miejsce narodzin Jezusa wskazuje się grotę^[2], odpowiadającą swoją wielkością w przybliżeniu prostokątowi o długości 12,3 m i szerokości 3,5 m. Takich grot w okolicach bazyliki Narodzenia spotyka się więcej. Mogła ona stanowić część domostwa, w którym zatrzymali się Maryja i Józef. Jak wiadomo, Ewangelie według św. Marka i św. Jana nie mówią o narodzinach Jezusa, natomiast Łukasz i Mateusz, którzy to wydarzenie relacjonują, łącząc je wprost z Betlejem, posługują się specjalnym gatunkiem literackim, określanym najczęściej mianem „Ewangelia dzieciństwa". Mateusz mówi o Betlejem i zaznacza, że „gwiazda zatrzymała się nad miejscem, gdzie było Dziecię" (Mt 2,9). Łukasz ma bardzo dokładne określenie miejsca: „żłób". Jego greckie zdanie: „położyła [Go] w żłobie, gdyż nie było dla nich miejsca w gospodzie" (Łk 2,7) może być zresztą przetłumaczone, jak następuje: „położyła [Go] w żłobie, gdyż nie mieli miejsca w izbie (en to katalymati - na kwaterze)". Nie oznacza to, że betlejemici okazali się krańcowo niegościnni, lecz że Józef- po pierwszych, nieudanych poszukiwaniach - wybrał miejsce przeznaczone dla zwierząt, zarówno ze względu na intymność mającego nastąpić porodu, jak i na czystość rytualną. „Liczne domy na tym obszarze są ciągle budowane nad grotami - może więc rzeczywiście powinniśmy wyobrazić sobie Józefa zabierającego Maryję na takie zaplecze, aby narodziny miały miejsce z dala od krzątaniny w izbie mieszkalnej?"^[3]

-----------------------------------------------

[1] D. Baldi, W Ojczyźnie Chrystusa. Przewodnik po Ziemi Świętej, Kraków – Asyż 1982t., s. 165-166.
[2] Zob. M.T. Petrozzi, Bethleem, Jerusalem 1985; D. Chrupcała, Betlejem. Kolebka Mesjasza, Kraków 2003.
[3] J. Murphy-O'Connor, Przewodnik po Ziemi Świętej, Warszawa 1996, s. 217-218. Murphy-O'Connor stawia hipotezę, że Maryja i Józef mogli być rodowitymi betlejemitami, a do Nazaretu przenieśli się tylko ze względu na zagrożenie ze strony dynastii herodiańskiej (tamże, s. 217).