Sprawiedliwe sądy Boga

dîn (wym. din)

Innym z terminów, który Stary Testament używa w odniesieniu do rzeczywistości sądu, to hebrajski dîn (tłumaczony: „rządzenie”, „sądzenie”, „wymierzanie kary”, „dopominanie się o obronę”).

Księga Rodzaju podaje, że Abram otrzymał od Boga przepowiednię odnoszącą się do przyszłości swoich potomków, którzy przybędą do kraju, gdzie będą źle traktowani przez jego mieszkańców: „Wtedy Bóg rzekł do Abrama: Zapamiętaj, że twoi potomkowie będą przybyszami w ziemi, która nie będzie do nich należała. Będą tam służyć jako niewolnicy i będą uciskani przez czterysta lat” (Rdz 15,13). Jednak Bóg, w dalszych słowach przepowiedni ogłasza, że osądzi naród, któremu potomkowie patriarchy będą służyli: „Lecz ja osądzę (hebr. dān) naród, któremu będą służyć, i wyjdą stamtąd z wielkim dobytkiem” (Rdz 15,14). Hebrajski rdzeń djn w szerokim znaczeniu obrazuje sytuację, w której sąd służy przywróceniu lub ustanowieniu nieobecnego dotąd porządku. Kiedy Bóg jest podmiotem jurydycznego działania, wówczas termin opisuje suwerenną władzę Boga nad stworzeniem. Przytoczona zapowiedź Boża mówi o specyficznym rodzaju sądu, który nosi znamiona wymierzenia kary obcym narodom.

Księga Rodzaju opowiadając o dzieciach patriarchy Jakuba, syna Izaaka i Rebeki, wspomina trudną sytuację Racheli, jednej z żon Jakuba, która nie mogąc zajść w ciążę oddaje mężowi swoją niewolnicę Bilhę: „Bilha poczęła i urodziła Jakubowi syna” (Rdz 30,5). Wówczas to Rachela nadając imię dziecku, będącemu formalnie jej synem, powiedziała: „Bóg sprawiedliwie mnie osądził! Wysłuchał także mojego głosu i dał mi syna. Dlatego dała synowi imię Dan” (Rdz 30,6). Rachela przypisuje narodziny dziecka temu, że Bóg ją „osądził” (hebr. dānannî ʼělōhîm), „wysłuchał” (hebr. šāmaʽ), „dał” (hebr. nātan) jej syna. Uradowana narodzinami nowego dziecka Rachela woła „Bóg mnie osądził” (hebr. dānannî ʼělōhîm): fraza ta znajduje swoje odzwierciedlenie w imieniu chłopca, brzmiącym Dan (hebr. dān). Gra hebrajskich słów dîn oraz dān prawdopodobnie w pełnej wersji brzmiałoby Daniel – „Bóg (El) osądził” lub „Bóg (El) jest moim sędzią”. Hebrajska forma imienia Dana – dān – stanowi gramatycznie aspekt dokonany (perfekt) koniugacji prostej qal czasownika dîn, oznaczającego czynność „sądzenia” – kategorycznie wiążącą decyzję sądu.

Na kartach Księgi Powtórzonego Prawa znajduje się fragment nazywany „Pieśnią Mojżesza”, w której Mojżesz opisał troskę Boga o swój lud, a także wskazał przyczynę utraty Bożych darów – brak należytego przyjęcia Bożych darów i przekonanie o samowystarczalności, prowadzące do przewrotnego postępowania. W utworze tym jednak wybrzmiewa przesłanie nadziei, że Bóg przyjdzie z pomocą ludziom doświadczającym klęski i poniżenia: „PAN bowiem swój lud osądzi (hebr. dîn) i nad sługami swymi się zmiłuje, gdy ujrzy, że są bezsilni, że nie ma już niewolników ani wolnych” (Pwt 32,36). Przywołany werset mówi, że nędza poniżonego ludu porusza Boże miłosierdzie: Bóg dokona sądu nad wrogami swojego ludu, by uwolnić go z opresji.