Sprawiedliwe sądy Boga

Starotestamentowa terminologia używana w odniesieniu do rzeczywistości „sądu”

šāpaṭ (wym. szafat)

Teksty Starego Testamentu w związku z rzeczywistością „sądu” najczęściej używają hebrajskiego czasownika šāpaṭ (przekładany: „sądzenie”, „wydawanie wyroku”, „rządzenie”) oraz jego formy rzeczownikowej mišpāṭ (tłumaczony zazwyczaj: „sąd”, „wyrok”).

Księga Wyjścia przekazała jeden epizod z życia dorosłego Mojżesza, który próbował obronić jednego z Hebrajczyków bitego przez swego rodaka (Wj 2,13). Interwencja Mojżesza ma charakter jurydyczny: kiedy zwraca się do winowajcy z wyrzutem – „Dlaczego bijesz swego rodaka?” (Wj 2,13) usłyszał od oskarżonego - „Któż ustanowił cię przełożonym i sędzią (hebr. šōpēṭ) nad nami?” (Wj 2,14). Winowajca w istocie pyta o autorytet, w imieniu którego Mojżesz uzurpuje sobie prawo do wydawania wyroków; do rozstrzygania w sporach o charakterze sądowniczym. Kiedy Mojżesz działa jako sędzia wydając wyrok oraz jako przywódca, gdy zechce wymierzyć karę, to wówczas zostaje odrzucony także jako członek swego ludu. Epizod ten świadczy, że sąd, w rozumieniu werdyktu ludzkiego, w klanowym społeczeństwie Izraela, był wykonywany przez zwierzchników rodzin i rodów.

Pierwsza Księga Samuela opowiada o żądaniu społeczności narodu wybranego, by ustanowić króla w Izraelu (1Sm 8). Przestrogi Samuela dotyczące kosztów takiej decyzji nie przekonały jednak Izraelitów, którzy zapragnęli być sądzeni przez ustanowionego ziemskiego monarchę: „Izraelici jednak nie zechcieli posłuchać rad Samuela i wołali: Nie! Chcemy mieć króla nad nami, abyśmy byli jak inne narody! Chcemy, żeby nasz król nas sądził (hebr. šāpaṭ), żeby nam przewodził i prowadził nasze wojny!” (1Sm 8,19-20).

Druga Księga Samuela opowiada o intrygach Absaloma, trzeciego syna Dawida, który chcąc sięgnąć po władzę kreował się na sprawiedliwego sędziego, obrońcę uciśnionych: „Absalom dodawał jeszcze: Gdybym to ja był sędzią w tym kraju, wtedy każdy, kto by miał jakąś sprawę czy spór do rozstrzygnięcia, przychodziłby do mnie, a ja wydawałbym sprawiedliwy wyrok (hebr. mišpāṭ)” (2Sm 15,4).