Pierwszy List Piotra

Doprowadza nas to do czasów Domicjana. Pli­niusz był namiestnikiem na terenie Kościołów Pierwszego Listu Piotra, w Bitynii. Można przypuszczać, że wyznane na przesłu­chaniach odejście w przeszłości od chrześcijaństwa pozostaje w związku z poczynaniami władz. Alternatywa przedstawiała się następująco: odejście od chrześcijaństwa lub kara śmierci. Nie wykluczone, że zaplecza sytuacji prawnej poświadczonej przez Pliniusza należy się doszukiwać już w krokach Nerona podjętych przeciwko chrześcijanom^[19].

Można sobie wyobrazić, że nagromadzona wobec chrześci­jan nienawiść mogła w poszczególnych przypadkach prowadzić do wydawania ich władzom. Od czasów Nerona ciągnęła się za nimi opinia, że są podpalaczami. Pewną rolę mogły niekiedy odgrywać także niskie pobudki. W każdym razie zdumiewa fakt, że w pismach wczesnochrześcijańskich tak często jest mowa o nienawiści, co już w Ewangelii doprowadziło do sformułowa­nia zarzutu odium humani generis: „Brat na śmierć wyda brata, a ojciec swoje dziecko; powstaną dzieci przeciw rodzicom i o śmierć ich przyprawią. I będziecie w nienawiści u wszystkich z powodu mojego imienia" (Mk 13,12n; zob. Mt 10,22; 24,9; Łk 21,17). Jeśli Ewangelia Marka powstała w Rzymie - a za tym wiele przemawia^[20] - rzuca to nieco światła na sytuację ucisku, w jakiej znajdował się Kościół rzymski. Pierwsze słowa napisa­nego w Rzymie Pierwszego Listu Klemensa, który mówi o „nie­szczęściach i klęskach, spadających na nas nagle i jedne po dru­gich" (1,1), pozwalają się domyślać tego samego. Świadectwa tego odium humani generis pojawiają się i później: „znosimy nie­nawiść waszą i wszystkich innych" (Justyn, Apologia 134,6; teksty polskie wg: Św. Justyn, Apologia, tł. A. Lisiecki, Poznań 1926), „w sprawie ludzi... których niesprawiedliwie krzywdzi nienawiść i potwarz" (Justyn, Apologia 1,1), „wytacza się przeciwko nam oskarżenie, żeśmy chrześcijanie" (4,5) „nas tylko samych spoty­ka nienawiść dla imienia Chrystusowego" (24,1) itd.^[21]

Jeśli intencją Pierwszego Listu Piotra jest pocieszenie i wyka­zanie solidarności z Kościołami Małej Azji, to znany ze swego świadectwa krwi Piotr jest wiarygodnym pośrednikiem tej pomo­cy. Kościół rzymski zwraca się do tych Kościołów na Wscho­dzie, powołując się przy tym na Piotra. Razem z H. Kósterem można powiedzieć, że mamy tu pierwszy przykład powołania się Kościoła rzymskiego na Piotra, jako jego Apostoła - roszczenie, które miało się coraz bardziej umacniać w późniejszej tradycji - Piotra, jako pierwszego biskupa Rzymu^[22].

Co do dalszych powiązań Kościoła rzymskiego z Kościoła­mi w Poncie, Galacji, Kapadocji, Azji i Bitynii, jesteśmy skazani tylko na domysły. Czy Sylwan i Marek - jedyne postacie wy­mienione w tym liście po imieniu (5,12n) - prowadzili kiedyś w tamtych stronach działalność misyjną? Obaj byli członkami Kościoła jerozolimskiego, którzy przez pewien czas współ­pracowali z Piotrem, ale później się od niego odłączyli^[23]. Jeśli nawet nie da się udowodnić wspólnej działalności misyjnej tych dwóch na wymienionych terenach, to w każdym razie łączy ich przynależność do Kościoła w Jerozolimie, teologia judeo-chrześcijańska i przepowiadanie. W Pierwszym Liście Piotra są one jak najbardziej poświadczone^[24]. Już w adresie pojawiają się wątki diaspory i wybrania, a w życzeniu błogosławieństwa także motyw wzrostu. Pokropienie krwią Chrystusa (1,2) stanowi aluzje do praktyk kultowych. Spirytualizacja świątyni i jej posług służących wznoszeniu budowli z żywych kamieni (2,5) ma pa-ralele w Oumran, chociaż idzie nieporównanie dalej niż one^[25]. Adresatami są królewskie kapłaństwo i lud święty z Wj 19,6 (2,9n). Prezbietrialna struktura tych Kościołów (5,1) sięga ko­rzeniami judeochrześcijaństwa. Te ślady judeochrześcijańskie są wyraźniejsze aniżeli reminiscencje Pawła, które dawniej mocniej podkreślano^[26].

------------------------------

[19] Zob. Molthagen, Der römische Staat 21-27.136-140.
[20] Zob. Gnilka, Mk 1, 34.
[21] Dokumentacja, zob. Lampe, Die stadtrömischen Christen 67 przyp. 195.
[22] Köster, Einführung 731 n.
[23] Wg Flm 24; Kol 4,10 Marek znajduje się na powrót u Pawła.
[24] Zob. Karrer: ZNW 80 (1989) 223-225.
[25] Zob. G. Klinzing, Die Umdeutung des Kultus in der Qumrangemeinde und im NT (StUNT 7) (Göttingen 1971) 191 - 196; Elliott, The Elect 146- 198.
[26] Na ten temat zob. Wehr, Petrus 181-200. F.C. Baur, Vorlesungen über neutestamentliche Theologie, wyd. F. F. Baur (Leipzig 1864) 287-297, z połą­czenia elementów tradycji Pawłowych z imieniem autora „Piotr" wyprowadził wniosek, że celem Pierwszego Listu Piotra było pojednanie obydwu przyjmo­wanych przez Baura orientacji teologicznych we wczesnym Kościele.